Список материалов
ҒӘРӘП ЯҘМАҺЫ
ҒӘРӘП ЯҘМАҺЫ, ғәрәп телле халыҡтар (ҡара: Ғәрәп теле), шулай уҡ бер ни тиклем үҙгәрештәр менән Иран, Афғанстан, Һиндостан, Пакистан һәм Ҡытай (Синьцзян) халыҡтары ҡулланған хәрефле яҙыу.
Ғ.я. б.э.т. 2 б. — б.э. 4 б. ҡулланылған арамей алфавиты нигеҙендә Ғәрәбстанда барлыҡҡа килә. Ғәмәлдә Ғ.я. 6 б....
ҒӘСКӘРОВ Ф. ИСЕМЕНДӘГЕ ХАЛЫҠ БЕЙЕҮҘӘРЕ АНСАМБЛЕ
ҒӘСКӘРОВ Ф. ИСЕМЕНДӘГЕ ХАЛЫҠ БЕЙЕҮҘӘРЕ АНСАМБЛЕ, 1938 й. БАССР‑ҙың Театр-тамаша предприятиелары идаралығының (1939 й. алып Башҡорт филармонияһының) Концерт эстрада бюроһы Башҡ. бейеү, йыр һәм музыка ансамбленең бейеү коллективы (нояб. алып халыҡ бейеүҙәре ансамбле; ХБА) булараҡ ойошторола, 1940 й. башлап...
ҒӘСКӘРОВ Фәйзи Әҙһәм улы
ҒӘСКӘРОВ Фәйзи Әҙһәм улы (21.10.1912, Бөрө ҡ. — 18.6.1984, Өфө), балетмейстер, бейеүсе. РСФСР-ҙың (1955) һәм БАССР-ҙың (1944) атҡ. сәнғәт эшмәкәре. СССР-ҙың Ҙур театры эргәһендәге хореография техникумында уҡыған (1928—32; педагогы И.А.Моисеев). 1932—37 йй. Башҡ. театр-художество уч‑щеһында уҡыта, бер...
ҒӘТИӘТОВ Рауил Мирзаһит улы
ҒӘТИӘТОВ Рауил Мирзаһит улы (10.2.1955, Октябрьский ҡ.), тренер. Мотоспорт б-са Рәсәйҙең атҡ. тренеры (2002). 1990 й. алып спидвей б-са “Төҙөүсе” командаһының баш тренеры, 1991 й. — “Прометей” спорт-техник клубы дир., 1997—2008 йй. “ЛУКОЙЛ—Башҡортостан” проф. спорт‑техник клубының ген. дир., бер үк...
ҒӘТИӘТУЛЛИН Әсәҙулла Ғәтиәтулла улы
ҒӘТИӘТУЛЛИН Әсәҙулла Ғәтиәтулла улы [1891, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Шыршы‑Тартыш а. (БР‑ҙың Кушнаренко р‑ны) — 1969, шунда уҡ], шағир‑импровизатор. Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. Бөрө ҡ. мәҙрәсәлә уҡыған. Ғәрәп телен белгән. Тыуған ауылында йәшәгән һәм эшләгән, 1931—33 йй. — уҡытыусы. Ғ. әҫәрҙәренең төп...
ҒӘТИӘТУЛЛИН Радик Фиҙағый улы
ҒӘТИӘТУЛЛИН Радик Фиҙағый улы (20.5.1959, Өфө), педиатр, аллерголог‑иммунолог. Мед. ф. д-ры (2000), проф. (2002). БР-ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2009). БДМИ‑ны тамамлаған (1984). 1986—87 йй. Өфөнөң 4-се балалар поликлиникаһында эшләй, 1990 й. алып БДМУ‑ла уҡыта. Фәнни тикшеренеүҙәре балаларҙың тын...
