Список материалов
ӘШӘЛСӘ ҺЫМАҠТАР
ӘШӘЛСӘ ҺЫМАҠТАР (Orchidaceae), бер өлөшлөләр ғаиләһе. Яҡынса 750 заты, 25 меңдән ашыу төрө билдәле,бөтә Ер шары буйлап таралған.Күп йыллыҡ үләндәр.Башҡортостанда 21 затҡа (калипсо, липарис, малаксис, офрис һ.б.) ҡараған 35 төрө үҫә. Тамырһабаҡлы йәки бүлбеле күп йыллыҡ үләндәр. Күбеһенсә автотрофтар....
ӘШРӘПОВ Әсхәт Тажетдин улы
ӘШРӘПОВ Әсхәт Тажетдин улы [15.4.1931, БАССР‑ҙың Маҡар р‑ны Ҡыяуыҡ а. (БР‑ҙың Ишембай р‑ны) – 19.4.2008], кинооператор. Ҡаҙаҡ ССР‑ының атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1979). Бөтә Союз дәүләт кинематография ин‑тын тамамлағандан һуң (1955; Э.К.Тиссэ һәм А.В.Гальперин оҫтаханаһы) “Казахфильм” к/ст кинооператоры,...
БАБАЙ, Ҡалтасы р‑нындағы ауыл
БАБАЙ, Пава-сола, Ҡалтасы р‑нындағы ауыл, Ҡалмыябаш а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 25 км һәм Яңауыл т. юл ст. К. табан 55 км алыҫлыҡта Ушъя й. (Тере Танып й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 558 кеше; 1920 — 624; 1939 — 581; 1959 — 673; 1989 — 386; 2002 — 387; 2010 — 336 кеше. Мариҙар...
БАБАЙ, Мишкә р‑нындағы ауыл
БАБАЙ, Мишкә р‑нындағы ауыл, Камай а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 16 км һәм Загородная т. юл ст. Т. табан 135 км алыҫлыҡта Бөрө й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1090 кеше; 1920 — 1462; 1939 — 909; 1959 — 743; 1989 — 326; 2002 — 283; 2010 — 190 кеше. Татарҙар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ...
БАБАЙ, һаҙлыҡ
БАБАЙ, Кама й. басс. һаҙлыҡ, Краснокама р‑ны Николо-Берёзовка а. көньяҡҡа табан 19 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Күтәренке һаҙлыҡ, дөйөм майҙаны 125 га, торфтың уртаса ҡалынлығы 1,7 м, иң ҡалыны — 2,9 м. Ер өҫтө һыуҙары м‑н туйына. Ҡайын, ҡарағай, тал, күрән, сөйәл үләне, һаҙ ҡолонғойроғо һ.б. үҫә. Ҡуян,...
БАБАЛЯН Григорий Аветисович
БАБАЛЯН Григорий Аветисович (2.3.1913, Баҡы ҡ. — 13.6.1988, Өфө ҡ.), инженер-нефтсе. Техник фәндәр докторы (1958), профессор (1961). РСФСР‑ҙың атҡаҙанған фән һәм техника эшмәкәре (1975), СССР‑ҙың нефть сығарыу сәнәғәте отличнигы (1969), СССР‑ҙың почётлы нефтсеһе (1973). Әзербайжан индустриаль институтын...
БАБАСЫР УТЫ
БАБАСЫР УТЫ (Gentiana), бабасыр уты һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 400 төрө билдәле, киң таралған, ләкин башлыса Төньяҡ ярымшарҙың уртаса бүлкәтендә үҫә. Башҡортостанда 3 төрө: ятыусан йәки түшәлмә Б.у., сатраш Б.у., үпкә Б.у. Бер йәки күп йыллыҡ үлән. Һабағы үрмәле йәки төҙ, ябай,...
БАБАСЫР УТЫ ҺЫМАҠТАР
БАБАСЫР УТЫ ҺЫМАҠТАР (Gentianaceae), ике өлөшлөләр ғаиләһе. Яҡынса 80 заты, 1000‑дән ашыу төрө билдәле, бөтә Ер шары буйлап таралған. Үлән, ярым ҡыуаҡ, ҡыуаҡ, үлән һымаҡ лиана, һирәгерәк тәпәш ағас. Башҡортостанда 5 затҡа ҡараған 12 төрө үҫә. Күп, ике һәм бер йыллыҡ үлән. Һабағы цилиндр формаһында,...
БАБИК, Шишмә р‑нындағы ауыл
БАБИК, Шишмә р‑нындағы ауыл, Ҡара Яҡуп а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Шишмә т. юл ст. К.‑Көнс. табан 13 км алыҫлыҡта Яръяҙы й. (Дим й. ҡушылдығы) башында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 193 кеше; 1920 — 234; 1939 — 272; 1959 — 250; 1989 — 174; 2002 — 147; 2010 — 153 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002).
Ауылға...
БАБИН Лев Алексеевич
БАБИН Лев Алексеевич (31.1.1932, Киров өлк. Петровское а. — 9.2.1998, Өфө), инженер-механик. Техник ф. д‑ры (1977), проф. (1978). БАССР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (1982). ӨНИ‑не тамамлаған (1962). 1963—67 йй. КПСС‑тың Башҡ‑н өлкә ком‑ты инструкторы, 1968 й. алып ӨДНТУ‑ла эшләй (1975 й. алып газ һәм нефть үткәргестәр,...
