Список материалов
ҠОРМАНТАУ ТОРАҒЫ
ҠОРМАНТАУ ТОРАҒЫ, Ҡара Абыҙ мәҙәниәте археологик ҡомартҡыһы. Б.э.т. 4—2 бб. ҡарай. Ғафури р‑ны Ҡормантау а. көньяҡҡа табан 2 км алыҫлыҡта Ҡормантау һыртында урынлашҡан. 20 б. 20‑се йй. М.И.Касьянов тарафынан асыла, 1954—55 йй. Һ.В.Йосопов, 1979 й. А.Х.Пшеничнюк өйрәнә. Майҙаны яҡынса 27 мең м2, 56 м2...
ҠОРМАНТАУ МӘҘӘНИӘТЕ
ҠОРМАНТАУ МӘҘӘНИӘТЕ, бронза быуаты аҙағы — иртә тимер быуат башы археологик ҡомартҡыһы. Б.э.т. 11—6 бб. ҡарай. Ғафури р‑ны Ҡормантау а. эргәһендәге торама исеме б‑са аталған. Башҡортостанда Ҡ.м. ҡомартҡылары (40‑ҡа яҡын) Ағиҙел й. урта һәм түбәнге ағымында тупланған (Иҫке Нуғай торалары, Касьянов тораһы,...
ҠОРМАНҒӘЛИЕВ Мөхәмәт Миңлеғәле улы
ҠОРМАНҒӘЛИЕВ Мөхәмәт Миңлеғәле улы (4.9.1916, Тубыл губ. Тара ҡ. — 18.9.1994, Өфө), хужалыҡ эшмәкәре. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Себер урман‑техника ин‑тын тамамлаған (1941, Красноярск ҡ.). 1945 й. алып Пижма урман комб‑тының (Горький өлк.) баш инженеры. 1950 й. башлап БАССР Урман һәм ҡағыҙ сәнәғәте...
ҠОРМАНАЙБАШ, Миәкә р‑нындағы ауыл
ҠОРМАНАЙБАШ, Миәкә р‑нындағы ауыл, Миәкә а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 12 км һәм Аксёнов т. юл ст. К.‑Көнс. табан 52 км алыҫлыҡта Ҡорманай й. (Өйәҙе й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 381 кеше; 1920 – 551; 1939 – 404; 1959 – 327; 1989 – 175; 2002 – 209; 2010 – 194 кеше. Татарҙар йәшәй...
ҠОРМАНАЙ, Мишкә р‑нындағы ауыл
ҠОРМАНАЙ, Мишкә р‑нындағы ауыл, Оло Соҡаяҙ а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 30 км һәм Загородная т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 105 км алыҫлыҡта Ҡыңғыр й. (Бөрө й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 768 кеше; 1920 – 781; 1939 – 680; 1959 – 569; 1989 – 481; 2002 – 434; 2010 – 428 кеше. Мариҙар...
ҠОРМАНАЙ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл
ҠОРМАНАЙ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл, Өршәк а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 23 км һәм Дәүләкән т. юл ст. К.‑Көнс. табан 50 км алыҫлыҡта Ауырғазы й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 2069 кеше; 1920 – 2543; 1939 – 1776; 1959 – 757; 1989 – 417; 2002 – 324; 2010 – 306 кеше. Татарҙар йәшәй (2002). Урта...
ҠОРМАНАЙ МӘМЕРЙӘҺЕ
ҠОРМАНАЙ МӘМЕРЙӘҺЕ, Оло Ҡорманай мәмерйәһе, тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965). Ауырғазы р‑ны Ҡорманай а. көнсығыш ситендә Ауырғазы й. үҙәненең уң битләүендә урынлашҡан. Карст мәмерйәһе, көңгөр ярусы гипстарында барлыҡҡа килгән. Көнсығыш һәм көньяҡ‑көнсығыш йүнәлештәге ауыш үткел һәм каналдарҙан торған лабиринттан...
