Список материалов
ГРИГОРЬЕВ Василий Васильевич
ГРИГОРЬЕВ Василий Васильевич (15.3.1816, С.-Петербург – 19.12.1881, шунда уҡ), шәрҡиәтсе, тарихсы. Император С.‑Петербург ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1853), көнсығыш телдәре һәм әҙәбиәте д‑ры (1863). Действительный статский советник (1853). 1853 й. Коканд походында ҡатнашыусы. С.‑Петербург ун‑тын тамамлаған...
ГРИГОРЬЕВ Владимир Вениаминович
ГРИГОРЬЕВ Владимир Вениаминович (9.7.1953, Тажик ССР‑ының Табошар ҡсб), инженер-технолог. Техник. ф. канд. (2011). БР‑ҙың атҡ. шахтёры (2002), РФ‑тың почётлы таусыһы (2002). Мәскәү тау ин‑тын тамамлағандан һуң (1975) Норильск тау-металлургия комб‑тында эшләй: 1984 й. алып тау эштәре б‑са, 1986 й. —...
ГРИГОРЬЕВ Юрий Николаевич
ГРИГОРЬЕВ Юрий Николаевич (9.10.1951, Самбор ҡ.), график. БР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (2001). Рәссамдар союзы ағзаһы (2000). 2-се Өфө пед. уч-щеһын (1971), М.А.Шолохов ис. Мәскәү асыҡ пед. ун-тының Өфө филиалын (2003) тамамлаған. 1971 й. алып Өфөлә эшләй: 1977 й. башлап 1-се Өфө сәнғәт мәктәбендә,...
ГРИГОРЬЕВКА, Стәрлетамаҡ р-нындағы ауыл
ГРИГОРЬЕВКА, Стәрлетамаҡ р-нындағы ауыл, Ашҡаҙар а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. К.-Көнб. табан 31 км алыҫлыҡта Ашҡаҙар й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 215 кеше; 1920 – 248; 1939 – 350; 1959 – 155; 1989 – 65; 2002 – 106; 2010 — 86 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002).
Ауылға Стәрлетамаҡ...
ГРИНЬКОВ Валерий Данилович
ГРИНЬКОВ Валерий Данилович (30.3.1949, Свердловск ҡ. — 9.3.2021, Өфө ҡ.), актёр. БР‑ҙың халыҡ (2014) һәм атҡаҙанған (2004) артисы. РФ‑тың Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1979). Свердловск театр училищеһын тамамлаған (1977; В.М.Воронова курсы). 1979 й. алып Талды-Ҡурған өлкә драма театры, 1981 й. —...
ГРИПП
ГРИПП (франц. grippe), киҫкен вирус ауырыуы. Кешелә Г. тыуҙырғыс – РНК-лы Mixovirus influenza вирусы, түбән т‑раға бирешмәй, ультрафиолет нурҙар, антисептик саралар тәьҫир иткәндә үлә. Тыуҙырғыстың бер нисә серотибы асыҡланған. Ауырыу һауа аша йоға. Инкубация осоро 12—48 сәғәт тәшкил итә. Төп симптомдары:...
ГРОДЗИЦКИЙ Митрофан Иосифович
ГРОДЗИЦКИЙ Митрофан Иосифович (1.10.1861—?), Ырымбур губернаһынан 3‑сө (1907—12) һәм 4‑се (1912—17) саҡырылыш Дәүләт думалары депутаты. Дворяндарҙан. Демидов юридик лицейын (Ярославль ҡ.) тамамлаған. Мәскәү, Аккерман, Үрге Урал ҡҡ. судтарында хеҙмәт итә. 1908 й. алып 3‑сө Думала (Н.В.Теребинский урынына...
ГРОМАКОВ Владимир Яковлевич
ГРОМАКОВ Владимир Яковлевич (22.8.1935, Новошахтинск ҡ.), хужалыҡ эшмәкәре. РСФСР-ҙың атҡ. төҙөүсеһе (1985). Ростов инженерлыҡ-төҙөлөш ин-тын тамамлағандан һуң (1960) “Салаватстрой” тресында эшләй: мастер, төҙөлөш идаралығы нач., 1967 й. алып баш инженер, 1971 й. — идарасы. 1977 й. башлап БАССР-ҙың...
ГРОМОВ Александр Петрович
ГРОМОВ Александр Петрович (29.3.1913, Ярославль губ. Котово а. — 1987 й. июле, Волжский ҡ.), Соц. Хеҙмәт Геройы (1966). 1931—35 йй. 26‑сы з‑дтың (Рыбинск ҡ.) киҫеүсеһе, 1937 й. алып слесарь-йыйыусыһы, 1941—76 йй. ӨМЭЗ‑дә эшләй. Ленин орд. м‑н бүләкләнгән (1966).
Тәрж. Г.Ҡ.Ҡунафина
ГРУБОВ Валерий Иванович
ГРУБОВ Валерий Иванович (3.2.1917, Новгород губ. Сольцы ҡ. — 2.2.2009, С.‑Петербург), ботаник. Биол. ф. д‑ры (1963), проф. (1979). РФ‑тың атҡ. фән эшмәкәре (1996). Фәнни хеҙмәттәре ҡатмарлы төҙөлөшлө үҫемлектәр систематикаһы проблемаларына (140‑тан ашыу яңы таксон тасуирланған), Үҙәк Азия флораһын өйрәнеүгә...
