Список материалов
КЕСЕ ЫҠТАМАҠ, Мәсетле р‑нындағы ауыл
КЕСЕ ЫҠТАМАҠ, Һарбулат, Мәсетле р‑нындағы ауыл, Кесе Ыҡтамаҡ а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.-Көнс. 5 км һәм Красноуфимск т. юл ст. (Свердловск өлк.) К.‑Көнс. табан 113 км алыҫлыҡта Ыҡ й. (Әй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1173 кеше; 1920 — 1468; 1939 — 703; 1959 — 816; 1989 — 435; 2002 —...
КЕСЕ ЭЙЕК, йылға
КЕСЕ ЭЙЕК, Ҡарман, йылға, Оло Эйек й. (Һаҡмар й. ҡушылдығы) уң ҡушылдығы. Йылайыр р‑ны Ҡананикольский а. төньяҡ‑көнбайышҡа табан 5 км алыҫлыҡта башлана. Йылайыр, Күгәрсен р‑ндары терр‑яһы буйлап көнсығыштан көнбайышҡа табан аға. Оло Эйек й. (тамағынан 220 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо 118 км, басс. майҙаны...
КЕСЕҠОР, Яңауыл р‑нындағы ауыл
КЕСЕҠОР, Яңауыл р‑нындағы ауыл, Иҫке Ҡоҙаш а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Яңауыл т. юл ст. К.‑Көнб. табан 26 км алыҫлыҡта Бәҙрәшбаш й. (Беүә й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 437 кеше; 1920 — 552; 1939 — 477; 1959 — 397; 1989 — 131; 2002 — 100; 2010 — 96 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй...
КЕСЕРТКӘН
КЕСЕРТКӘН (Urtica), кесерткән һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса 50 төрө билдәле, башлыса Төньяҡ (һирәгерәк Көньяҡ) ярымшарҙың уртаса бүлкәттәрендә һәм тропиктарҙа таралған. Башҡортостанда 4 төрө үҫә. Бер йәки күп йыллыҡ үләндәр. Һабаҡтары төҙ, төбөнән алып тармаҡлы, бейеклеге 30—150 см....
КЕСЕРТКӘН БИҘГӘГЕ
КЕСЕРТКӘН БИҘГӘГЕ (лат. urtica — кесерткән), тире ауырыуы, күбеһенсә аллергик, тән тиреһенә йәки лайлалы тиресәләргә ҡапыл күберсектәр ҡалҡып сығыу м‑н билдәләнә. К.б. аллергик, псевдоаллергик һәм паразитар ауырыуҙарға бәйле төрҙәрен айыралар. Киҫкен һәм хроник формаларҙа үтә. К.б. үҫешенә аш һеңдереү...
КЕҪӘРТКЕЛӘР
КЕҪӘРТКЕЛӘР (Lacertilia), һөйрәлеүселәр отряды. 20‑нән ашыу ғаиләһе, 4300 төрө билдәле, Антарктиданан башҡа бөтә континенттарҙа таралған. БР‑ҙа орсоҡ йыландар (орсоҡ йылан) һәм ысын К. (бала тыуҙырыусы К. һәм сос К.) ғаиләһенә ҡараған 3 төрө бар. Кәүҙәһе валик формаһында, тығыҙ, ян-яҡтан ҡыҫылған...
КЕҮӘШ, йылға
КЕҮӘШ, йылға, Ағиҙел й. һул ҡушылдығы. Саҡмағош р‑ны Васильевка а. эргәһендә башлана. Саҡмағош, Илеш (сиге буйлап), Дүртөйлө р‑ндары буйлап көньяҡ‑көнбайыштан төньяҡ‑көнсығышҡа табан аға. Дүртөйлө р‑ны Түб. Аташ а. эргәһендә йүнәлешен үҙгәртә һәм төньяҡҡа табан аға, Көшөл а. 1 км алыҫлыҡта төньяҡ‑көнбайышҡа...
КЕШӘННЕ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл
КЕШӘННЕ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл, Яңы Кәлсер а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 9 км һәм Аҡкүл т. юл ст. 39 км алыҫлыҡта Ауырғазы й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1337 кеше; 1920 — 1511; 1939 — 1226; 1959 — 742; 1989 — 471; 2002 — 431; 2010 — 417 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй (2002). Төп мәктәп,...
КИБЕЗ, һырт
КИБЕЗ, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. Мәләүез р‑ны буйлап Нөгөш һәм Ағиҙел йй. араһында субмеридиональ йүнәлештә һуҙылған. Төньяҡ һәм көньяҡ өлөштәрҙән тора. Төньяҡ өлөшөнөң оҙонлоғо 13 км, киңлеге 2 км, көньяҡ өлөшөнөң оҙонлоғо 17 км, киңлеге 4—7 км. Абс. бейеклеге 695 м. Һыртта 617—695 м бейеклектәге...
КИҘӘШ, Учалы р‑нындағы ауыл
КИҘӘШ, Ҡыйҙыш, Учалы р‑нындағы ауыл, Ахун а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Учалы т. юл ст. К.-Көнс. табан 32 км алыҫлыҡта Киҙәш й. (Уй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1959 й. — 114 кеше; 1989 — 114; 2002 — 149; 2010 — 119 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй (2002). Клуб бар.