ҠОРМАЕВА Әлфиә Әхтәм ҡыҙы
ҠОРМАЕВА Әлфиә Әхтәм ҡыҙы (16.4.1945, Өфө), аллерголог, дерматолог. Мед. ф. д‑ры (1986), проф. (1990). Ә.Н.Ҡормаевтың ҡыҙы. БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1968) Өфө гигиена һәм һөнәри ауырыуҙар ҒТИ‑нда эшләй: 1979 й. алып өлкән ғилми хеҙм-р, 1982 й. — лаб. мөдире, 1986 й. — бүлек мөдире; 1988—98 йй. БДПИ‑ның...
ҠОРМАЕВ Әхтәм Нурый улы
ҠОРМАЕВ Әхтәм Нурый улы [25.9.1906, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе 1‑се Баҡай а. (хәҙ. БР‑ҙың Кушнаренко р‑ны Баҡай а.) — 21.12.1990, Өфө], хужалыҡ эшмәкәре. Мәскәү сәнәғәт‑иҡт. ғәмәли ин‑тын тамамлағандан һуң (1930) БАССР Финанс ХК‑нда эшләй. 1933 й. алып БАССР Дәүләт хеҙмәт һаҡлыҡ кассалары һәм дәүләт...
ҠОРҠОТ АТА
ҠОРҠОТ АТА, күп төрки телле халыҡтарҙың, ш. иҫ. башҡорттарҙың, легендар ырыу башы һәм изге ҡурсалаусыһы. “Башҡорттар ҡайҙан килгән” легендаһы б‑са, ул башҡорттарҙы Алтай яғынан алып килә һәм уларға хәҙ. йәшәгән урындарын күрһәтә; ҡырғыҙнәҫеле шәжәрәһенә ярашлы, Ҡ.а. уларҙың нәҫел башлығы була. Ҡ.а....
ҠОРҘАР
ҠОРҘАР (Lyrurus), тауыҡ һымаҡтар отрядының ҡорҙар ғаиләһенә ҡараған ҡоштар. Ҡ. (Lyrurus tetrix) һәм кавказ Ҡ. билдәле, Евразияла таралғандар. Башҡортостанда ҡор йәшәй. Ултыраҡ ҡош. Кәүҙә оҙонлоғо 40—50 см, ауырлығы 0,9—1,5 (ҡайһы берҙә 1,8‑гә тиклем) кг, инә ҡор бәләкәйерәк. Ата ҡош күкһел шәмәхә кеүек...
ҠОРҒАТ, Мәсетле р‑нындағы ауыл
ҠОРҒАТ, Мәсетле р‑нындағы ауыл, Ҡорғат а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 32 км һәм Красноуфимск т. юл ст. (Свердловск өлк.) К.‑Көнс. табан 140 км алыҫлыҡта Аҡа й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. – 642 кеше; 1939 – 497; 1959 – 527; 1989 – 402; 2002 – 350; 2010 – 278 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
ҠОРҒАҘАҠ, сығанаҡ
ҠОРҒАҘАҠ, урғылыусы карст минераль һыу сығанағы, тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965). Салауат р‑ны Комсомол а. эргәһендә урынлашҡан. Юғары һәм урта карбон эзбизташтарынан торған Йүрүҙән й. һул ярында сыға. Дебиты 125 л/с тиклем. Һыуы сөсө (0,5 г/л), шифалы, бальнеологик, гидрокарбонатлы магний‑кальцийлы, радонлы;...
ҠОРБАНҒӘЛИЕВА Юлиә Рөстәм ҡыҙы
ҠОРБАНҒӘЛИЕВА Юлиә Рөстәм ҡыҙы (12.11.1984, Өфө ҡ.), спортсы. Пуля м‑н атыу б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2001). ӨДАТУ‑ны тамамлаған (2008). 26‑сы СДЮСШОР тәрбиәләнеүсеһе (тренеры В.Б.Гулак). Шәхси зачётта Рәсәй кубогының бронза призёры (2005), РОСТО чемпионаты еңеүсеһе (2 тапҡыр, 2000)....
