Список материалов
ГРАФИЯ
...ГРАФИЯ (гр. grapho — яҙам), ҡушма һүҙҙәрҙең “тасуирлама, яҙма, һыҙма, һүрәт һ.б.” аңлатҡан өлөшө; фән, нимәнелер яңынан тергеҙеү, һүрәтләү ысулдары, ш. уҡ был ысулдар файҙаланылған пр‑тиелар атамаһы булған терминдарҙың ҡушма өлөшө булараҡ ҡулланыла (мәҫ., археография, библиография, типография).
Тәрж....
ГРАФСКИЙ, Ҡалтасы р‑нындағы ауыл
ГРАФСКИЙ, Ҡалтасы р‑нындағы ауыл, Кәлтәй а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 29 км һәм Яңауыл т. юл ст. К.‑Көнб. табан 85 км алыҫлыҡта Кесе Кәлтәй й. (Ағиҙел й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 241 кеше; 1920 – 606; 1939 – 522; 1959 – 300; 1989 – 77; 2002 – 134; 2010 — 64 кеше. Урыҫтар, мариҙар...
ГРАХОВ Николай Леонидович
ГРАХОВ Николай Леонидович (26.11.1946, Өфө), шағир. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1992). БДУ-ны тамамлағандан һуң (1985) “Китап” нәшриәте хеҙм‑ре, 2003 й. алып “Бельские просторы” ж. бүлек мөдире. “Мин бында йәшәйем” (“Я просто здесь живу”) исемле тәүге китабы 1985 й. сыға. Г. әҫ. оптимизм, еңелсә юмор хас....
ГРАЧЁВ Анатолий Дмитриевич
ГРАЧЁВ Анатолий Дмитриевич (12.7.1937, БАССР-ҙың Ишембай ҡсб, хәҙ. Ишембай ҡ. – 20.5.2005, Мәскәү), актёр. РФ-тың халыҡ (1998), РСФСР‑ҙың атҡ. (1978) артисы. ГИТИС‑ты тамамлағандан һуң (1959; И.М.Раевский курсы) — Бәләкәй Бронный урамындағы Мәскәү драма театры, 1992 й. алып “Et Cetera” Мәскәү театры...
ГРАЧЁВ Иван Николаевич
ГРАЧЁВ Иван Николаевич [1903, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Үрге Углич а. (БР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны) — 20.10.1943, Украина ССР‑ы Ковпыта а.], Советтар Союзы Геройы (1943). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1928 й. алып Өфө р‑нының “Ҡарламан” с‑зында эшләй, 1938—41 йй. Йәрмәкәй р‑нының 8‑се Март ис. с‑зы дир. урынбаҫары....
ГРАЧЁВА Валентина Павловна
ГРАЧЁВА Валентина Павловна (17.7.1933, Семёнов ҡ. — 2.1.2008, шунда уҡ), рәссам. БАССР‑ҙың атҡ. рәссамы (1979). Семёнов художество уч‑щеһын тамамлағандан һуң (1954) “Хохлома биҙәге” производство-художество берекмәһе (Семёнов) рәссамы. 1974—92 йй. «“Ағиҙел” башҡорт сәнғәт әйберҙәре кәсебе» ПБ‑нда эшләй:...
ГРАЧЁВКА, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл
ГРАЧЁВКА, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Шайморатов а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 14 км һәм Ҡабаҡ т. юл ст. К.‑Көнб. табан 18 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 111 кеше; 1959 — 157; 1989 — 75; 2002 — 95; 2010 — 70 кеше. Сыуаштар йәшәй (2002).
Ауылға 1921—24 йй. Өфө кантонында нигеҙ һалына....
ГРЁЗЫ МӘМЕРЙӘҺЕ
ГРЁЗЫ МӘМЕРЙӘҺЕ, Шүлгәнташ мәмерйәһенән көнбайышҡа табан 4 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. үҙәненең уң битләүендә урынлашҡан. Карст мәмерйәһе, урта девондың аҡһыл һоро эзбизташында барлыҡҡа килгән. Оҙонлоғо 1154 м, тәрәнлеге 85 м, амплитудаһы 91 м, майҙаны 2800 м2, күләме 8400 м3. Мәмерйә ауыҙы (киңлеге 4,5 м,...
ГРЕК-РИМ КӨРӘШЕ
ГРЕК-РИМ КӨРӘШЕ, классик көрәш, спорт төрө, ҡулдарҙың һәм кәүҙәнең хәрәкәттәренә нигеҙләнгән алымдар ҡулланып (билдән түбән алыу, аяҡ салыу, аяҡҡа төртөп йығыу һ.б. алымдарҙан тыш), бер-береһен арҡаға һалырға ынтылған ике спортсының бергә-бер алышы. Башҡортостанда Г.‑р.к. 1926 й. Өфөлә Тимер юлсылар...
ГРЕК-РИМ КӨРӘШЕ ҺӘМ МИЛЛИ КӨРӘШ БУЙЫНСА ОЛИМПИЯ РЕЗЕРВЫ СПОРТ МӘКТӘБЕ
ГРЕК-РИМ КӨРӘШЕ ҺӘМ МИЛЛИ КӨРӘШ БУЙЫНСА ОЛИМПИЯ РЕЗЕРВЫ СПОРТ МӘКТӘБЕ. Өфөлә урынлашҡан. 1982 й. грек-рим көрәше б-са махсус ДЮСШ булараҡ ойошторола, 2007 й. алып грек-рим көрәше һәм милли көрәш б‑са олимпия резервы балалар һәм үҫмерҙәр махсус спорт мәктәбе. Бокс, грек-рим көрәше, көрәш бүлектәре эшләй....
