Список материалов
НАДЕЖДИНА Вера Александровна
НАДЕЖДИНА Вера Александровна (1.9.1954, Өфө), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (2005), проф. (2012). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1976) 69‑сы урта мәктәптә эшләй (Өфө), 1980 й. алып — ӨДНТУ‑ла, (1987—2002 йй. тарих һәм культурология каф. мөдире), бер үк ваҡытта 1995 й. башлап Ырымбур дәүләт ун‑тының Өфө филиалында...
НАДЕЖДИН, Йылайыр р‑нындағы утар
НАДЕЖДИН, Ҡалмаҡ, Йылайыр р‑нындағы утар, Иван‑Ҡыуалат а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 67 км һәм Сибай т. юл ст. Көнб. табан 88 км алыҫлыҡта Кесе Ҡалмаҡ й. (Ялан Йылайыр й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. – 40 кеше; 1920 – 394; 1939 – 646; 1959 – 400; 1989 – 234; 2002 – 173; 2010 – 140 кеше....
НАГОЙ Михаил Александрович
НАГОЙ Михаил Александрович (? — 1618, Оло Устюг ҡ.), дәүләт эшмәкәре. Дворяндарҙан. 1586 й. Царёвококшайск ҡ. воеводаһы. 1590 й. алып 1‑се Өфө воеводаһы, 1592 й., 1594— 1602 йй., 1603—04 йй. (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1604—05 йй.) Өфө өйәҙендә воевода. 16 б. 90‑сы йй. башында Н., туғандары батша улы Дмитрийҙы...
НАГНИБЕДА Микола
НАГНИБЕДА Микола (Николай Львович; 7.9.1911, Екатеринослав губ. Поповка а. — 16.9.1985, Киев), шағир. “Днепр яҙы” (“Днепровская весна”; 1932), “Мәңгелек туғанлыҡ тураһында һүҙ” (“Слово о вечном братстве”; 1954), “Киске усаҡтар” (“Вечерние костры”; 1965, бөтәһе лә — украин телендә) һ.б. шиғри йыйынтыҡтар...
НАГАЕВА Лидия Ислам ҡыҙы
НАГАЕВА Лидия Ислам ҡыҙы (24.4. 1938, БАССР‑ҙың Асҡын р‑ны Асҡын а.), бейеүсе, халыҡ бейеүҙәрен ҡуйыусы. Тарих ф. канд. (1978). БАССР‑ҙың атҡ. артисы (1965). БДУ‑ны тамамлаған (1961). 1960— 72 йй. Башҡ. дәүләт халыҡ бейеүҙәре ансамбле (ҡара: Ғәскәров Ф. исемендәге халыҡ бейеүҙәре ансамбле) солисы. 1975...
НАГАЕВ Матвей Назарович
НАГАЕВ Матвей Назарович (22.9. 1892, Пермь губ. Осинцево а. — 28.2.1984, Өфө), яҙыусы. Беренсе донъя һәм Граждандар һуғыштарында ҡатнашыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1938). 1932 й. алып БАССР‑ҙың төрлө пр‑тиеларында эшләй, 1939— 41 йй. һәм 1948—50 йй. БАССР Яҙыусылар союзы идараһының урыҫ яҙыусылары...
НАГАЕВ Герман Данилович
НАГАЕВ Герман Данилович (11.6. 1913, башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 26.7. 1913, Вятка губ. Котельнич ҡ. — 11.11.1979, Мәскәү), яҙыусы. “Күгәрсендәр” (“Голуби”), “Һуғыш йырҙары” (“Песни войны”; икеһе лә — 1942) шиғри йыйынтыҡтары, “Ока буйында булған хәл” (“Приокская быль”; 1958), “Яңы быуат” (“Новый век”;...
НАВРОЗОВ Матвей Андреевич
НАВРОЗОВ Матвей Андреевич, дәүләт эшмәкәре. Действительный статский советник. Дворяндарҙан. 1802— 08 йй. Слободско‑Украина губ. вице-губернаторы, 1811—22 йй. Ырымбур граждан губернаторы. Ватан һуғышы (1812) осоронда халыҡ ополчениеһы полктарын ойоштороуҙа һәм уларҙы тәьмин итеүҙә ҡатнаша, Ырымбур губернаһы...
НАБЕРЕЖНЫЙ, Бишбүләк р‑нындағы ауыл
НАБЕРЕЖНЫЙ, Бишбүләк р‑нын‑ дағы ауыл, Дим а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 34 км һәм Приют т. юл ст. К.‑Көнс. табан 77 км алыҫлыҡта Дим й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 269 кеше; 1959 — 305; 1989 — 444; 2002 — 375; 2010 — 334 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп (Дим урта мәктәбе филиалы),...
МЯЧИН Константин Алексеевич
МЯЧИН Константин Алексеевич [17.8.1886, Ырымбур губ. Ырымбур өйәҙе Михайловка а. (Ырымбур өлк.) — 16.9.1938, Мәскәү], революция хәрәкәте һәм Аҡтар хәрәкәте эшмәкәре. 1905 й. алып РСДРП ағзаһы. Советттарҙың 2‑се Бөтә Рәсәй съезы делегаты (Мәскәү, 1917). 1907 й. башлап Өфө губернаһында хәрби ойошмалар...
