Список материалов
КАМЕНКА, Бишбүләк р‑нындағы ауыл
КАМЕНКА, Бишбүләк р‑нындағы ауыл, Каменка а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 28 км һәм Приют т. юл ст. К. табан 40 км алыҫлыҡта Бәләкәй Сиҙәк й. (Дим й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 2349 кеше; 1920 — 2153; 1939 — 1463; 1959 — 819; 1989 — 600; 2002 — 587; 2010 — 512 кеше. Мордвалар йәшәй...
КАМЕРА МУЗЫКАҺЫ
КАМЕРА МУЗЫКАҺЫ (лат. camera — бүлмә), бәләкәй состав (ансамблгә берләшкән бер йәки бер нисә музыкант) м‑н башҡарыу өсөн тәғәйенләнгән музыка сәнғәте төрө. Камера‑инструменталь һәм камера‑вокаль музыкаһын айырып йөрөтәләр. К.м. Башҡортостан муз. мәҙәниәте тарихының бөтә этаптары өсөн дә хас. 20 б. 20—30‑сы йй....
КАМЗУЛ
КАМЗУЛ, башҡорттарҙың эсләп тегелгән билле ҡыҫҡа өҫ кейеме (ҡара: Башҡорт кейеме). Ирҙәр һәм ҡатын-ҡыҙ К. булған. Ирҙәр К. ҡыҫҡа еңле (терһәккә тиклем) йәки еңһеҙ, ябыҡ яғалы, төймәле итеп, ҡара төҫтәге кизе-мамыҡ туҡыманан, бәрхәт, хәтфә һәм сатиндан теккәндәр. Күлдәк өҫтөнән елбәгәй йәки билбау (ҡара: Ҡәмәр)...
КАМИЛОВ Феликс Хөсәйен улы
КАМИЛОВ Феликс Хөсәйен улы (7.11.1940, Ташкент ҡ.), биохимик. БР ФА‑ның мөхбир ағзаһы (1991), мед. ф. д‑ры (1977), проф. (1979). РФ‑тың (2004) һәм БССР‑ҙың (1991) атҡ. фән эшмәкәре. Силәбе мед. ин‑тын тамамлаған (1964), 1967 й. алып шунда уҡ эшләй. 1978 й. БДМУ‑ла: биол. һәм биоорганик химия каф. мөдире,...
КАМЫШИНКА ҠАЛАСЫҠТАРЫ
КАМЫШИНКА ҠАЛАСЫҠТАРЫ, б.э.т. 6 б. — б.э. 7 б. археологик ҡомартҡылары. Бөрө р‑ны Камышинка а. эргәһендә Ағиҙел й. уң ярында урынлашҡан. 20 б. 50‑се йй. А.П.Шокуров тарафынан асыла. 2 ҡаласыҡ табылған. К.ҡ.I 5 ур м‑н уратылған. Керамика табылған (ҡырсынташ һәм ҡабырсаҡ ҡушып яһалған, бәләкәй генә соҡорло...
КАМЫШИНКА, Бөрө р‑нындағы ауыл
КАМЫШИНКА, Бөрө р‑нындағы ауыл, Силантьев а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 15 км һәм Өфө т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 102 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 734 кеше; 1920 — 720; 1939 — 935; 1959 — 793; 1989 — 162; 2002 — 128; 2010 — 117 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002).
Ауылға 1795 й....
КАНАЛИЗАЦИЯ
КАНАЛИЗАЦИЯ, тирә-яҡ мөхитте һәм халыҡ һаулығын һаҡлау маҡсатында ағынты һыуҙарҙы йыйыу, айырып ағыҙыу һәм таҙартыу өсөн инженер ҡоролмалары, ҡорамалдар һәм санитар саралар комплексы. Көнкүреш, производство һәм ямғыр һыуҙарын халыҡ йәшәгән урындан (сәнәғәт пр‑тиеһынан) берлектә (бүлеп) ситкә ағыҙыу...
КАНАПАЦКИЙ Александр Яковлевич
КАНАПАЦКИЙ Александр Яковлевич (1.5.1955, Белорус ССР‑ының Смиловичи а.), философ. Философия фәндәре докторы (2004), профессор (2004). Минск педагогия институтын тамамлағандан һуң (1979) Мозырь педагогия институтында (Белорус ССР‑ы) уҡыта, 1987 й. алып башланғыс белем биреү педагогикаһы кафедраһы мөдире,...
КАНАТ, арҡан
КАНАТ, арҡан, ҡорос сымдарҙан, ептәрҙән, үҫемлек сүстәренән, синтетик йәки минераль сығышлы сүстәрҙән яһалған һығылмалы изделие. Яһау ысулы б‑са ишелгән (сиратылған), ишелмәгән, үрелгән К. бүленә. Металл (ҡорос) К. түңәрәк йәки фасон (алты ҡырлы, тура мөйөшлө, квадрат) киҫелешле сымдарҙан эшләнә. Ишелгән...
КАНАШЕВ Михаил Иванович
КАНАШЕВ Михаил Иванович (1866—?), Ырымбур губернаһынан 4‑се Дәүләт думаһы (1912—14) депутаты. Казактарҙан. Думала прогрессистар фракцияһы ағзаһы. Артабанғы яҙмышы билдәһеҙ.