ГРЕКОВА Анастасия Ивановна
ГРЕКОВА Анастасия Ивановна [24.11.1923, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Үмәр а. (БР‑ҙың Баҡалы р‑ны) — 1.6.2000, Өфө], иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (1971), проф. (1978). РСФСР‑ҙың (1984), БАССР‑ҙың (1974) атҡ. фән эшмәкәре. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын (1950), КПСС ҮК эргәһендәге Ижт. фәндәр акад. (Мәскәү,...
ГРЕМУЧИЙ КЛЮЧ, Илеш р‑нындағы ауыл
ГРЕМУЧИЙ КЛЮЧ, Илеш р‑нындағы ауыл, Ҡужбаҡты а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 28 км һәм Бүздәк т. юл ст. Т. табан 135 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. – 486 кеше; 1959 – 242; 1989 – 123; 2002 – 120; 2010 – 101 кеше. Башҡорттар, урыҫтар йәшәй (2002). Төп мәктәп (Ҡужбаҡты урта мәктәбе филиалы),...
ГРЕЧАНИНОВ Александр Тихонович
ГРЕЧАНИНОВ Александр Тихонович (13.10.1864, Мәскәү — 4.1.1956, Нью‑Йорк ҡ.), композитор. Г. ижади мираҫында опералар, симфониялар, камера-инструменталь пьесалар, вокаль (а cappella хор циклдары, 200‑ҙән ашыу романс), дини һәм балалар өсөн музыка бар. С.‑Петербург консерваторияһында уҡығанда, ул С.Г.Рыбаков...
ГРЕЧИШНИКОВА Евдокия Юрьевна
ГРЕЧИШНИКОВА Евдокия Юрьевна (9.12.1982, Өфө), спортсы. Хәҙерге бишбәйге б-са Рәсәйҙең халыҡ-ара класлы спорт мастеры (2002), Рәсәйҙең атҡ. спорт мастеры (2006). “Динамо” физкультура-спорт йәмғиәте (тренерҙары А.В.Гривцов, П.Е.Судовиков, В.М.Сухарев) тәрбиәләнеүсеһе. Шәхси зачётта Донъя кубоктары этаптары...
ГРЕШНОВ Владимир Михайлович
ГРЕШНОВ Владимир Михайлович (14.11.1949, Ишембай ҡ.), инженер-механик. Физика-матем. ф. д‑ры (1992), проф. (1993). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2007). ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1974) шунда уҡ эшләй: 1988—2003 йй. металдарҙы баҫым ярҙамында эшкәртеү машиналары һәм технологияһы каф. мөдире, бер үк ваҡытта...
ГРИБ Иван Евдокимович
ГРИБ Иван Евдокимович [4.3.1911, Өфө губернаһы Бәләбәй өйәҙе Яңы Ивановка а. (БР‑ҙың Дәүләкән районы) — 23.1.1987, Славянск ҡ.], Советтар Союзы Геройы (1943). Гвардия капитаны (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Одесса хәрби пехота училищеһын тамамлаған (Уральск ҡ., 1943). 1930—33 йй. һәм 1935—40 йй....
ГРИБАНОВ Евгений Никитич
ГРИБАНОВ Евгений Никитич (21.6.1895, Омск ҡ. — 20.3.1941, Өфө), физик. Проф. (1932). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1918) Красноярск ҡ. эшләй. 1923 й. башлап Өфөлә: К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тында (1934—39 йй. физика‑матем. ф‑ты деканы), бер үк ваҡытта Өфө физика ин‑тында һәм БДМИ‑ла (1932 й. алып...
ГРИБОВКА, Өфө р‑нындағы ауыл
ГРИБОВКА, Өфө р‑нындағы ауыл, Кириллов а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 46 км һәм Тыуыш т. юл разъезынан Көнс. табан 1 км алыҫлыҡта Тыуыш й. (Ҡариҙел й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 42 кеше; 1920 — 70; 1939 — 208; 1959 — 162; 1989 — 48; 2002 — 152; 2010 — 316 кеше. Урыҫтар йәшәй...
ГРИГОРИЙ
ГРИГОРИЙ (донъяуи исеме Козлов Владимир Сергеевич; 20.3.1883, Мәскәү – 29.11.1937, Өфө), дин әһеле, Өфө архиепискобы (1936—37). Архиепископ (1937). Монахлыҡ ҡабул иткән (1922). Император Мәскәү ун‑тын тамамлағандан һуң (1909) Бөтә изгеләр ижт. гимназияһы (Мәскәү) мөдире, 1914 й. алып 2‑се ир балалар...
ГРИГОРОВИЧ Юрий Николаевич
ГРИГОРОВИЧ Юрий Николаевич (2.1.1927, Ленинград), балет артисы, балетмейстер. Рәсәй художество акад. почётлы ағзаһы (2004). СССР‑ҙың (1973), РСФСР‑ҙың (1966) һәм БР‑ҙың (1996) халыҡ артисы. Соц. Хеҙмәт Геройы (1986). Проф. (1973). Ленинград хореография уч‑щеһын (1946; педагогтары А.А.Писарев, Б.В.Шавров),...
