Список материалов
ГАСПРИНСКИЙ Исмәғил Мостафа улы,
ГАСПРИНСКИЙ Исмәғил Мостафа улы, Ғаспралы И.М. (8.3.1851, Таврия губ. Авджикой а. — 11.9.1914, ш. уҡ губернаның Баҡсаһарай ҡ.), йәмәғәт һәм сәйәси эшмәкәр, публицист. “Иттифаҡ әл-мөслимин” партияһы ағзаһы (1906 й. алып). Баҡсаһарайҙа мәҙрәсәлә, Симферополь һәм Мәскәү ҡҡ. гимназияларҙа, Воронеж ҡ. кадет...
ГАСТЕЛЛО Н.Ф. ИСЕМЕНДӘГЕ СПОРТ КЛУБЫ
ГАСТЕЛЛО Н.Ф. ИСЕМЕНДӘГЕ СПОРТ КЛУБЫ, Өфө моторҙар эшләү производство берекмәһенә ҡарай. Өфөлә урынлашҡан. 1962 й. төҙөлә. Гастелло Н.Ф. исемендәге стадионы, спорт залы м-н физик культура йорто (25х16 м), еңел атлетика манежы (54х8 м), атыу тиры, баскетбол майҙаны, саңғы базаһы, теннис корты, күнекмәләр...
ГАСТЕЛЛО Н.Ф. ИСЕМЕНДӘГЕ СТАДИОН
ГАСТЕЛЛО Н.Ф. ИСЕМЕНДӘГЕ СТАДИОН, Өфө моторҙар эшләү производство берекмәһенә ҡарай. Өфөлә урынлашҡан. 1939 й. ӨМЭЗ пр‑тиеһының “Крылья Советов” стадионы булараҡ асыла, 1947 й. алып хәҙ. исемен йөрөтә. Футбол майҙаны (100х70 м), еңел атлетика өсөн йүгереү юлы (400 м), оҙонлоҡҡа һикереү өсөн 3 сектор,...
ГАСТРИТ
ГАСТРИТ [гр. gaster (gastros) — ашҡаҙан], ашҡаҙандың лайлалы тиресәһе шешеү ауырыуы. Киҫкен (диффуз, локаль, стресс) һәм хроник (А, В, С тибындағы) Г., ш. уҡ уның айырым формалары (гранулематоз, инфекцион, лимфоцитар, эозинофиль һ.б.) була. Барлыҡҡа килеү сәбәптәре: экзоген (Helicobacter pilori бактерияһы,...
ГАСТРОЭНТЕРОЛОГИЯ
ГАСТРОЭНТЕРОЛОГИЯ (гр. gaster — ашҡаҙан, enteron — эсәк һәм ...логия), медицинаның аш һеңдереү ағзаларының төҙөлөшөн һәм функцияларын, был ағзалар ауырыуҙарының этиологияһын, патогенезын һәм клиник формаларын өйрәнеүсе һәм уларҙы диагностикалау, дауалау һәм иҫкәртеү ысулдарын эшләүсе бүлеге. Башҡортостанда...
ГАШЕК Ярослав
ГАШЕК Ярослав (30.4.1883, Прага — 3.1.1923, Чехословакия, Липнице ҡ.), чех яҙыусыһы. “Йылғыр һалдат Швейктың донъя һуғышы ваҡытындағы мажаралары” (“Похождения бравого солдата Швейка во время мировой войны"; 1921—1923, тамамланмаған) романы, сатирик хикәйәләр һәм фельетондар авторы. 1918—19 йй. Өфөлә...
ГӘЗИТ
ГӘЗИТ, ағымдағы ваҡиғалар т‑да материалдар сығарыусы баҫма һәм электрон ваҡытлы матбуғат; киң мәғлүмәт сараларының береһе. Г. дәүләт органдары, ведомстволар, пр‑тиелар, ойошмалар, уҡыу йорттары, айырым кешеләр тарафынан сығарыла. Аҙнаһына 1—7 тапҡыр сығырға мөмкин, күләме — 1 һәм унан күберәк бит. Тибы...
ГӘЙНӘЯМАҠ, Әлшәй р‑нындағы ауыл
ГӘЙНӘЯМАҠ, Әлшәй р‑нындағы ауыл, Гәйнәямаҡ а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 55 км һәм Аксёнов т. юл ст. К. табан 20 км алыҫлыҡта Ғәйнә й. (Дим й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 1806 кеше; 1920 – 2212; 1939 – 1624; 1959 – 1581; 1989 – 1102; 2002 – 1023; 2010 — 897 кеше. Башҡорттар,...
ГӘРӘ
ГӘРӘ, гәрәле, башҡ. ҡәбиләһе. Ырыу составы: ил-Г., урман-Г. Тамғалары _ :_ . Этник яҡтан монгол һәм Үҙәк Азия төрки ҡәбиләләренә (кирәиттәргә һәм ҡуңғраттарға) барып тоташа. “Гәрә” этнонимы ҡаҙаҡтарҙа, монголдарҙа, ҡырым татарҙарында, төркмәндәрҙә һ.б. билдәле. Г. формалашыуына уларҙың б.э. 2‑се мең...
