Список материалов
ӘҘӘБИ ТӘНҠИТ, ҡара: Әҙәбиәт ғилеме.
ӘҘӘБИ ТӘНҠИТ, ҡара: Әҙәбиәт ғилеме.
ӘҘӘБИ ТЕЛ
ӘҘӘБИ ТЕЛ, башҡорт теленең тарихи яҡтан ойошҡан ҡулланылыш формаһы, уға нығынған яҙыу, диалекттан өҫтөн булыу, нормаға һалыныу һ.б. хас.
Башҡорт Ә.т. тарихы билдәле тарихи осорҙа һәм телдәрҙең ҡулланылыу шарттарында системаның үҙ аллы үҫеше процесы булып тора. Башҡорт Ә.т. тарихында милләткә тиклемге...
ӘҘӘБИӘТ ҒИЛЕМЕ
ӘҘӘБИӘТ ҒИЛЕМЕ, нәфис әҙәбиәтте, уның асылын һәм спецификаһын, килеп сығышын, йәмғиәттәге функцияһын, тарихи‑әҙәби процесс законлыҡтарын өйрәнгән фән тармағы. 3 төп йүнәлеше бар: әҙәбиәт теорияһы – әҙәби ижадтың төп элементтарының (шиғри тел, әҙәби жанрҙар,шиғыр төҙөлөшөһ.б.) асылын һәм функциональ...
ӘҘӘБИӘТ ТЕОРИЯҺЫ, ҡара: Әҙәбиәт ғилеме.
ӘҘӘБИӘТ ТЕОРИЯҺЫ, ҡара: Әҙәбиәт ғилеме.
ӘҘӘБИӘТ ҺӘМ СӘНҒӘТ ДЕКАДАЛАРЫ ҺӘМ КӨНДӘРЕ
ӘҘӘБИӘТ ҺӘМ СӘНҒӘТ ДЕКАДАЛАРЫ ҺӘМ КӨНДӘРЕ, әҙәбиәт һәм сәнғәт ҡаҙаныштарын күрһәтеү; милли мәҙәниәтте пропагандалау һәм ижади бәйләнештәрҙе нығытыу формаларының береһе. Уларҙы ойоштороу традицияһы СССР‑ҙа 20 б. 30‑сы йй. 2‑се ярт. барлыҡҡа килә. Яҙыусыларҙың, композиторҙарҙың, рәссамдарҙың ижади союздары,...
ӘҘЕЛ ӘШМӘНЕВ
ӘҘЕЛ ӘШМӘНЕВ (1727—?), Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёвтың поход старшинаһы. Уҫы даруғаһының Ғәйнә улусы Ялпаҡ а. (Пермь крайының Барҙы р‑ны) башҡорто. 1773 й. дек. баш күтәреүселәр хәрәкәтенә ҡушыла. Шул уҡ даруға башҡорттары делегацияһы составында И.Н.Зарубин ставкаһына бара....
ӘҘЕЛ БИҒӘШЕВ
ӘҘЕЛ БИҒӘШЕВ, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёвтың баш атаманы. Рус хәрби‑диңгеҙ флотында хеҙмәт итә, капрал. Себер даруғаһы муллаһы. 1773 й. көҙөндә ихтилалға ҡушыла. 1773 й. дек. Әбделйәлил Ырыҫҡолов һәм Бәхтейәр Ҡанҡаев м‑н берлектә Ҡазан даруғаһында баш күтәреүселәр отрядтарын...
ӘҘЕЛ, Хәйбулла р‑нындағы ауыл
ӘҘЕЛ, Ғ ә ҙ е л, Хәйбулла р‑нындағы ауыл, Таналыҡ а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 22 км һәм Һары т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнс. табан 100 км алыҫлыҡта Таналыҡ й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 79 кеше; 1920 — 156; 1939 — 191; 1959 — 267; 1989 — 187; 2002 — 215; 2010 — 159 кеше. Башҡорттар...
ӘҘЕЛШИНА Рәмзилә Мөхәмәт ҡыҙы
ӘҘЕЛШИНА Рәмзилә Мөхәмәт ҡыҙы (18.1.1933, БАССР‑ҙың Архангел р‑ны Үрге Ләмәз а. — 13.7.2014, Сибай ҡ.), актриса. БАССР‑ҙың халыҡ(1986) һәм атҡ. (1976) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1970). ГИТИС‑ты тамамлағандан һуң (1959; О.И.Пыжова һәм Б.В.Бибиков курсы) Салауат башҡорт драма театры, 1965—95...
ӘҘЕҺӘМОВ Абдулла Камалетдин улы
ӘҘЕҺӘМОВ Абдулла Камалетдин улы [10.3.1896, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Юлыҡ а. (БР‑ҙың Баймаҡ р‑ны) — 3.12.1968, Түб. Тагил ҡ.], Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре. М.К.Әҙеһәмовтың ҡустыһы. 1917 й. дек. — 1918 й. башында 3‑сө Бөтә башҡорт ҡоролтайы депутаты, Кесе Ҡоролтай, Башҡорт мәркәз шураһы ағзаһы. 1918...