ҒӘТИӘТУЛЛИН Шакир Йосоп улы
ҒӘТИӘТУЛЛИН Шакир Йосоп улы (21.9.1916, Өфө губернаһы Бәләбәй өйәҙе Мулла а., хәҙер Октябрьский ҡ. эсендә, — 21.7.1972, Октябрьский ҡ.), Советтар Союзы Геройы (1944). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1942 й. апреленән Брянск, Көньяҡ‑Көнбайыш, Сталинград, Үҙәк, Белоруссия, 2‑се һәм 1‑се Белоруссия фронттарында...
ҒӘҮЕР АҠБУЛАТОВ
ҒӘҮЕР АҠБУЛАТОВ (? — 1662, Өфө), башҡорт ихтилалы (1662—64) етәкселәренең береһе. Нуғай даруғаһы башҡорттарынан. 1662 й. Нуғай һәм Ҡазан даруғалары терр‑яһында баш күтәреүселәр хәрәкәтен етәкләй. Өфө, Минзәлә һәм Өфө өйәҙенең башҡа торама пункттары эргәһендә хәрәкәт итә. Ярлыҡау һорап килгән баш күтәреүселәр...
ҒӘФИӘТУЛЛИН Рәфәиз Хажи улы
ҒӘФИӘТУЛЛИН Рәфәиз Хажи улы (15.2.1929, БАССР-ҙың Бәләбәй кантоны Сулпан а. – 23.7.2007, Силәбе ҡ.), инженер-электромеханик. Техник ф. д-ры (1977), проф. (1982). РФ-тың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1995), почётлы ер аҫты разведкалаусыһы (1989). Силәбе политехник ин-тын тамамлаған (1960). 1947—50 йй....
ҒӘФҮР, Туймазы р-нындағы ауыл
ҒӘФҮР, Туймазы р-нындағы ауыл, Ғәфүр а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Туймазы т. юл ст. К. табан 10 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 1580 кеше; 1920 – 1735; 1939 – 1507; 1959 – 1112; 1989 – 939; 2002 – 990; 2010 – 1083 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Урта мәктәп, фельдшер-акушерлыҡ пункты, Спорт‑күңел...
ҒИБӘҘӘТОВ Рафиҡ Абдулхаҡ улы
ҒИБӘҘӘТОВ Рафиҡ Абдулхаҡ улы (19.10.1939, БАССР‑ҙың Әбйәлил р‑ны Асҡар а.), дәүләт эшмәкәре. БР‑ҙың атҡ. юрисы (1994). Һарытау юридик ин‑тын (1962), Свердловск юғары партия мәктәбен (1973) тамамлаған. 1962 й. алып Дыуан, Салауат р‑ндары прокуратураһында эшләй, 1967 й. — Әбйәлил район советының башҡарма...
ҒИБӘҘӘТХАНА
ҒИБӘҘӘТХАНА, археологик ҡомартҡы; бер нисә тарихи дәүер буйына табыныу өсөн хеҙмәт иткән тәбиғи объект йәки яһалма ҡоролма, тип фараз ителә. Ғ., ҡағиҙә булараҡ, теге йәки был урын рухтары (ҡаяға төшөрөлгән һүрәттәр, тау ҡыуыштары һәм мәмерйәләр янында, таутүбәләрендә), мәрхүм ата‑баба (боронғо ҡәберлектәрҙә),...
ҒИБӘҘУЛЛИН Миңлетаһир Ғибәҙулла улы
ҒИБӘҘУЛЛИН Миңлетаһир Ғибәҙулла улы [башҡа мәғлүмәттәр б‑са, Ғибәҙәтов Таһир Ғибәт улы; 29.12. 1898, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Абзай а. (БР‑ҙың Ҡыйғы р‑ны) — 19.4. 1982, шунда уҡ], әкиәтсе. Беренсе донъя, Граждандар һуғышында, Башҡорт милли хәрәкәтендә ҡатнашыусы. Троицк мәҙрәсәһендә уҡыған. Ғәрәп, фарсы...
