Список материалов
МӘҮЛИТОВА Мөнәүәрә Ғәбдрәҡип ҡыҙы
МӘҮЛИТОВА Мөнәүәрә Ғәбдрәҡип ҡыҙы [16.8.1923, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Урҙайбаш а. (БР‑ҙың Бүздәк р‑ны)], балалар хирургы. Мед. ф. д‑ры (1979), проф. (1980). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1989), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1963). БДМИ‑ны тамамлаған (1950). 1940 й. алып уҡытыусы, 1942 й. — БАССР‑ҙың...
МӘҮЛИТОВА Мәғрифә Зәки ҡыҙы
МӘҮЛИТОВА Мәғрифә Зәки ҡыҙы [27.8.1913, Өфө губ. Өфөөйәҙе Түб. Ләмәҙ а. (БР‑ҙың Иглин р‑ны) — 7.10.2004, Өфө], инженер‑технолог. РСФСР‑ҙың атҡ. нефть һәм газ сәнәғәте эшмәкәре (1982), БАССР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (1967), СССР‑ҙың почётлы нефтсеһе (1973). Мәскәү химия‑технология ин‑тын тамамлағандан һуң (1936)...
МӘҮЛИТОВ Таһир Рыфат улы
МӘҮЛИТОВ Таһир Рыфат улы (15.2.1959, Өфө), хирург‑травматолог. Мед. ф. д‑ры (2005). Р.Р.Мәүлитовтың улы. БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1982) шунда уҡ, бер үк ваҡытта 1983 й. алып Респ. бешеүҙе дауалау үҙәгендә эшләй. Фәнни эшмәкәрлеге термик бешеү һәм травмаларҙы комплекслы, ш. иҫ. алло‑ һәм ксенотрансплантаттар...
МӘҮЛИТОВ Рифат Рәхмәтулла улы
МӘҮЛИТОВ Рыфат Рәхмәтулла улы [20.3.1926, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Шланлыкүл а. (БР‑ҙың Бүздәк р‑ны) — 26.3.2000, Өфө], инженер‑технолог. РФА‑ның мөхбир ағзаһы (1991), техник ф. д‑ры һәм проф. (1975). РСФСР‑ҙың (1990) һәм БАССР‑ҙың (1972) атҡ. фән һәм техника эшмәкәре. М.Р. Мәүлитовтың ағаһы. ӨАИ‑ны...
МӘҮЛИТОВ Миҙхәт Рәхмәтулла улы
МӘҮЛИТОВ Миҙхәт Рәхмәтулла улы [16.2.1928, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Шланлыкүл а. (БР‑ҙың Бүздәк р‑ны) — 8.12.2000, Өфө], тау инженеры. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1995), техник ф. д‑ры (1973), проф. (1974). РСФСР‑ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1988), БАССР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (1973), СССР‑ҙың нефть...
МӘҮЛИТ АЙЫТОВ
МӘҮЛИТ АЙЫТОВ (1724—?), Крәҫтиәндәр Eә һуғышында (1773— 75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Себер даруғаһының Һунлар улусы Сүмәкәй а. башҡорто. ҠәнзәфәрУсаев, Ҡунаҡбай Йомаев м‑н берлектә Красноуфимск ҡәлғәһе һәм Көңгөр ҡ. тирәһендә һуғыша. Артабанғы яҙмышы билдәһеҙ.
С.У.Таймаҫов
Тәрж. М.Х.Хужин
МӘҮЛЕНОВ Сырбай
МӘҮЛЕНОВ Сырбай (17.9.1922, Төркөстан АССР‑ы Турғай ҡсб — 13.2.1993, Алматы), шағир. Ҡаҙаҡ ССР‑ының халыҡ шағиры (1990). “Магнит тауының уттары” (1952) “Япраҡтар яна” (1964), “Ялағай” (1976; бөтәһе лә — ҡаҙаҡ телендә) һ.б. шиғри йыйынтыҡтар авторы. 1969 й. Башҡортостанға килә, башҡ. яҙыусылары м‑н осраша....
МӘҮЛЕКӘСОВА Гөлсинә Ғәлим ҡыҙы
МӘҮЛЕКӘСОВА Гөлсинә Ғәлим ҡыҙы (19.2.1981, Өфө), балет артисы. БР‑ҙың халыҡ (2008) һәм атҡ. (2002) артисы. Р.Нуриев ис. Башҡ. хореография уч‑щеһын тамамлаған (1999; педагогы Л.С.Ҡыуатова). 1996 й. алып БДОБТ солисы. Лирик‑драматик амплуалы классик балерина. М. башҡарыу сәнғәтенә һығылмалылыҡ, еңеллек,...
МӘҮЛӘ ҠОЛОЙ
МӘҮЛӘ ҠОЛОЙ, М у л л а ғ о л (17 б.), төрки суфый шағиры. Ә.Йәсәүи, Баҡырғаниҙың суфыйсылыҡ традицияларына эйәргән. Шағирҙың тормошо т‑да мәғлүмәттәр һаҡланмаған. Хикмәттәрендә суфыйсылыҡ идеялары аша донъяуи мотивтар ҙа сағыла: шағир хеҙмәт кешеләрен данлай, тормоштоң әһәмиәте, донъяның етешһеҙлеге...