Д.А.Сафонов
Тәрж. М.Х.Хужин...
КАНДАКОВКА, Бөрө р‑нындағы ауыл
КАНДАКОВКА, Бөрө р‑нындағы ауыл, Күсәкәй а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 5 км һәм Өфө т. юл ст. Т.- Көнб. табан 113 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 21 кеше; 1920 — 32; 1939 — 46; 1959 — 194; 1989 — 323; 2002 — 340; 2010 — 324 кеше. Урыҫтар, мариҙар йәшәй (2002). Урта мәктәп, балалар баҡсаһы,...
КАНДАКОВКА, Ҡыйғы р‑нындағы ауыл
КАНДАКОВКА, Ҡыйғы р‑нындағы ауыл, Кандаковка а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 22 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнб. табан 65 км алыҫлыҡта Ҡыйғы й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 458 кеше; 1920 — 754; 1939 — 318; 1959 — 239; 1989 — 372; 2002 — 385; 2010 — 347 кеше. Татарҙар йәшәй...
КАНЕВСКИЙ Лев Львович
КАНЕВСКИЙ Лев Львович (30.4.1924, Золотоноша ҡ.— 9.1.2002, Өфө), хоҡуҡ белгесе. Юридик ф. д‑ры (1984), проф. (1985). РФ‑тың (1995) һәм БАССР‑ҙың (1983) атҡ. юрисы, БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1990). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Ленинград юридик ин‑тын тамамлағандан һуң (1952) БАССР‑ҙың прокуратура органдарында...
КАНОННИКОВ ТАУЫ
КАНОННИКОВ ТАУЫ, тәбиғәт ҡомартҡыһы (2003). Ейәнсура р‑ны Түб. Аҡбирҙе а. көньяҡ‑көнсығышҡа табан 1 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Аҡбирҙе һәм Самаҙы йй. (Һаҡмар й. басс.) араһында субмеридиональ йүнәлештә һуҙылған. Абс. бейеклеге 483 м. Оҙонлоғо 1,8 км, киңлеге яҡынса 1 км. Битләүҙәре текә. Урта һәм өҫкө...
КАНТАТА
КАНТАТА (лат. cantare — йырлау), бер йәки бер нисә йырсы‑солист, хор һәм оркестр өсөн муз. әҫәр (бер солист м‑н хор өсөн, a cappella хор өсөн К. була). Композицион төҙөлөшө б‑са ораторияға оҡшаш, ләкин унан бәләкәйерәк күләме, ябайыраҡ йөкмәткеһе, сюжетта драматик үҫеш булмауы м‑н айырыла. Тантаналы,...
КАНТОН
КАНТОН, 1) Рәсәйҙә идара итеүҙең кантон системаһы осоронда хәрби-терр. берәмек. 1798 й. 10 апр. указ м‑н раҫлана. Терр. (өйәҙ) принцип б‑са ойошторолған, йорттарға (башҡ. һәм мишәр К.) һәм полктарға (казак) бүленгән; йыш ҡына бер үк улус терр‑яһы бер нисә К. бүленгән. Башында кантон башлыҡтары торған,...
КАНТОН БАШЛЫҒЫ
КАНТОН БАШЛЫҒЫ, идара итеүҙең кантон системаһы осоронда кантонда иң юғары вазифалы кеше. Тәүге К.б. Ырымбур губернаторы И.А.Игельстром тарафынан тәғәйенләнгән, һуңыраҡ — чиновниктар һайлаған (хәрби губернатор раҫлаған). Земство суды (йыш ҡына суд вәкилдәре башбаштаҡлыҡ ҡылған) вәкилдәре ҡатнашлығында...
КАНТОН МӘКТӘПТӘРЕ
КАНТОН МӘКТӘПТӘРЕ, идара итеүҙең кантон системаһы осоронда башҡорттар өсөн башланғыс дөйөм белем биреү уҡыу йорттары. Халыҡ һәм Башҡорт ғәскәре командованиеһы башланғысы м‑н ойошторолалар. Хәрби министрлыҡ ҡарамағында булалар һәм кантон башлыҡтары контроле аҫтында эшләйҙәр. Башлыса ауыл ерендә асылалар,...
КАНТОН, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл
КАНТОН, Сыҡты, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл, Яңы Бәрҙәш а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 36 км һәм Щучье Озеро т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 110 км алыҫлыҡта Йүрүҙән й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 82 кеше; 1939 — 158; 1959 — 210; 1989 — 148; 2002 — 149; 2010 — 151 кеше. Башҡорттар йәшәй...
КАНТОР Евгений Абрамович
КАНТОР Евгений Абрамович (19.2.1946, Өфө), химик‑органик. Химия ф. д‑ры (1982), проф. (1986). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1997), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы. ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1968) шунда уҡ эшләй: 1977 й. алып тармаҡ лаб. мөдире, 1986 й. — физика каф. мөдире. Фәнни хеҙмәттәре туйындырылған гетероциклик...
