Список материалов
ШАГИНЯН Мариэтта Сергеевна
ШАГИНЯН Мариэтта Сергеевна (21.3.1888, Мәскәү — 20.3.1982, шунда уҡ), яҙыусы. Әрмән ССР‑ы ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1950). Соц. Хеҙмәт Геройы (1976). “Тәүге осрашыуҙар” (“Первые встречи”; 1909), “Orientalia” (1913) шиғырҙар йыйынтыҡтары, “Тәнәфес” (“Перемена”; 1922—1923) повесы, “Гидроцентраль” (1930—1931),...
ШАВШУКОВА Светлана Юрьевна
ШАВШУКОВА Светлана Юрьевна (24.11.1971, Өфө), биотехнолог. Техник ф. д‑ры (2009). ӨДНТУ‑ны тамамлағандан һуң (1994) Аҙ күләмле химия продукттары һәм реактивтары ҒТИ‑нда (Өфө) эшләй. 2007 й. алып ӨДНТУ‑ла. Фәнни хеҙмәттәре микротулҡын нурланышының органик синтезға тәьҫирен, сәнәғәт процестарын интенсивлаштырыу...
ШАВАНОВ Станислав Сергеевич
ШАВАНОВ Станислав Сергеевич (13.5.1942, Шымкент ҡ. — 19.2.2006, Стәрлетамаҡ ҡ.), инженер‑технолог. Химия ф. д‑ры (1989). Ҡаҙаҡ химия‑технология ин‑тын тамамлаған (Шымкент, 1968). 1959 й. алып “Металлист” артелендә, 1960—61 йй. химия‑фарм. з‑дында, 1966 й. — фосфор тоҙҙары з‑дында, 1967 й. — Ҡаҙаҡ ССР‑ы...
ШАБИЕВ Салауат Ғәли улы
ШАБИЕВ Салауат Ғәли улы (11.5. 1948, БАССР‑ҙың Асҡын р‑ны Яңы Күскилде а.), архитектор. Архитектура д‑ры (1994), проф. (1994). БР‑ҙың атҡ. архитекторы (1998), РФ‑тың почётлы архитекторы (2009), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2002). Рәсәй Архитекторҙар союзы ағзаһы (1977). Свердловск...
ШАБАТ Алексей Борисович
ШАБАТ Алексей Борисович (8.8.1937, Мәскәү ҡ. — 24.3.2020, Майкоп ҡ.), математик. Физика‑математика фәндәре докторы (1977), профессор (1979). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1959) СССР ФА Себер бүлексәһенең Гидродинамика институтында (Новосибирск ҡ.) өлкән ғилми хеҙмәткәр. 1973 й. алып БДУ‑ла уҡыта, 1980 й....
ШАБАТ Алексей Борисович
ШАБАТ Алексей Борисович (8.8.1937, Мәскәү ҡ. — 24.3.2020, Майкоп ҡ.), математик. Физика‑математика фәндәре докторы (1977), профессор (1979). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1959) СССР ФА Себер бүлексәһенең Гидродинамика институтында (Новосибирск ҡ.) өлкән ғилми хеҙмәткәр. 1973 й. алып БДУ‑ла уҡыта, 1980 й....
ШАБАНОВА Татьяна Дмитриевна
ШАБАНОВА Татьяна Дмитриевна (8.3.1947, Минеральные Воды ҡ.), тел белгесе. Филол. ф. д‑ры (1999), проф. (1999). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2002). Пятигорск сит телдәр пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1971) БДПУ‑ла уҡыта: 1977— 88 йй. ингл. теле каф. мөдире, 1996—2006 йй. сит телдәр ф‑ты деканы. Фәнни хеҙмәттәре...
ШАБАНОВ Василий Прокофьевич
ШАБАНОВ Василий Прокофьевич (24.3.1905, Полтава губ. Великая Буромка а. — 20.1.1963, Хабаровск ҡ.), Советтар Союзы Геройы (1943). 1939—40 йй. совет‑финлянд һәм Б.В. һуғыштарында ҡатнашыусы. “Выстрел” РККА‑ның команда составын камиллаштырыу юғары атыу‑тактика курстарын тамамлаған. Житомир һәм Киев...
ШАБАЛИНА Раиса Петровна
ШАБАЛИНА Раиса Петровна [23.1. 1927, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Манатау а. (БР‑ҙың Иглин районы)], актриса, кинорежиссёр. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1950). Башҡорт театр‑художество уч‑щеһын тамамлағандан һуң (1950; Ф.П.Крашенинников курсы) Респ. урыҫ драма театры (Өфө), 1955 й. алып Сәмәрҡәнд урыҫ...
ШАБАЙ, Борай р‑нындағы ауыл
ШАБАЙ, Борай р‑нындағы ауыл, Борай а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 6 км һәм Яңауыл т. юл ст. К.‑Көнс. табан 74 км алыҫлыҡта Сүлҙи й. (Тере Танып й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1590 кеше; 1920 — 1556; 1939 — 876; 1959 — 474; 1989 — 270; 2002 — 281; 2010 — 273 кеше. Башҡорттар йәшәй...
