Список материалов
ЗИМИН Юрий Степанович
ЗИМИН Юрий Степанович (1.7.1958, БАССР‑ҙың Ғафури р‑ны Яңы Троевка а.), химик. Химия ф. д‑ры (2006), проф. (2011). БДУ‑ны тамамлаған (1980), 1984 й. алып шунда уҡ эшләй. Фәнни хеҙмәттәре окисланыу процестары (ш. иҫ. Озон тәьҫирендәге) химияһын һәм химик кинетикаһын өйрәнеүгә, ш. уҡ химик экология мәсьәләләрен...
ЗИМИНА Нина Николаевна
ЗИМИНА Нина Николаевна (11.9.1942, Белорет ҡ. — 24.6.2014, шунда уҡ), яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1996). Магнитогорск педагогия институтын тамамлағандан һуң (1966) 1976 й. тиклем Белорет ҡ. мәктәптәрендә уҡыта. “Йәйғор” (“Радуга”) исемле тәүге китабы 1984 й. сыға. “Мөхәббәт менән йәшәйем” (“Живу...
ЗИНИН, ауыл, Өфө составында
ЗИНИН, ауыл, 1992 й. алып Өфө составында, Октябрь р‑нының Нуғай а/с ҡарай. Ҡаланан һәм Өфө т. юл ст. К.‑Көнс. табан 30 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 314 кеше; 1920 — 499; 1939 — 640; 1959 — 412; 1989 — 210; 2002 — 301; 2010 — 369 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002).
Ауылға 17 б. башында Артемьевтар...
ЗИНКОВСКИЙ Валерий Михайлович
ЗИНКОВСКИЙ Валерий Михайлович (1.8.1937, Өфө ҡ. — 28.10.2020, шунда уҡ), тренер. Хәҙерге бишбәйге буйынса РСФСР‑ҙың атҡаҙанған тренеры (1984), СССР‑ҙың спорт мастеры (1965). ӨАИ‑ны тамамлаған (1963). Салауат Юлаев исемендәге спорт клубы тәрбиәләнеүсеһе. Команда зачётында РСФСР чемпионы (1969). 1969 й....
ЗИНКОВСКИЙ Евгений Валерьевич
ЗИНКОВСКИЙ Евгений Валерьевич (23.12.1960, Өфө ҡ.), спортсы. Хәҙерге бишбәйге буйынса СССР‑ҙың халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1983). БР‑ҙың күренекле спортсыһы (1993). В.М.Зинковскийҙың улы. БАХИ‑ны тамамлаған (1986). “Уңыш” ирекле спорт йәмғиәте тәрбиәләнеүсеһе, 1983—89 йй. “Динамо” физкультура‑спорт...
ЗИННӘТУЛЛИН Рифғәт Зиннәтулла улы
ЗИННӘТУЛЛИН Рифғәт Зиннәтулла улы [15.12.1928, БАССР‑ҙың Бөрө кантоны Татар Мәнәүезе а. (БР‑ҙың Илеш р‑ны) — 15.11.2005, шунда уҡ], Соц. Хеҙмәт Геройы (1966). 1945 й. алып Илеш р‑нында эшләй: 1955 й. башлап Егерме икенсе партсъезд ис. к‑здың һарыҡсылыҡ фермаһы мөдире, 1957—88 йй. комплекслы бригада...
ЗИННУРОВ Өлфәт Ғаяз улы
ЗИННУРОВ Өлфәт Ғаяз улы (1.1.1950, БАССР‑ҙың Учалы р‑ны Ураҙ а.), иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (1994), проф. (1997). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2002). ӨАИ‑ны тамамлаған (1973). 1968 й. алып Иҡт. тикшеренеүҙәр бүлегендә эшләй. 1970 й. алып (өҙөклөк м‑н) ӨДАТУ‑ла: 1982—85 йй. лаб. мөдире, 1996 й. — менеджмент...
ЗИННУРОВ Рафаил Нариман улы
ЗИННУРОВ Рафаил Нариман улы [26.7.1953, БАССР‑ҙың Оло Теләк р‑ны Түб. Ләмәҙ а. (БР‑ҙың Иглин р‑ны)], хоҡуҡ белгесе, яҙыусы, скульптор. Юридик ф. д‑ры (2003), проф. (2006). БР‑ҙың атҡ. юрисы (2003). Журналистар союзы (1992), Яҙыусылар союзы (2004), Рәссамдар союзы (2006) ағзаһы. БДУ‑ны тамамлағандан...
ЗИНОВ Аркадий Владимирович
ЗИНОВ Аркадий Владимирович (27.2.1976, Өфө), балет артисы. РФ‑тың атҡ. (2011), БР‑ҙың халыҡ (2002) һәм атҡ. (1997) артисы. Өфө хореография уч‑щеһын (1994; педагогы Ю.Ғ.Ушанов), А.Я.Ваганова ис. Урыҫ балеты акад. (С.‑Петербург, 2007) тамамлаған. 1994 й. алып БДОБТ, 2003—13 йй. Красноярск опера һәм балет...
ЗИНОВЬЕВ Александр Прокопьевич
ЗИНОВЬЕВ Александр Прокопьевич (20.8.1941, Коми АССР‑ы Ухта ҡсб), инженер‑технолог. Техник ф. д‑ры (1992), проф. (1994). БАССР‑ҙың атҡ. уйлап табыусыһы (1990), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1983). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1963) Ухта НЭЗ‑ында, 1965 й. алып КПСС‑тың 22‑се съезы ис. Өфө НЭЗ‑ында, 1971 й....