БАБИЧ Рушанна Юрий ҡыҙы
БАБИЧ Рушанна Юрий ҡыҙы (17.10.1975, Өфө), актриса. БР‑ҙың халыҡ (2015) һәм атҡ. (2009) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (2004). Т.Д.Бабичеваның ҡыҙы. ӨДСИ‑не (1995; Р.В.Исрафилов курсы), РАТИ-ГИТИС‑ты (2000; В.И.Скорик курсы) тамамлаған. 1995 й. алып БР Милли йәштәр театрында эшләй.
Башҡорт...
БАБИЧ Ш. МУЗЕЙЫ
БАБИЧ Ш. МУЗЕЙЫ. БР‑ҙың Дүртөйлө р‑ны Әсән а. урынлашҡан. 1995 й. Ш.Бабичтың тыуыуына 100 йыл тулыу айҡанлы Милли музей филиалы булараҡ асыла, 2002 й. алып Милли әҙәби музей филиалы. Әҙәби музей фондында 500‑гә яҡын һаҡлау берәмеге, ш. иҫ. шағирҙың автографтары м‑н “Аҡмулла” ж. ҡайһы бер һандары, 1922 й....
БАБИЧ Шәйехзада Мөхәмәтзакир улы
БАБИЧ (Бабичев) Шәйехзада Мөхәмәтзакир улы [2.1.1895, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Әсән а. (БР‑ҙың Дүртөйлө р‑ны) — 28.3.1919, АСБР‑ҙың Бөрйән‑Түңгәүер кантоны Преображенский а., хәҙ. БР‑ҙың Йылайыр р‑ны Йылайыр а.], шағир, Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре. 1910 й. һәм 1913 й. Ҡаҙағстанда уҡыта. “Ғәлиә” мәҙрәсәһен...
БАБИЧЕВА Таңсулпан Даһи ҡыҙы
БАБИЧЕВА Таңсулпан Даһи ҡыҙы (15.05.1953, Дәүләкән ҡ.), актриса. Проф. (2005). РФ‑тың (2000) һәм БР‑ҙың (1994) халыҡ артисы, РСФСР‑ҙың (1991) һәм БАССР‑ҙың (1981) атҡ. артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1979). ӨДСИ‑не тамамлағандан һуң (1974; Р.М.Әйүпов курсы) 2005 й. тиклем БАДТ актрисаһы, бер...
БАБКОВ Вадим Васильевич
БАБКОВ Вадим Васильевич (20.3.1935, Иркутск өлк. Кимильтей а.), инженер‑төҙөүсе. Техник ф. д‑ры (1990), проф. (1992). РФ‑тың атҡ. төҙөүсеһе (2003), БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1995). Новосибирск т. юл транспорты инженерҙары ин‑тын тамамлаған (1958). 1962 й. алып БР Төҙөлөш комплексы ғилми-тикшеренеү проект-конструкторлыҡ...
БАБСАҠ БЕЙ
БАБСАҠ БЕЙ, ҡыпсаҡ ҡәбиләһенең ҡарағай‑ҡыпсаҡ ырыуы башлығы. 15 б. 2‑се ярт. Ете ырыу берләшмәһендә (ҡара: Башҡорт ырыуҙары берләшмәләре) власть өсөн көрәш алып бара. Ул башлыҡ булған осорҙа ырыу бөрйәндәрҙең аҫаба ерҙәренә (ҡара: Аҫабалыҡ) килеп ултыра. “Ҡарағай‑ҡыпсаҡ ырыуы шәжәрәһе” б‑са, Б.б. бөрйән...
БАБУРИН Михаил Фёдорович
БАБУРИН Михаил Фёдорович (19.9.1907, С.‑Петербург — 9.9.1984, Мәскәү), скульптор. СССР Художество акад. академигы (1973). СССР‑ҙың (1978) һәм БАССР‑ҙың (1965) халыҡ рәссамы. Юғары художество‑техник ин‑тын тамамлаған (Ленинград, 1930). 1961—84 йй. В.И.Суриков ис. Мәскәү художество ин‑тында уҡыта. Ижадына...
БАБУШКИН Роман Романович
БАБУШКИН Роман Романович (27.1.1919, Өфө губернаһы Бәләбәй өйәҙе Ҡорҫаҡ Түбәләре а. — 29.7.1999, Өфө ҡ.), Советтар Союзы Геройы (1945). Эске хеҙмәт полковнигы (1961). СССР Йәмәғәт тәртибен һаҡлау министрлығының атҡаҙанған хеҙмәткәре (1965). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. “Выстрел” РККА команда составын...
БАГДАШКИН, Күгәрсен р‑нындағы ауыл
БАГДАШКИН, Ыуары, Күгәрсен р‑нындағы ауыл, Юлдыбай а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 27 км һәм Мәләүез т. юл ст. К.‑Көнс. табан 94 км алыҫлыҡта Ыуары й. (Һаҡмар й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 301 кеше; 1920 — 491; 1939 — 362; 1959 — 313; 1989 — 211; 2002 — 185; 2010 — 165 кеше. Башҡорттар,...
БАҒАРЪЯҘ, һырт
БАҒАРЪЯҘ, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. Ишембай һәм Ғафури р‑ндары буйлап субмеридиональ йүнәлештә һуҙылған. Оҙонлоғо 9 км, киңлеге 3 км тиклем, абс. бейеклеге 477 м. Рельефында текә битләүҙәр һәм ҡаялы яланғас тау тоҡомдары, тау араһы уйһыулыҡтары өҫтөнлөк итә. Аҫҡы карбондың турней ярусы...