ШАБАЕВА Ольга Владимировна
ШАБАЕВА Ольга Владимировна (20.11.1963, БАССР‑ҙың Нуриман р‑ны Саруа ҡсб), спортсы. Конькиҙа шыуыу спорты б‑са СССР‑ҙың халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1987). Мәскәү технология ин‑тының Өфө филиалын тамамлаған (1986). 1‑се СДЮСШОР һәм “Спартак” ДСО‑һы тәрбиәләнеүсеһе (тренеры Н.А.Щаднев). 3000 м йүгереүҙә...
ЧУХАРЕВ Александр Иванович
ЧУХАРЕВ Александр Иванович [23.12.1915, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Ләмәҙ а. (БР-ҙың Дыуан р-ны) — 2.3.2007, Подольск ҡ.], лётчик, полковник (1961). Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. К.Е.Ворошилов ис. Өсөнсө лётчиктар һәм лётчиктар-күҙәтеүселәр хәрби мәктәбен (Ырымбур ҡ., 1937), Хәрби-һауа...
ЧУРКИН Юрий Васильевич
ЧУРКИН Юрий Васильевич (6.3. 1935, Осинники ҡ. — 1.9.1998, Өфө), химик-технолог. БР ФА-ның мөхбир ағзаһы (1995), техник ф. д-ры (1980), проф. (1986). БАССР-ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1989), СССР-ҙың нефть эшкәртеү һәм нефтехимия сәнәғәте отличнигы (1966), СССР-ҙың уйлап табыусыһы. Томск политехник...
ЧУРКИН Сергей Дмитриевич
ЧУРКИН Сергей Дмитриевич (12.11. 1952, Стәрлетамаҡ ҡ.), педагог. Иҡт. ф. канд. (1981), пед. ф. д-ры (1998), проф. (2002). РФ-тың халыҡ мәғарифы отличнигы (1993), РФ-тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм-ре (2002). СДПИ-ны тамамлағандан һуң (1975) 1-се мәктәп-интернат (Стәрлетамаҡ) уҡытыусыһы. 1977...
ЧУРИКОВА Инна Михайловна
ЧУРИКОВА Инна Михайловна (5.10.1943, Бәләбәй ҡ. — 14.1.2023, Мәскәү ҡ.), актриса. СССР‑ҙың (1991) һәм РСФСР‑ҙың (1985) халыҡ, РСФСР‑ҙың атҡаҙанған (1977) артисы. М.С.Щепкин исемендәге театр училищеһын тамамлағандан һуң (1965; Л.А.Волков, В.И.Цыганков курсы) 1968 й. тиклем Мәскәү йәш тамашасы театры,...
ЧУРБАНОВ Николай Илларионович
ЧУРБАНОВ Николай Илларионович (26.10.1887, Һарытау губ. Чибирлей а. — 24.11.1948, Өфө), патологоанатом. Мед. ф. д-ры (1943), проф. (1943). Һарытау ун-тын тамамлағандан һуң (1924) Төньяҡ-поляр химия-бактериология ин-тында (Архангельск ҡ.) бүлек мөдире, 1928 й. алып Бүрәт-Монгол АССР-ының өлкә суд-мед....
ЧУРАЕВ Рөстәм Нур улы
ЧУРАЕВ Рөстәм Нур улы (7.1. 1947, Ҡазан), генетик. Биол. ф. д-ры (1988), проф. (2004). БР-ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1999). Новосибирск ун-тын тамамлағандан һуң (1970) СССР ФА Себер бүлексәһенең Цитология һәм генетика ин-тында (Новосибирск ҡ.) эшләй. 1982 й. нояб. алып Химия ин-тының, 1983 й. — Биохимия...
ЧУНИН Евгений Петрович
ЧУНИН Евгений Петрович [24.2. 1919, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Петропавловка а. (БР-ҙың Ғафури р-ны) — 18.11.1998, Өфө], селекционер. А.х. ф. канд. (1970). БР-ҙың атҡ. а.х. хеҙм-ре (1996). Б.В. һуғышында һәм 1945 й. совет-япон һуғышында ҡатнашыусы. БАХИ-ны тамамлаған (1956). 1939—40 йй. Баймаҡ р-нының...
ЧУМАКОВА Юлия Петровна
ЧУМАКОВА Юлия Петровна (16.7. 1930, Мәскәү өлк. Спасские Выселки а. — 20.12.2000, Өфө), тел белгесе. Филол. ф. д-ры (1994), проф. (1997). Рязань пед. ин-тын тамамлаған (1953). 1958 й. алып Барнаул пед. ин-тында, 1962 й. — Горький ун-тында, 1970 й. — БДПИ-ла, 1975 й. башлап БДУ-ла уҡытҡан. Фәнни эшмәкәрлеге...
ЧУМАКОВ Фёдор Федотович
ЧУМАКОВ Фёдор Федотович (1729 — 1786 й. һуң, Рига наместниклығының Перново ҡ.), Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Казактарҙан. Яйыҡ казак ғәскәрендә хеҙмәт итә. Ихтилалға 1773 й. 18 сент. ҡушыла. Пугачёвтың Йәшерен советы составына ингән. 1773 й. окт. — 1774 й. мартында...