ҒИБӘҘУЛЛИН Рудольф Мөхәмәҙи улы
ҒИБӘҘУЛЛИН Рудольф Мөхәмәҙи улы (8.2.1931, Ҡазан — 29.7.2010, Өфө), тренер. Бокс б‑са РСФСР-ҙың атҡ. тренеры (1991), СССР‑ҙың спорт мастеры (1957), респ. категориялы судья (1968). БР‑ҙың атҡ. физик культура хеҙм‑ре (1992). “Спартак” ДСО‑һы тәрбиәләнеүсеһе (Мәскәү; тренеры В.А.Островерхов). РСФСР чемпионатының...
ҒИЗБУЛЛИН Наил Ғәйфулла улы
ҒИЗБУЛЛИН Наил Ғәйфулла улы (27.3.1937, БАССР‑ҙың Дыуан р‑ны Өлкөндө а.), агроном. Украина аграр фәндәр акад. мөхбир ағзаһы (1995), а.х. ф. д‑ры (1982), проф. (1986). Украинаның атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (2012). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1961) БНИИСХ‑ның бүлек мөдире, бер үк ваҡытта Стәрлетамаҡ...
ҒИЗЗӘТУЛЛИН Абдулла Ғөбәйҙулла улы
ҒИЗЗӘТУЛЛИН Абдулла Ғөбәйҙулла улы [5.5.1904, Өфө губернаһы шул уҡ исемле өйәҙе Ибраһим а. (БР‑ҙың Шишмә районы) — 10.3.1945, Альтдамм ҡ., Германия, Гросс‑Юстин торама пункты эргәһендә ерләнгән, Германия], Советтар Союзы Геройы (1944). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. “Өршәк” совхозының (Шишмә районы) трактор...
ҒИЗЗӘТУЛЛИН Альберт Ғиниәт улы
ҒИЗЗӘТУЛЛИН Альберт Ғиниәт улы (20.3.1938, Силәбе ҡ. — 2015, Өфө ҡ.), патофизиолог. Медицина фәндәре докторы (1976), профессор (1978). СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1984). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1966) Төмән медицина институтында эшләй; 1967—2008 йй. — БДМУ‑ла: 1972 й. тиклем лаборатория мөдире, 1982—2001...
ҒИЗЗӘТУЛЛИН Баязит Хаммат улы
ҒИЗЗӘТУЛЛИН Баязит Хаммат улы (1.7.1936, БАССР‑ҙың Йылайыр районы Суйынсы‑Супан утары — 13.11.2011, Күмертау ҡ.), спортсы. Саңғы ярышы буйынса СССР‑ҙың халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1966). “Хеҙмәт” ирекле спорт йәмғиәте тәрбиәләнеүсеһе. СССР чемпионы (1964 й. — 50 км ярышта, 1971 й. — эстафетала),...
ҒИЗЗӘТУЛЛИН Ибраһим Ғәзизулла улы
ҒИЗЗӘТУЛЛИН Ибраһим Ғәзизулла улы [15.9.1918, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Түбәнге Әрмет а. (БР-ҙың Ишембай р-ны) – 13.5.1992, шунда уҡ], яҙыусы. БАССР-ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1988). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1965). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1941 й. ауыр яраланыу арҡаһында паралич һуға. “Яңынан сафта”...
ҒИЗЗӘТУЛЛИН Искәндәр Ғәлиәскәр улы
ҒИЗЗӘТУЛЛИН Искәндәр Ғәлиәскәр улы (9.11.1922, ТАССР-ҙың Татар Саралар а.—1976 ғинуары, Мәскәү), тәржемәсе. М.Горький ис. Әҙәбиәт ин‑тын тамамлаған (Мәскәү, 1962). 1942—50 йй. БАДТ-ның әҙәбиәт бүлеге мөдире. А.М.Таһировтың “Ҡыҙыл гвардеецтар” (“Красногвардейцы”) һәм “Ҡыҙыл армеецтар” (“Красноармейцы”;...