МӘҮЖИТОВ Айрат Радик улы
МӘҮЖИТОВ Айрат Радик улы (3.2.1962, Өфө), микробиолог. Мед. ф. д‑ры (2001), проф. (2004). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2012). БДМИ‑ны тамамлаған (1985), 1988 й. алып шунда уҡ эшләй: 2011 й. — фундаменталь һәм ғәмәли микробиология каф. мөдире, бер үк ваҡытта 2004 й. алып дипломдан һуң белем биреү ин‑тының...
МӘТРҮШ
МӘТРҮШ (Origanum), ирен сәскә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлектәр заты. 20‑нән ашыу төрө билдәле, Евразияла, башлыса Урта диңгеҙ буйында таралған. Башҡортостанда ябай М. үҫә. Тармаҡлы, йәйелеүсән тамырлы күп йыллыҡ үлән. Һабағы дүрт ҡырлы, төҙ, тармаҡлы, бейеклеге 30—60 см. Япрағы йомортҡа формаһында,...
МӘТИНОВ Шаһишәриф Миҙәтғәли улы
МӘТИНОВ Шаһишәриф Миҙәтғәли улы [1856, Ырымбур губ. Верхнеурал өйәҙе Бөрйән улусы Назар а. (БР‑ҙың Баймаҡ р‑ны) — 1919], Ырымбур губернаһынан 1‑се Дәүләт думаһы (1906) депутаты (Дәүләт думаһының мосолман фракцияһы). Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре. Ырымбур ҡ. мосолман халыҡ партияһы ағзаһы (1906). Ҡазанда...
МӘТӘҮТАМАҠ, Туймазы р‑нындағы ауыл
МӘТӘҮТАМАҠ, Туймазы р‑нындағы ауыл, Ҡарамалы-Ғөбәй а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 45 км һәм Ҡандра т. юл ст. К. табан 42 км алыҫлыҡта Мәтәү й. (Өҫән й. ҡушылдығы) тамағында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1310 кеше; 1920 — 1237; 1939 — 974; 1959 — 839; 1989 — 416; 2002 — 433; 2010— 457 кеше. Башҡорттар,...
МӘТӘҮЛЕ, Дыуан р‑нындағы ауыл, Заимка а/с ҡарай
МӘТӘҮЛЕ, Дыуан р‑нындағы ауыл, Заимка а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. табан 111 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) 186 км алыҫлыҡта Өфө й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 91 кеше; 1959 — 430; 1989 — 170; 2002 — 103; 2010 — 101 кеше. Башҡорттар, урыҫтар йәшәй (2002). Фельдшер-акушерлыҡ пункты...
МӘТӘҮБАШ, Бәләбәй р‑нындағы ауыл
МӘТӘҮБАШ, Бәләбәй р‑нындағы ауыл, Мәтәүбаш а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 22 км һәм Аксаков т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 38 км алыҫлыҡта Мәтәү й. (Өҫән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1023 кеше; 1920 — 1271; 1939 — 1204; 1959 — 974; 1989 — 733; 2002 — 687; 2010 — 789 кеше. Татарҙар,...
МӘТӘЛЕ, Дыуан р‑нындағы ауыл
МӘТӘЛЕ, Дыуан р‑нындағы ауыл, Мәтәле а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 75 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) 150 км алыҫлыҡта Әй й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 2422 кеше; 1920 — 2995; 1939 — 1512; 1959 — 1265; 1989 — 1067; 2002 — 1080; 2010 — 1080 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Урта мәктәп,...
МӘТӘЛЕ, Асҡын р‑нындағы ауыл
МӘТӘЛЕ, Асҡын р‑нындағы ауыл, Ҡубыяҙ а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 23 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 134 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 311 кеше; 1920 — 369; 1939 — 280; 1959 — 305; 1989 — 139; 2002 — 131; 2010 — 56 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ...
МӘҪНӘҮИ
МӘҪНӘҮИ (ғәр.), 1) Яҡын һәм Урта Көнсығыш халыҡтары шиғриәтендә үҙ‑ара рифмалашҡан 2 юлдан торған шиғри строфа. С.Сараиҙың “Гөлөстан бит‑төрки”, Баласағуниҙың “Ҡотаҙғу белек”, Харәзмиҙең “Мөхәббәтнамә”, Ҡотбтың “Хөсрәү вә Ширин” әҫәрҙәре М. формаһында яҙылған. Башҡорт әҙәбиәтендә М. формаһына Ш.Зәки,...
МӘҪӘЛЕ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл
МӘҪӘЛЕ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл, Мәҫәле а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 23 км һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 30 км алыҫлыҡта Мәҫәле й. (Ҡуғанаҡ й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1285 кеше; 1920 — 1449; 1939 — 946; 1959 — 714; 1989 — 696; 2002 — 618; 2010 — 592 кеше. Сыуаштар...
МӘҪӘЛ, әҙәби жанр
МӘҪӘЛ, шиғри йәки сәсмә формала яҙылған ҡыҫҡа хикәйә, әҙәби жанр. Һүҙ сәнғәтенең боронғо төрҙәренең береһе. Аллегорияға нигеҙләнеп хикәйәләнә һәм аҙағында өгөт-нәсихәтле һығымта яһала. Ҡайһы бер М. өгөт‑нәсихәт бирелмәй, ләкин ул текстан аңлашыла. Әхлаҡтың М. сюжеты м‑н үҙ‑ара бәйләнеше уның нарратив...