ГРУДНИКОВ Игорь Борисович
ГРУДНИКОВ Игорь Борисович (19.3.1938, Өфө), химик-технолог. Техник ф. д‑ры (1990). СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1983). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1961) Нефтехимия эшкәртеү проблемалары ин‑тында эшләй (1973 й. алып лаб. мөдире), 1995 й. башлап ӨДНТУ‑ла уҡыта. Фәнни тикшеренеүҙәре нефть сеймалының төрлө төрҙәренән...
ГРУЗДЕВКА, Илеш р-нындағы ауыл
ГРУЗДЕВКА, Илеш р-нындағы ауыл, Яңы Айыу а/с ҡарай; пристань. Район үҙәгенән Т. 35 км һәм Бүздәк т. юл ст. Т. табан 142 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. – 16 кеше; 1939 – 76; 1959 – 129; 1989 – 167; 2002 – 232; 2010 – 233 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер-акушерлыҡ пункты...
ГРУША
ГРУША (Pyrus), армыт, роза һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 60 төрө билдәле, Евразияның урта һәм субтропик бүлкәтендә таралған. Башҡортостанда уссури Г. үҫтерәләр. Сатыры яҡшы үҫешкән ағас, бейеклеге 7 м тиклем. Япрағы ябай, оҙонса‑овал. Сәскәһе аҡ, ҡалҡан кеүек сәскәлектәрҙә. Май айында...
ГРУШИНА Лира Рим ҡыҙы
ГРУШИНА Лира Рим ҡыҙы (1.6.1967, Өфө ҡ.), тренер. Фехтование буйынса Рәсәйҙең атҡаҙанған тренеры (2006) һәм СССР‑ҙың спорт мастеры (1984). БР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (2002). Омск физик культура институтын тамамлаған (1989). “Зенит” ирекле спорт йәмғиәте тәрбиәләнеүсеһе (тренерҙары Е.И.Емельянов,...
ГРЯЗНОВ Владимир Иванович
ГРЯЗНОВ Владимир Иванович (22.9.1918, Бәләбәй ҡ. — 19.8.2002, Стәрлетамаҡ ҡ.), режиссёр. РСФСР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1969). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1948 й. алып Бәләбәй ҡ. мәҙәниәт бүлеге мөдире, 1952—79 йй. “Стерлитамакстрой” тресының “Төҙөүсе” мәҙәниәт һарайы директоры. Урыҫ театр коллективын...
ГРЯЗНОВ Иван Никифорович
ГРЯЗНОВ Иван Никифорович [1725, Ҡазан губ. Синбирск ҡ. — 15.7. (башҡа мәғлүмәттәр б-са, 12.7.) 1774, Ҡазан ҡ. янында], Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы. Е.И.Пугачёв полковнигы. Сауҙагәрҙәрҙән. 18 б. 60-сы йй. аҙ. алып мастеровой (ҡара: Мастеровой һәм эшсе кешеләр), Ырымбур губернаһы металлургия...
ГУБАНОВ Иван Васильевич
ГУБАНОВ Иван Васильевич [яҡынса 1730 — 19.10. (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 24.10.) 1774, Өфө], Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Казактарҙан. Ырымбур казак ғәскәре пятидесятнигы. Г. отряды 1773 й. окт. Пугачёвтың Төп ғәскәренә инә, Ырымбур ҡ. янындағы һуғыштарҙа ҡатнаша....
ГУБАРЕВ Евгений Михайлович
ГУБАРЕВ Евгений Михайлович (13.12.1903, Һарытау губ. Иҫке Жуковка а. — 3.4.1963, Дондағы Ростов ҡ.), биохимик. Биол. (1939) һәм мед. (1942) ф. д‑ры, проф. (1935). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1944). Һарытау ун‑тын тамамлаған (1926). 1934—45 йй. Өфөлә эшләй: БДМИ‑ның биохимия каф. мөдире, бер үк ваҡытта...
ГУБЕРНА
ГУБЕРНА, 18 б. — 20 б. башында Рәсәйҙә адм.-терр. берәмек. 1708 й. 18 дек. указ м‑н индерелә. Г. өйәҙҙәргә, 1719—80 йй. провинцияларға бүленә; губернаторҙар етәкселек итә. 1775—96 йй. Г. наместниклыҡтарға үҙгәртелә. 18 б. аҙ. — 19 б. Г. (2 һәм унан да күберәк) ген.-губернаторлыҡтарға берләшә. 18 б....
ГУБЕРНА СТАТИСТИКА КОМИТЕТТАРЫ
ГУБЕРНА СТАТИСТИКА КОМИТЕТТАРЫ, Рәсәйҙә статистик материалдарҙы йыйыу, эшкәртеү, анализлау һәм баҫтырып сығарыу эшмәкәрлеген ғәмәлгә ашырыусы урындағы дәүләт органдары. 1834 й. алып губерна һәм өлкә идаралары эргәһендә эшләгәндәр, ЭЭМ‑дың — Статистика бүлегенә, 1858 й. башлап Үҙәк статистика ком‑тына...
