Список материалов
ГУБЕРНАТОР
ГУБЕРНАТОР, 1708—1917 йй. Рәсәйҙә губерналағы иң юғары хөкүмәт чиновнигы. Император тарафынан тәғәйенләнгән, дәүләт власының юғары һәм үҙәк органдары (Дәүләт советы, Сенат, Министрҙар комитеты, Министрҙар советы, министрлыҡтар һ.б.) контролендә булған. Адм., полиция, финанс, суд функцияларын үтәгән;...
ГУБЕРНАТОР ЙОРТО
ГУБЕРНАТОР ЙОРТО, 19 б. ҡала төҙөлөшө ҡомартҡыһы, тарих һәм архитектура ҡомартҡыһы. Өфөлә урынлашҡан (Туҡай урамы, 23). 1850 й. төҙөлә (архитекторы А.Д.Захаров). 2 ҡатлы таш бина архитектураһында һуң классицизм стиле күҙәтелә; ҡаланың башҡа биналарынан ябай һәм формаларының ярашлы булыуы м‑н айырыла....
ГУБИН Виктор Евдокимович
ГУБИН Виктор Евдокимович (17.3.1919, Амур өлк. Александровское а. – 3.9.1996, Өфө), инженер-механик. Техник ф. д-ры (1973), проф. (1974). БАССР‑ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1969), СССР-ҙың нефть сәнәғәте отличнигы (1969). И.М.Губкин ис. Мәскәү нефть ин-тын тамамлаған (1948). 1952—96 йй. (өҙөклөк...
ГУБИН Евгений Иванович
ГУБИН Евгений Иванович (25.2.1923, БАССР‑ҙың Тамъян-Ҡатай кантоны Тирлән Заводы ҡсб, хәҙ. БР‑ҙың Белорет р‑ны Тирлән а., – 4.3.1991, Һамар ҡ.), лётчик, подполковник (1975). Советтар Союзы Геройы (1944). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Свердловск хәрби авиация пилоттар мәктәбен (1941), Тамбов лётчиктарҙы...
ГУБИНДАР
ГУБИНДАР, завод хужалары. Династияға нигеҙ һалыусы — Михаил Павлович Г. (1744—1818), 1‑се гильдия сауҙагәре. Орёл сауҙагәрҙәренән. Коммерция советнигы (1801). Атаҡлы граждан (1789; башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1790). 1789—92, 1802—04 йй. Мәскәү ҡала башлығы. 19 б. ҡарай Калуга, Мәскәү һ.б. губерналарҙа ҡағыҙ,...
ГУБКИН Иван Михайлович
ГУБКИН Иван Михайлович (9.9.1871, Владимир губернаһы Поздняково а. — 21.4.1939, Мәскәү ҡ.), геолог-нефтсе. СССР ФА академигы (1929; 1936 й. алып вице-президенты), профессор (1920). РСФСР‑ҙың атҡаҙанған фән һәм техника хеҙмәткәре (1929). Фәнни эшмәкәрлеге нефттең барлыҡҡа килеү теорияһы нигеҙҙәрен эшләүгә,...
ГУВЕР Герберт Кларк
ГУВЕР Герберт Кларк (10.8.1874, Уэст-Бранч ҡ., АҠШ – 20.10.1964, Нью‑Йорк ҡ., тыуған ҡалаһында ерләнгән), АҠШ‑тың дәүләт эшмәкәре, эре сәнәғәтсе. Стэнфорд ун‑тын тамамлаған (1895). 1900 й. башлап Рус–Азия корпорацияһын, Халыҡ-ара Рәсәй синдикатын ойоштороусы. 1910 й. алып Ҡыштым тау заводтары йәмғиәтенең,...
ГУДАЙЕРА
ГУДАЙЕРА (Goodaera), әшәлсә һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 40 төрө билдәле, башлыса Төньяҡ ярымшарҙың уртаса бүлкәтендә, Азия тропиктарында һәм Яңы Каледонияла таралған. Башҡортостанда һырылыусан Г. үҫә. Бау һымаҡ горизонталь тамырһабаҡлы күп йыллыҡ үлән. Һабағы төҙ, ябай, бейеклеге...
ГУДКОВТАР
ГУДКОВТАР, тыуған яҡты өйрәнеүселәр, ирле-ҡатынлы. Георгий Фёдорович Г. (8.1.1916, Өфө — 24.12.1995, шунда уҡ), БАССР-ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм-ре (1990). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. В.В.Куйбышев ис. Мәскәү инженерлыҡ‑төҙөлөш ин-тын тамамлаған (1941). Өфөнөң төҙөлөш ойошмаларында һәм уҡыу йорттарында эшләгән....
ГУДРОН
ГУДРОН (фр. goudron), нефттән бензин, кәрәсин, дизель фракцияларын һәм май фракцияһының байтаҡ өлөшөн ҡыуҙырғандан һуң ҡалған ыҫмала рәүешендәге ҡара масса. Төп компоненттары: углеводородтар, нефть ыҫмалалары, асфальтендар һәм ш. уҡ нефттә булған металдар. Тығыҙлығы 960—1050 кг/м3, һыуҙа эремәй, бензинда...