Ауылға 20 б. 30‑сы йй....
КИҘГӘНБАШ, Балтас р‑нындағы ауыл
КИҘГӘНБАШ, Балтас р‑нындағы ауыл, Түбәнге Ҡарыш а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 34 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К.-Көнс. табан 104 км алыҫлыҡта Киҙгән й. (Тере Танып й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 726 кеше; 1920 — 662; 1939 — 466; 1959 — 403; 1989 — 301; 2002 — 216; 2010 —...
КИЙКО Юрий Ильич
КИЙКО Юрий Ильич (7.6.1942, Владивосток ҡ.), офтальмолог. Медицина фәндәре докторы (2002). РФ‑тың атҡаҙанған табибы (1999), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1985). БДМИ‑ны тамамлаған (1965), 1967 й. алып Өфө күҙ ауырыуҙары ҒТИ‑нда эшләй (1971 й. алып ғилми секретарь). 1977 й. башлап Мәскәү ҡ.: 47‑се...
КИЙКОВ Алексей Алексеевич
КИЙКОВ Алексей Алексеевич (17.3.1873, С.‑Петербург губ. Петергоф ҡ. — 22.12.1931, Өфө), юрист, тарихсы, тыуған яҡты өйрәнеүсе. Император С.-Петербург ун‑тының юридик ф‑тын тамамлаған (1898). 1917—18 йй. РСДРП ағзаһы. 1898 й. алып Томск ҡ. юрист. 1905 й., 1918 й. ҡулға алыуға һәм һөргөнгә дусар була....
КИКБОКСИНГ
КИКБОКСИНГ (ингл. kick — аяҡ м‑н тибеү һәм boxing — уҫмаҡлау), спорт төрө, ике спортсының ҡулдарына боксер бирсәткәләре һәм аяҡтарына йомшаҡ футтар кейеп бергә‑бер уҫмаҡлашыуы (тубыҡ һәм терһәк м‑н һуғыу, ырғытыу, ҡармап тотоу, быуыу тыйыла). К. лайт (еңел), семи (сикләнгән) һәм фулл (тулы) бәйләнештәргә...
КИЛАДЗЕ Темур Какоевич
КИЛАДЗЕ Темур Какоевич (17.6.1949, Махарадзе ҡ.), химик‑технолог. Химия ф. д‑ры (1985). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1975) шунда уҡ эшләй (1981 й. алып тармаҡ лаб. мөдире). 1987—97 йй. ӨДИСА‑ла дөйөм химия каф. мөдире, 2002—03 йй. «“Башлеспром” урман сәнәғәте холдинг компанияһы» (Өфө) ААЙ ген. директоры....
КИЛӘЙ, Баҡалы р‑нындағы ауыл
КИЛӘЙ, Баҡалы р‑нындағы ауыл, Киләй а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т. 12 км һәм Туймазы т. юл ст. Т. табан 87 км алыҫлыҡта Урза й. (Сөн й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1729 кеше; 1920 — 2037; 1939 — 1532; 1959 — 850; 1989 — 495; 2002 — 550; 2010 — 498 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Төп мәктәп,...
КИЛДЕБӘКОВА Раушания Нәсғетдин ҡыҙы
КИЛДЕБӘКОВА Раушания Нәсғетдин ҡыҙы (13.7.1949, Бәләбәй ҡ.), кардиолог. Мед. ф. д‑ры (2000), проф. (2002). БР‑ҙың атҡ. табибы (2001). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1972) С.М.Киров ис. Өфө телефон аппаратураһы з‑ды поликлиникаһы терапевы, 1979 й. алып Өфөнөң 1‑се дауаханаһында эшләй, 1982 й. алып БДМУ‑ла...
КИЛДЕБӘКОВА Тәнзилә Әсхәт ҡыҙы
КИЛДЕБӘКОВА Тәнзилә Әсхәт ҡыҙы (15.3.1939, Өфө ҡ. — 2.3.2015, шунда уҡ), тел белгесе. Филология фәндәре докторы (1987), профессор (1990). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (1999), РФ‑тың почётлы юғары профессиональ белем биреү хеҙмәткәре (2003). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1961) шунда уҡ эшләй (1990—95 йй....
КИЛДЕҒОЛ, Бөрйән р‑нындағы ауыл
КИЛДЕҒОЛ, Бөрйән р‑нындағы ауыл, Ҡыпсаҡ а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 56 км һәм Белорет т. юл ст. К.‑Көнб. табан 132 км алыҫлыҡта Һарағы й. (Үҙән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 265 кеше; 1920 — 401; 1939 — 125; 1959 — 197; 1989 — 271; 2002 — 424; 2010 — 428 кеше. Башҡорттар...
КИЛДЕЙӘРОВА Флүрә Әхмәтша ҡыҙы
КИЛДЕЙӘРОВА Флүрә Әхмәтша ҡыҙы (15.1.1952, БАССР‑ҙың Учалы районы Илсеғол а.), йырсы (сопрано). Профессор (2013). РФ‑тың халыҡ (2002) һәм атҡаҙанған (1995), БАССР‑ҙың халыҡ (1989) артисы. ӨДСИ‑не тамамлағандан һуң (1981; М.А.Букатованың хор менән дирижёрлыҡ итеү класы, Р.А.Мусинаның яңғыҙ йырлау класы)...