МЯСНИКОВТАР
МЯСНИКОВТАР, завод хужалары. Сембер сауҙагәрҙәренән. Нәҫелде башлап ебәреүсе — Семён М. Уның улдары: Иван Семёнович М. (?— 1780), И.Б.Твердышев (ҡара: Твердышевтар) м‑н берлектә Архангел баҡыр иретеү заводын, Белорет заводын, Богоявленск заводын, Верхотор заводын, Воскресенка заводын, Йүрүҙән-Ивановка...
МЫШЫ
МЫШЫ (Alces alces), ҡуш тояҡлылар отрядының боландар ғаиләһенә ҡараған имеҙеүсе. Евразияла һәм Төньяҡ Америкала таралған. Кәүҙә оҙонлоғо 3 м тиклем, мундаһының бейеклеге 180 см, массаһы 400 кг тиклем. Төҫө ҡуңыр‑һоро, өҫкө ире‑ не, ҡорһағы һәм аяҡтары аҡ төҫтә. Башы ҙур, оҙонса, көмрө танаулы, ата мышыларҙың...
МЫШКИН Владимир Александрович
МЫШКИН Владимир Александрович (29.8.1944, Дүшәмбе ҡ. — 22.10.2018, Өфө ҡ.), токсиколог. Медицина фәндәре докторы (1999), профессор (2000). Медицина хеҙмәте полковнигы (1987). БДМИ‑ны тамамлаған (1967), 1969 й. алып шунда уҡ эшләй (1987—97 йй. уҡыу-уҡытыу бүлеге начальнигы — хәрби һәм экстремаль медицина...
МЫСЫР, Мысыр Ғәрәп Республикаһы
МЫСЫР, М ы с ы р Ғ ә р ә п Р е с п у б л и к а һ ы, Африканың төньяҡ‑көнбайышындағы һәм Азияның Синай ярымутрауындағы дәүләт. Майҙаны — 1001,4 мең км2. Баш ҡалаһы — Ҡаһирә. Дәүләт башлығы — президент. Халҡы — 80,9 млн кеше (2011), 90%‑ы — мысырҙар (М. ғәрәптәре). Рәсми тел — ғәрәп теле. Диндарҙарҙың...
МЫСОВЦЕВО, Өфө р‑нындағы ауыл
МЫСОВЦЕВ, Өфө р‑нындағы ауыл, Жуков а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 20 км һәм Авдон т. юл ст. 3 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 177 кеше; 1920 — 254; 1939 — 285; 1959 — 328; 1989 — 278; 2002 — 223; 2010 — 259 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Ауылға Өфө өйәҙендә нигеҙ һалына, 1859 й. алып билдәле...
МЫРҘАШ, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл
МЫРҘАШ, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл, Айыусы а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. К.‑Көнб. табан 37 км алыҫлыҡта Һуҡайлы й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 256 кеше; 1920 — 314; 1939 — 315; 1959 — 310; 1989 — 160; 2002 — 194; 2010 — 185 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ...
МЫРҘАНОВ Марат Мырҙан улы
МЫРҘАНОВ Марат Мырҙан улы (28.10.1937, БАССР‑ҙың Балаҡатай р‑ны Ҡәйүп а. — 25.9.2012, Өфө), хирург. Мед. ф. д‑ры (1990), проф. (1994). БР‑ҙың атҡ. табибы (1995), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1987). БДМИ‑ны тамамлаған (1966), 1971 й. алып ш. уҡ эшләй (1986—89 йй. онкология каф. мөдире). Фәнни эшмәкәрлеге...
МЫРҘАЛАР
МЫРҘАЛАР, башҡ. ҡәбиләһе. Әйле ырыу-ҡәбилә берләшмәһенә ҡараған. Ырыу составы: аҡсыуаш, балтағол, барҡылдаҡ, бишәй, бүреҫ, йәтимдәр, ҡаҙаҡ, ҡоҙғон, ҡотлосура, ҡырҙы, манғол, миндияр, сипай, сулпы, сырҙы, таҙ, тауир, таулы, туңғатар, шайтан. Тамғалары: . Этник яҡтан б.э. 1‑се мең йыллығының 2‑се ярт....
МЫРҘАҠАЕВ Фәрүәз Ғиниәт улы
МЫРҘАҠАЕВ Фәрүәз Ғиниәт улы (15.6.1935, БАССР‑ҙың Ишембай р‑ны Үрге Әрмет а. — 14.6.1995, Өфө), гигиенист. Мед. ф. д‑ры (1974), проф. (1984). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1985), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1969). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1960) һәм 1963— 83 йй. Өфө гигиена һәм һөнәри ауырыуҙар...
МЫРҘАҠАЕВ Факил Сәлих улы
МЫРҘАҠАЕВ Факил Сәлих улы (14.11.1950, БАССР‑ҙың Миәкә р‑ны Ҡаран‑Ҡуңҡаҫ а.), яҙыусы, тәржемәсе. БР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1993). Журналистар союзы (1979), Яҙыусылар союзы (1997) ағзаһы. БДУ‑ны тамамлаған (1983). 1971 й. алып “Октябрь”, 1975 й. — “Совет Башҡортостаны” (1985 й. алып бүлек мөдире)...
