Список материалов
ИГНАТ ҒИБӘҘӘТХАНАҺЫ
ИГНАТ ҒИБӘҘӘТХАНАҺЫ, Игнатий ғибәҙәтханаһы, Ямаҙыташ, палеолит археологик ҡомартҡыһы. Б.э.т. 14—13‑сө мең йыллыҡтарға ҡарай. Игнатий мәмерйәһе (оҙонлоғо яҡынса 630 м, коридор тибында, ауыҙы көньяҡ‑көнсығышта) исеме м‑н аталған. Силәбе өлк. Серпиевка а. төньяҡ‑көнбайышҡа табан 8 км алыҫлыҡта Эҫем й....
ИГНАТЕНКО Светлана Владиславовна
ИГНАТЕНКО (Евсеева) Светлана Владиславовна (20.12.1956, Өфө), сәнғәт белгесе. БР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (2003). Рәссамдар союзы ағзаһы (1996). ЛДУ‑ны тамамлағандан һуң (1979) БДХМ‑да эшләй: 1982 й. алып өлкән ғилми хеҙм‑р, 1992 й. башлап фән б‑са дир. урынбаҫары. Фәнни эшмәкәрлеге Нестеров М.В. исемендәге...
ИГНАТЕНКО Сергей Николаевич
ИГНАТЕНКО Сергей Николаевич (3.11.1955, Өфө ҡ.), рәссам. РФ‑тың (2022) һәм БР‑ҙың (2004) атҡаҙанған рәссамы. Рәссамдар союзы ағзаһы (1991). ӨДСИ‑не тамамлаған (1982). 1993—2002 йй. “Сәнғәт” галереяһы рәссамы, 2004 й. алып Өфө сәнғәт училищеһы уҡытыусыһы.
Хәҙерге һынлы сәнғәттәге концептуаль ағым...
ИГНАТОВКА, Шишмә р‑нындағы ауыл
ИГНАТОВКА, Шишмә р‑нындағы ауыл, Шишмә а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Шишмә т. юл ст. К. табан 10 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 187 кеше; 1939 — 206; 1959 — 257; 1989 — 381; 2002 — 324; 2010 — 364 кеше. Башҡорттар, урыҫтар йәшәй (2002). Төп мәктәп, фельдшер‑акушерлыҡ пункты, китапхана бар.
Ауылға...
ИГНАТЬЕВ Руф Гаврилович
ИГНАТЬЕВ Руф Гаврилович (7.9.1818, Мәскәү губ. — 2.1.1886, Ырымбур ҡ.), тәржемәсе, тыуған яҡты өйрәнеүсе. Лазарев шәреҡ телдәре ин‑тын (Мәскәү), Париж консерваторияһын тамамлаған. 1837 й. алып Мәскәү, Тверь һәм Новгород губ., 1858 й. — Ырымбур губернаһының, 1865—77 йй. һәм 1880 й. башлап Өфө губернаһының...
ИГНАТЬЕВ Семён Денисович
ИГНАТЬЕВ Семён Денисович (14.9.1904, Херсон губ. Карловка а. — 27.11.1983, Мәскәү), совет партия‑дәүләт эшмәкәре. И.В.Сталин ис. Бөтә Союз сәнәғәт акад. тамамлаған (Мәскәү, 1935). 1922—31 йй. Ҡырғыҙ АССР-ында һәм Үзбәк ССР‑ында, 1935 й. алып ВКП(б)‑ның ҮК аппаратында эшләй. 1937 й. башлап ВКП(б)-ның...
ИГНАТЬЕВ Сергей Николаевич
ИГНАТЬЕВ Сергей Николаевич (28.12.1963, Өфө), тренер. Тхэквондо б‑са Рәсәйҙең атҡ. тренеры (2001). БР-ҙың атҡ. физик культура хеҙм‑ре (2000). Силәбе физик культура ин‑тын тамамлаған (1989). 1985 й. алып Өфө авиация техникумының дзюдо һәм самбо б‑са тренер‑уҡытыусыһы, 1992 й. — 15‑се СДЮСШОР‑ҙың, 2004 й. —...
ИГОШЕВ Владимир Александрович
ИГОШЕВ Владимир Александрович [28.10.1921, АСБР‑ҙың Бөрө кантоны Асҡын а. (БР‑ҙың Асҡын р‑ны) — 8.1.2007, Мәскәү], рәссам. Проф. (1965). СССР‑ҙың (1991) һәм РСФСР‑ҙың (1965) халыҡ, РСФСР‑ҙың атҡ. (1961) рәссамы. Рәссамдар союзы ағзаһы (1944). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Башҡ. театр‑художество уч‑щеһын...
ИҒДӘҮЛӘТОВ Зәйни Сирай улы
ИҒДӘҮЛӘТОВ Зәйни Сирай улы [4.1.1913, Өфө губ. Стәрлетамаҡ өйәҙе Аптраҡ а. (БР‑ҙың Мәләүез р‑ны) — 13.6.1982, Өфө], актёр. БАССР‑ҙың халыҡ (1970) һәм атҡ. (1954) артисы. Башҡ. театр‑художество уч‑щеһын (1937; М.Ә.Мәһәҙиев курсы) тамамлаған. 1936—74 йй. БАДТ актёры. И. тыуҙырған образдар сатирик үткерлек,...