ҠОРБАНҒӘЛИЕВА Суфия Шәрифулла ҡыҙы
ҠОРБАНҒӘЛИЕВА (Сафиуллина) Суфия Шәрәфулла ҡыҙы [13.2.1949, БАССР‑ҙың Маҡар р‑ны Байғужа а. (БР‑ҙың Ишембай р‑ны)], актриса. РФ‑тың атҡ. (2000), БАССР‑ҙың халыҡ (1990) һәм атҡ. (1984) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1985). ӨДСИ‑не тамамлағандан һуң (1973; Ғ.Ғ.Ғиләжев, Ф.Ҡ.Ҡасимова курсы) БАДТ...
ҠОРБАНҒӘЛИЕВ Мөхәмәтғәбделхәй Ғәбиҙулла улы
ҠОРБАНҒӘЛИЕВ Мөхәмәт-Ғәбделхәй Ғәбиҙулла улы [1889, Ырымбур губ. Силәбе өйәҙе Миҙиәк а. (Силәбе өлк. Арғаяш р‑ны) — 22.8.1972, Силәбе ҡ.], Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре. Ғ.Ғ.Ҡорбанғәлиевтең улы. Миҙиәк мәҙрәсәһен тамамлаған. Арғаяш кантоны башҡорттарынан делегат булып 1—3 башҡ. ҡоролтайҙарында (ҡара:...
ҠОРБАНҒӘЛИЕВ Марат Шамил улы
ҠОРБАНҒӘЛИЕВ Марат Шамил улы (26.5.1949, Үзбәк ССР‑ы Хатырчи а. — 9.2.2022, Өфө ҡ.), актёр. БР‑ҙың халыҡ (2015) һәм атҡаҙанған (2006) артисы. Ҡазан театр училищеһын тамамлағандан һуң (1971) һәм 1981—93 йй. Урал өлкә драма театры (Ҡаҙаҡ ССР‑ы), 1979 й. алып Краснодар край драма театры, 1993 й. — “Старый...
ҠОРБАНҒӘЛИЕВ Ғәбиҙулла Ғәбделхәким улы
ҠОРБАНҒӘЛИЕВ Ғәбиҙулла Ғәбделхәким улы [21.11.1859, Ырымбур губ. Силәбе өйәҙе Мөхәмәтҡолой улусы Миҙиәк а. (Силәбе өлк. Арғаяш р‑ны) — 7.12.1919, Стәрлетамаҡ ҡ.], суфыйсылыҡ вәкиле, ишан. Ахун (1890). Ырымбур губ. Троицк мәҙрәсәһендә уҡыған. 1883 й. алып Миҙиәк а. мәсетенең имам-хатибы. Миҙиәк мәҙрәсәһенә...
ҠОРБАНҒӘЛИЕВ Артур Ришат улы
ҠОРБАНҒӘЛИЕВ Артур Ришат улы (14.12.1980, Өфө ҡ. — 9.9.1999, Дағстан Республикаһы Новочуртах а. янында, Ҡытаутамаҡ ҡ. ерләнгән), Рәсәй Федерацияһы Геройы (1999). Герой исеменә 106‑сы гвардия һауа-десант дивизияһы 119‑сы гвардия парашют‑десант полкының взвод командиры урынбаҫары гвардия сержанты Ҡ. 1999 й....
ҠОРБАНАЕВА Хәлимә Абдулла ҡыҙы
ҠОРБАНАЕВА Хәлимә Абдулла ҡыҙы [27.12.1900, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Туйөмбәт а. (БР‑ҙың Күгәрсен р‑ны) — 2.4.1972, Өфө], педагог. РСФСР мәктәбенең атҡ. уҡытыусыһы (1949). З.А.Биишеваның апаһы. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлаған (1939). 1918 й. алып — Ҡыпсаҡ кантоны, Мораҡ районы,...