ЗИНОВЬЕВ Георгий Васильевич
ЗИНОВЬЕВ Георгий Васильевич (20.11.1887, С.‑Петербург — 26.4.1934, Мәскәү), революция хәрәкәте эшмәкәре. 1917 й. алып РСДРП ағзаһы. Беренсе донъя һәм Граждандар һуғыштарында ҡатнашыусы. Юғары акад. курстарҙы тамамлаған (Мәскәү, 20‑се йй. уртаһы). 1908 й. башлап рус армияһында, өлкән унтер-офицер (1917);...
ЗИРАХ Аполлоний Александрович
ЗИРАХ Аполлоний Александрович (1855, Быҙаулыҡ ҡ. — 20.11.1919, Өфө), фотограф. 1872 й. алып — Һамар губ. дәүләт һәм земство учреждениеларында, 1893 й. — Көнбайыш Себер т. юлы төҙөлөшө башҡармаһы канцелярияһында, 1896 й. — Өфө губерна земство башҡармаһында, 1918 й. башлап Өфө губерна ХКС‑ында, революцион...
ЗИСМАН Нафтоли Азрильевич
ЗИСМАН Нафтоли Азрильевич (13.7.1928, Могилёв‑Подольский ҡ.), хужалыҡ эшмәкәре. Техник ф. канд. (1970). Одесса элемтә электротехник ин‑тын тамамлағандан һуң (1949) Өфө элемтә аппаратураһы з‑дында инженер, лаб. нач. булып эшләй. 1957 й. алып “Солитон” ҒТИ‑ның (Өфө) лаб. нач., 1960 й. — нач. урынбаҫары,...
ЗЛАТОВЕРХОВНИКОВ Иван Егорович
ЗЛАТОВЕРХОВНИКОВ Иван Егорович (21.6.1854, Өфө – 1920, Иркутск ҡ. эргәһендәге Иннокентьевск ст.), сиркәү тарихсыһы, педагог‑мәғрифәтсе. Дини семинарияны тамамлағандан һуң (1877) Ир балалар дини училищеһы һәм Епархия ҡыҙ балалар училищеһында уҡыта. “Өфө епархияһы. Географик, этнографик, административ‑тарихи...
ЗЛАТОУСТ
ЗЛАТОУСТ, ҡала (1865 й. алып), Златоуст тау округының (1811—1918), Златоуст өйәҙенең (1865—1923) адм. үҙәге. 1754 й. Златоуст (Косотур) заводы эргәһендәге ауыл булараҡ нигеҙ һалына. 1897 й. 20502 кеше (башҡорттар — 179, немецтар — 157, татарҙар — 277, урыҫтар — 19695 һ.б.) йәшәгән, 1912 й. — 34934 кеше....
ЗЛАТОУСТ (КОСОТУР) ЗАВОДЫ
ЗЛАТОУСТ (КОСОТУР) ЗАВОДЫ, 1754 й. И.П.Мосолов (ҡара: Мосоловтар) тарафынан Себер даруғаһы Әйле улусы башҡорттарынан һатып алынған ерҙәрҙә Оло Таҫма й. (Әй й. ҡушылдығы) буйында баҡыр, суйын иретеү һәм тимер етештереү заводы булараҡ нигеҙ һалына. Хужалары: Мосоловтар, 1769 й. алып Лугининдар, 1799 й....
ЗЛАТОУСТ ВОСКРЕСЕНИЕ ДИНДӘШ ИР-ЕГЕТТӘР МОНАСТЫРЫ
ЗЛАТОУСТ ВОСКРЕСЕНИЕ ДИНДӘШ ИР-ЕГЕТТӘР МОНАСТЫРЫ (3‑сө класлы). 1849 й. Златоустан 58 саҡырым алыҫлыҡта Иструть й. (Әй й. ҡушылдығы) ярында Троицк өйәҙендәге Йүрүҙән диндәштәр скитын үҙгәртеү һөҙөмтәһендә нигеҙ һалына. Нигеҙ һалыусыһы һәм тәүге настоятеле — Иоанн (В.Ф.Гордеев). Исемен Изге Синодтың...
ЗЛАТОУСТ ҠАН ҠОЙОШО
ЗЛАТОУСТ ҠАН ҠОЙОШО, 1903 й. 13 мартында Златоуст (Косотур) заводының забастовкасыларын атыу. Завод администрацияһының завод ерҙәрен, утын әҙерләү өсөн ҡырҡындыларҙы файҙаланыуҙа һ.б. льготаларҙы бөтөрөүҙе, ш. уҡ штрафтарҙы арттырыуҙы күҙ уңында тотҡан эшкә яллауҙың яңы ҡағиҙәләрен индереү т‑дағы бер...
ЗЛАТОУСТ ҠОРАЛ ФАБРИКАҺЫ
ЗЛАТОУСТ ҠОРАЛ ФАБРИКАҺЫ, 1813 й. Златоуст (Косотур) заводы эргәһендә ҡаҙна тарафынан нигеҙ һалына. Хужалары: ҡаҙна; 1917 й. һуң национализациялана. Златоуст тау сәнәғәте округына ингән. 1815 й. эшләй башлай. Ф‑ка составы: арсенал, йәүшән (1836—60 йй. эшләй), ҡорал йөҙө, ҡын, ҡорос, эфес, биҙәкле ҡорал...
ЗЛАТОУСТ ОПЕРАЦИЯҺЫ
ЗЛАТОУСТ ОПЕРАЦИЯҺЫ, РККА‑ның Бишенсе армияһының 1919 й. 24 июне—13 июлендә Златоуст ҡ. һәм уның тирә‑яғындағы сәнәғәт районын баҫып алыу маҡсатында үткәргән һөжүм итеү операцияһы; Граждандар һуғышы барышында 1919—20 йй. РККА‑ның Көнсығыш фронты үткәргән дөйөм һөжүмдең бер өлөшө. Өфө операцияһы тамамланғас,...