ИҒМӘТ, Илеш р‑нындағы ауыл
ИҒМӘТ, Илеш р‑нындағы ауыл, Иғмәт а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 18 км һәм Бүздәк т. юл ст. Т. табан 100 км алыҫлыҡта Наҙы й. (Кеүәш й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1009 кеше; 1920 — 1242; 1939 — 833; 1959 — 622; 1989 — 378; 2002 — 340; 2010 — 296 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
ИДАРА ИТЕҮҘЕҢ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬ СИСТЕМАЛАРЫ
ИДАРА ИТЕҮҘЕҢ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬ СИСТЕМАЛАРЫ, билдәһеҙлек шарттарында яһалма интеллект алымдарын һәм сараларын (эксперт системалар, аныҡ булмаған логика, нейрон селтәрҙәре, генетик алгоритмдар һ.б.) файҙаланып, техник объекттар һәм ойоштороу процестары м‑н идара итеү системалары. И.и.и.с. атом энергетикаһында,...
ИДАРА ИТЕҮҘЕҢ КАНТОН СИСТЕМАҺЫ
ИДАРА ИТЕҮҘЕҢ КАНТОН СИСТЕМАҺЫ, 1798—1865 йй. Башҡортостанда идара итеүҙең хәрби формаһы. Кантон системаһын индереүҙең төп маҡсаты: башҡ. ихтилалдарын булдырмау [ҡара: Башҡорт ихтилалдары (17—18 бб.)], төбәкте колониялаштырыу, Урта Азияға баҫып инеү өсөн плацдарм булдырыу. Башҡорттарҙы хәрби‑хеҙмәтле...
ИДРИЦА УҠСЫЛАР ДИВИЗИЯҺЫ
ИДРИЦА УҠСЫЛАР ДИВИЗИЯҺЫ, 1942 й. ғин. БАССР‑ҙың Ғафури р‑ны Красноусол ҡасабаһында 219‑сы уҡсылар див. булараҡ ойошторола (2‑се тапҡыр). Див. составында 375‑се, 710‑сы һәм 727‑се уҡсылар һәм 675‑се артиллерия полктары, айырым 45‑се танкыға ҡаршы артиллерия һәм 136‑сы миномёт дивизиондары, 382‑се сапёр...
ИҘӘК, йылға
ИҘӘК, Эҙәк, Оло Иҙәк, йылға, Ҡариҙел й. уң ҡушылдығы. Благовещен р‑ны Александровка а. төньяҡ-көнбайышҡа табан 4 км алыҫлыҡта башлана. Шул уҡ район буйлап төньяҡтан көньяҡ-көнсығышҡа табан аға һәм Ҡариҙел й. (тамағынан 71 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо 72 км, басс. майҙаны 706 км2. Ҡатнаш, башлыса ер аҫты...
ИҘӘШ ҠУСҠАРЫ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл
ИҘӘШ ҠУСҠАРЫ, Иҙәштамаҡ, Иҙәш, Әбйәлил р‑нындағы ауыл, Гусев а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 12 км һәм Магнитогорск т. юл ст. (Силәбе өлк.) К.‑Көнб. табан 59 км алыҫлыҡта Иҙәш й. (Оло Ҡыҙыл й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 340 кеше; 1920 — 126; 1939 — 115; 1959 — 119; 1989 — 160; 2002 —...
ИҘӘШ, Ейәнсура р‑нындағы ауыл
ИҘӘШ, Ейәнсура р‑нындағы ауыл, Үтәғол а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 71 км һәм Ҡыуандыҡ т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнб. табан 48 км алыҫлыҡта Иҙәш й. (Ҡаҫмарт й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 581 кеше; 1920 — 605; 1939 — 412; 1959 — 474; 1989 — 549; 2002 — 665; 2010 — 613 кеше....
ИҘӘШБАШ, Бүздәк р‑нындағы ауыл
ИҘӘШБАШ, Яңы Сабай, Бүздәк р‑нындағы ауыл, Сабай а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Бүздәк т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 46 км алыҫлыҡта Шығай й. (Сәрмәсән й. басс.) үрге ағымында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 174 кеше; 1939 — 267; 1959 — 256; 1989 — 208; 2002 — 192; 2010 — 154 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй...
ИҘЕБАЙ АҠБАЕВ
ИҘЕБАЙ АҠБАЕВ, И.Янбаев (1732; башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1733—1800), Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Уҫы даруғаһы Бөрөбаш а. (Мишкә р‑ны) марийы. 1773 й. декабрендә И.А. отряды Йәлдәк ҡәлғәһен ала. 1774 й. ғин.—апр. Уҫы һәм Себер даруғаларында баш күтәреүселәр отрядтары...
ИҘЕЛ
ИҘЕЛ, башҡ. фольклоры персонажы, Урал батыр м‑н Һомайҙың улы. “Урал батыр” эпосында ул бала сағында әсәһенә һөжүм иткән дейеүҙе үлтерә. Әсәһенең фатихаһын алып, И. яуыз көстәргә ҡаршы көрәшеүсе атаһына ярҙамға китә. Урал батыр, И. һәм уның ағалары Нөгөш, Һаҡмар, Яйыҡ м‑н дошманды еңеп сыға. Атаһының...
ИҘЕЛБАЕВ Ғабдулла Сәфәрғәле улы
ИҘЕЛБАЕВ Ғабдулла Сәфәрғәле улы [1893, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Теләүембәт а. (БР‑ҙың Күгәрсен р‑ны) — 7.3.1918, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Баймаҡ а., хәҙ. Баймаҡ ҡ.], Башҡорт милли хәрәкәте эшмәкәре. Беренсе донъя һуғышында ҡатнашыусы. 1‑се Ырымбур ир балалар гимназияһын тамамлаған (1914). Ҡазан...