ГУЗАКОВ Пётр Васильевич
ГУЗАКОВ Пётр Васильевич [4.11.1889, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Бейә а. (Силәбе өлк. Әшә р‑ны) — 9.12.1944, Мәскәү], рев‑ция хәрәкәте эшмәкәре. 1905 й. алып РСДРП ағзаһы. 1906 й. башлап Өфө төрмәһендә ултыра, 1909 й. ҡаса, 1909—11 йй. эмиграцияла; 1912 й. алып Иркутск губ. һөргөндә. 1911 й. Вятка, Златоуст,...
ГУЛАК Сергей Викторович
ГУЛАК Сергей Викторович (5.11.1984, Өфө), спортсы. Пуля менән атыу б-са Рәсәйҙең халыҡ-ара класлы спорт мастеры (2006). ӨДНТУ‑ны тамамлаған (2008). 26-сы СДЮСШОР тәрбиәләнеүсеһе (тренеры В.Б.Гулак). Үҫмер спортсылар араһында шәхси зачётта Рәсәй чемп. (2000—03), Рәсәй беренселектәренең көмөш (4 тапҡыр,...
ГУЛЕВАТЫЙ Кирилл Дмитриевич
ГУЛЕВАТЫЙ Кирилл Дмитриевич (17.3.1912, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Үрге Ҡолсом а. — 18.10.1996, Пятигорск ҡ.), артиллерист, гвардия полковнигы (1943). Советтар Союзы Геройы (1945). 1939—40 йй. советфинлянд һәм Б.В. һуғыштарында ҡатнашыусы. М.В.Фрунзе ис. Хәрби акад. тамамлаған (Мәскәү, 1952). 1932 й. тиклем...
ГУЛИНА Эльвира Александровна
ГУЛИНА Эльвира Александровна (27.9.1936, Нальчик — 21.1.2012, БР-ҙың Благовещен р-ны Ильина Поляна а.), Соц. Хеҙмәт Геройы (1973). . БАССР‑ҙың атҡ. малсыһы (1973). 1954—59 йй. Ҡаҙаҡ ССР‑ының Аҡсай р‑нында эшләй. 1960—88 йй. Благовещен р‑ны “Степановский" с‑зы һауынсыһы, машина м‑н һауыу оҫтаһы. Һауымдың...
ГУЛЬЧЕНКО Моисей Николаевич
ГУЛЬЧЕНКО Моисей Николаевич (4.3.1941, Новоукраинка ҡ.), рәссам. БР‑ҙың атҡ. рәссамы (2008). Рәссамдар союзы ағзаһы (1993). А.И.Герцен ис. Ленинград пед. ин‑тын тамамлаған (1965). 1968 й. алып Өфөлә эшләй: 1972—95 йй. Башҡ. ижади‑производство комб‑ты рәссамы. Биҙәү‑ҡулланма сәнғәте һәм монументаль сәнғәт...
ГУМАНИТАР ТИКШЕРЕНЕҮҘӘР ИНСТИТУТЫ
ГУМАНИТАР ТИКШЕРЕНЕҮҘӘР ИНСТИТУТЫ, 2007 й. Өфөлә БР ФА‑ның Милли һәм тел мөнәсәбәттәрен өйрәнеү үҙәге (2004 й. ойошторола) базаһында БР ФА‑ның Г.т.и. булараҡ асыла, 2012 й. алып БР‑ҙың Г.т.и., 2016 й. БР Мәҙәниәт министрлығының Гуманитар тикшеренеүҙәр үҙәгенә үҙгәртеп ҡорола. Эшмәкәрлегенең төп йүнәлештәре:...
ГУРВИЧ Николай Александрович
ГУРВИЧ Николай Александрович (1828, Гродно ҡ. — 20.5.1914, Өфө), табип, тыуған яҡты өйрәнеүсе. Действительный статский советник (1880). Император мед.‑хирургия акад. тамамлаған (С.-Петербург, 1852). 1853 й. алып Ырымбур удел контораһы табибы, 1854 й. — Өфө губерна төрмәләр попечителлеге ком-ты дир.,...
ГУРЕЕВ Сергей Николаевич
ГУРЕЕВ Сергей Николаевич (7.10.1918, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Мәләүез а., хәҙ. Мәләүез ҡ. — 14.1.2013, Киев), артиллерист, лейтенант (1947). Советтар Союзы Геройы (1944). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Киев үҙйөрөшлө артиллерия уч‑щеһын (1945), офицерҙар составын камиллаштырыу курстарын (1947) тамамлаған....
ГУРОВ Валерий Николаевич
ГУРОВ Валерий Николаевич (5.1.1949, БАССР‑ҙың Миәкә р‑ны “Миәкә” с‑зының 3‑сө ферма ҡсб, хәҙ. БР-ҙың ш. уҡ р‑ны Маяҡ а.), педагог. Пед. ф. д‑ры (1998), проф. (1998). РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1982), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2008). Бөрө пед. ин‑тын тамамлаған (1972)....
ГУРОВКА, Кушнаренко р-нындағы ауыл
ГУРОВКА, Кушнаренко р-нындағы ауыл, Иҫке Ҡамышлы а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.-Көнс. 31 км һәм Өфө т. юл ст. Т.-Көнб. табан 36 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 1410 кеше; 1920 – 1084; 1939 – 898; 1959 — 373; 1989 – 121; 2002 – 110; 2010 – 76 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп бар.
Ауылға...