ГӘРӘБАШ, Тәтешле р‑нындағы ауыл
ГӘРӘБАШ, Тәтешле р‑нындағы ауыл, Шулған а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 47 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 47 км алыҫлыҡта Гәрә й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 885 кеше; 1920 — 991; 1939 — 954; 1959 — 829; 1989 — 678; 2002 — 570; 2010 — 446 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
ГӘРӘЕВ Алексей Ғабдулла улы
ГӘРӘЕВ Алексей Ғабдулла улы (10.11.1954, Өфө), физик. Техник ф. д-ры (1999). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1978) ӨАПБ‑ла эшләй. 1980 й. алып ӨДНТУ‑ла (1992—93 йй. лаб. мөдире) эшлей. Фәнни эшмәкәрлеге торбаларҙың үткәргестәрҙең коррозиянан һәм коррозия-механик емерелеүен прогнозлау һәм диагностикалау нигеҙендә...
ГӘРӘЕВ Альберт Мәсғүт улы
ГӘРӘЕВ Альберт Мәсғүт улы (19.11.1940, БАССР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны Ҡырмыҫҡалы а.), суд мед. эксперты. Мед. ф. д‑ры (1990), проф. (1992). РФ‑тың (2005) һәм БР‑ҙың (1998) атҡ. табибы. БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1965) 1969 й. тиклем Туймазы район-ара суд‑мед. экспертизаһы мөдире. 1971 й. алып БДМУ‑ла эшләй...
ГӘРӘЕВ Әмир Сәлимгәрәй улы
ГӘРӘЕВ Әмир Сәлимгәрәй улы [18.2.1928, БАССР-ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Түб. Әрмет а. (БР-ҙың Ишембай р-ны) – 2.11.2008, Өфө, тыуған яғында ерләнгән], яҙыусы, тәржемәсе. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1976). БДУ-ны тамамлаған (1961). 1953 й. алып “Совет Башҡортостаны" гәз. әҙәби хеҙм‑ре, 1958 й. – бүлек мөдире,...
ГӘРӘЕВ Әүфәр Миңлеғәзим улы
ГӘРӘЕВ Әүфәр Миңлеғәзим улы [28.10.1946, БАССР‑ҙың Ҡандра районы Сәйрән а. (БР‑ҙың Туймазы районы)], географ-гидролог. География фәндәре докторы (1991), профессор (1992). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1998). БР һыу хужалығының атҡаҙанған хеҙмәткәре (2010). Ташкент университетын тамамлаған (1970)....
ГӘРӘЕВ Вил Мулла улы
ГӘРӘЕВ Вил Мулла улы (28.2.1937, БАССР-ҙың Балтас р-ны Иҫке Балтас а.), иҡтисадсы. Иҡт. ф. канд. (1969), проф. (1984). БАССР-ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1987). ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1964) шунда уҡ эшләй (өҙөклөк м-н): 1969 й. алып уҡыу-уҡытыу эштәре б-са проректор, бер үк ваҡытта 1984 й. башлап сәйәси...
ГӘРӘЕВ Дабир Батыр улы
ГӘРӘЕВ Дабир Батыр улы [10.12.1934, БАССР‑ҙың Туймазы р‑ны Алпай а. (БР‑ҙың Шаран р‑ны) — 13.2.2006, Өфө, тыуған яғында ерләнгән], агроном. А.х. ф. канд. (1967). БССР‑ҙың атҡ. а.х. хеҙм‑ре (1992). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1959) Балтас дәүләт сорт һынау участкаһында агроном булып эшләй, 1960 й. алып...
ГӘРӘЕВ Зәки Фәтхетдин улы
ГӘРӘЕВ Зәки Фәтхетдин улы (18.12.1917, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Имай‑Ҡарамалы а., хәҙ. БР‑ҙың Дәүләкән р‑ны Имай‑Ҡарамалы а., — 19.2.1994, ш. уҡ р‑ндың Мөсәғит а.), хужалыҡ эшмәкәре. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1946 й. алып Дәүләкән р‑нының “Родина” к‑зында (1959—80 йй. рәйес) эшләй. Г. етәкс. колхоз үҫемлекселектә...
ГӘРӘЕВ Ибраһим Сәхипгәрәй улы
ГӘРӘЕВ Ибраһим Сәхипгәрәй улы [25.12.1918, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Бәләкәй Баҙраҡ а. (БР‑ҙың Борай р‑ны) — 3.10.1997, Өфө], хужалыҡ эшмәкәре. БАССР‑ҙың атҡ. а.х. эшмәкәре (1973). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1935 й. алып Борай р‑нында эшләй: 1947 й. башлап һәм 1982—84 йй. Баҙраҡ а/с рәйесе; 1951 й. — А.А.Жданов...
ГӘРӘЕВ Илдар Әҙеһәм улы
ГӘРӘЕВ Илдар Әҙеһәм улы (15.7.1967, Өфө), спортсы. Конькиҙа шыуыу спорты б-са СССР‑ҙың халыҡ-ара класлы спорт мастеры (1986). Хәрби физик культура ин‑тын тамамлаған (С.-Петербург, 1993). “Буревестник” ДСО‑һы тәрбиәләнеүсеһе (тренеры Р.М.Әхмәтйәнов). Донъя кубоктарын яулаусы (1989, 1991–92), Европа...
ГӘРӘЕВ М. МУЗЕЙЫ
ГӘРӘЕВ М. МУЗЕЙЫ, ике тапҡыр Советтар Союзы Геройы Муса Гәрәев музейы, Илеш р‑ны Үрге Йәркәй а. урынлашҡан. 1991 й. ойошторола, 2006 й. тиклем Милли музей филиалы. Экспозицияһы 1992 й. М.Ғ.Гәрәевтең тыуыуына 70 йыл тулыу айҡанлы асыла. Шул уҡ р‑ндың Ташшишмә а. филиалы бар (Гәрәев йәшәгән йорт тергеҙелгән)....