ӘҘЕҺӘМОВ Илдус Әнәс улы
ӘҘЕҺӘМОВ Илдус Әнәс улы (18.6. 1951, БАССР‑ҙың Ҡыйғы р‑ны Абзай а.), дәүләт эшмәкәре. БР‑ҙың атҡ. юрисы (2001). Филос. ф. канд. (1982). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1977) БДПИ‑ла эшләй (1989 й. алып социология һәм политология каф. мөдире). 1994 й. башлап БР Президенты Хакимиәтенең дәүләт‑хоҡуҡ идараһы...
ӘҘЕҺӘМОВ Мөхәмәтдин Камалетдин улы
ӘҘЕҺӘМОВ Мөхәмәтдин Камалетдин улы [5.7.1892, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Юлыҡ а. (БР‑ҙың Баймаҡ р‑ны) — 8.12.1937, Өфө], Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре. А.К.Әҙеһәмовтыңағаһы. Көңгөр техник уч‑щеһын тамамлаған (1913). 1913—16 йй. Орск өйәҙ земство башҡармаһында страховкалау агенты булып эшләй. 1913 й....
ӘҘИҒОТ ТЕМӘСОВ
ӘҘИҒОТ ТЕМӘСОВ (1719—?), Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Уҫы даруғаһының Ғәйнә улусы Ялпаҡ а. (Пермь крайының Барҙы р‑ны) башҡорто. Мәҙрәсә тамамлаған. Ҡазан губернаһының Пермь провинцияһында һәм Екатеринбург ҡ. сауҙа итә. 1774 й. ғин. Әбдей Абдуллов отрядына ҡушыла....
ӘЖӘК, Борай р‑нындағы ауыл
ӘЖӘК, Борай р‑нындағы ауыл, Әжәк а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 13 км һәм Яңауыл т. юл ст. К.‑Көнс. табан 81 км алыҫлыҡта Әжәк й. (Тере Танып й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1000 кеше; 1920 — 974, 1939 — 792; 1959 — 528; 1989 — 330; 2002 — 322; 2010 — 267 кеше. Татарҙар йәшәй...
ӘЖЕКӘЙ, Мәсетле р‑нындағы ауыл
ӘЖЕКӘЙ, Мәсетле р‑нындағы ауыл, Оло Ыҡтамаҡ а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 10 км һәм Красноуфимск т. юл ст. (Свердловск өлк.) К.‑Көнс. табан 99 км алыҫлыҡта Аҡа й. (Әй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1129 кеше; 1920 — 1246; 1939 — 752; 1959 — 824; 1989 — 719; 2002 — 750; 2010 — 684...
ӘЗЕКӘЙ, Белорет р‑нындағы ауыл
ӘЗЕКӘЙ, Белорет р‑нындағы ауыл, Әзекәй а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 12 км һәм Белорет т. юл ст. Көнб. табан 7 км алыҫлыҡта Боғанаҡ й. (Ағиҙел й. ҡушылдығы) буйында, Өфө—Инйәр—Белорет автомобиль юлында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 321 кеше; 1920 — 367; 1939 — 315; 1959 — 319; 1989 — 320; 2002 —...
ӘЗЕРБАЙЖАН
ӘЗЕРБАЙЖАН, Ә з е р б а й ж а н Р е с п у б л и к а һ ы, Кавказ аръяғының көнсығыш өлөшөндә урынлашҡан дәүләт. Майҙаны — 86,6 мең км2. Баш ҡалаһы – Баҡы. Дәүләт башлығы — президент. Халҡы — 8,2 млн кеше (2009), 91,6%‑ы — әзербайжандар; 1989 й. 580 башҡорт йәшәгән. Рәсми тел – әзербайжан теле. Диндарҙар...
ӘЗЕРБАЙЖАН ТЕЛЕ
ӘЗЕРБАЙЖАН ТЕЛЕ, төрки телдәрҙең береһе (көньяҡ‑көнбайыш, йәки уғыҙ төркөмө). Әзербайжандарҙың милли теле, Әзербайжандың дәүләт теле. Шулай уҡ Грузияла, Әрмәнстанда, Иранда, Иракта, Төркиәлә таралған. 2002 й. БР‑ҙа Ә.т. һөйләшеүселәр һаны 5 меңдән ашыу кеше тәшкил иткән. Ҡайһы бер грамматик һәм лексик...
ӘЗМӘТ ҠӘБЕРЛЕГЕ I, археологик ҡомартҡыһы
ӘЗМӘТ ҠӘБЕРЛЕГЕ I, Сейәлек мәҙәниәте археологик ҡомартҡыһы. 13—15 бб. ҡарай. ТР‑ҙың Аҡтаныш р‑ны Әзмәт а. төньяҡ‑көнбайышҡа табан 0,4 км алыҫлыҡта урынлашҡан. 1971 й. асылған, 1975—76 йй. һәм 1979 й. СССР ФА Ҡазан филиалы Тел, әҙәбиәт һәм тарих ин‑тының Иртә болғар археологик экспедицияһы (етәксеһе...
ӘЗМӘТОВ Хәсән Әхмәтзыя улы
ӘЗМӘТОВ Хәсән Әхмәтзыя улы (2.10.1939, БАССР-ҙың Илеш р-ны Иләкшиҙе а.), инженер-механик. Техник ф. д-ры (1999), проф. (2003). РФ‑тың (1998) һәм БАССР-ҙың (1987) атҡ. уйлап табыусыһы, СССР‑ҙың нефть сәнәғәте отличнигы (1985). ӨНИ‑не тамамлаған (1969). 1960 й. алып Шкапов газ‑бензин з-дында, 1964 й....
