Список материалов
НАДИР УРАҘМӘТОВ
НАДИР УРАҘМӘТОВ (1688—1758), мәғдән эҙләүсе (ҡара: Мәғдән белгестәре һәм мәғдән эҙләүселәр). Ҡазан даруғаһы башҡорто. Тархан. Минзәлә башҡармаһы, 1736 й. алып Ҡазан даруғаһы Надир улусы старшинаһы. Башҡорт ихтилалдарын (1735—40) баҫтырыуҙа ҡатнашыусы. 18 б. 20‑се йй. тимер мәғдәне, “йәшел таш” (составында...
НАДИРОВ Надир Кәрим улы
НАДИРОВ Надир Кәрим улы (6.1.1932, Әзербайжан ССР‑ы Кикач а. — 24.8.2021), химик‑технолог. Ҡаҙағстан Республикаһы Милли ФА академигы (1983), БР ФА‑ның почётлы академигы (1991). Химия фәндәре докторы (1967), профессор (1970). Ҡаҙаҡ ССР‑ының атҡаҙанған фән эшмәкәре (1982), РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы...
НАДЬКИН Павел Николаевич
НАДЬКИН Павел Николаевич [11.2. 1911, Ырымбур губ. Верхнеурал өйәҙе Ильинск а. (Силәбе өлк. Ҡыҙыл р‑ны) — 5.5.1996, Сибай ҡ.], Соц. Хеҙмәт Геройы (1957). 1930 й. алып Баймаҡ р‑нында эшләй: 1934 й. башлап Калинин ауыл ҡулланыусылар йәмғиәте рәйесе, 1939—42 йй. һәм 1947—57 йй. М.И.Калинин ис. к‑з рәйесе,...
НАҘАНЛЫҠТЫ БӨТӨРӨҮ
НАҘАНЛЫҠТЫ БӨТӨРӨҮ (ликбез), СССР‑ҙа 1920—30 йй. бөтә өлкәндәрҙе, ш. уҡ мәктәпкә йөрөмәгән үҫмерҙәрҙе мәжбүри рәүештә грамотаға өйрәтеү. 1897 й. халыҡ иҫәбен алыу мәғлүмәттәре б‑са, Өфө губернаһында халыҡтың (9 йәштән өлкән) 16,7%‑ы (башҡорттарҙың 18,5%‑ы, татарҙарҙың 19,1%‑ы, урыҫтарҙың 16,2%‑ы), Ырымбур...
НАҘЫ-ПЕТРОВСК ЗАВОДЫ
НАҘЫ-ПЕТРОВСК ЗАВОДЫ, 1747 й. Наҙы й. (Өфө й. ҡушылдығы) буйында Себер даруғаһының Әйле, Ҡара-Табын, Ҡатай улустары башҡорттарынан ҡуртымға алынған ерҙәрҙә П.И.Осокин (ҡара: Осокиндар) тарафынан суйын иретеү һәм тимер етештереү заводы булараҡ нигеҙ һалына. Хужалары: Осокин, 1751 й. алып бер туған Мосоловтарҙың...
НАҘЫ‑ПЕТРОВСК РАЙОНЫ
НАҘЫ‑ПЕТРОВСК РАЙОНЫ, Силәбе өлкәһенең төньяҡ‑көнбайышында урынлашҡан. 1924 й. ойошторолған. Майҙаны — 3459 км2. Адм. үҙәге — Наҙы‑Петровск ҡалаһы. Районда 5 ауыл советы, 29 ауыл торама пунк‑ ты бар. Халҡы — 20,1 мең кеше (2010), ш. иҫ. 8,0 % башҡорттар (ҡара: Урал аръяғы башҡорттары). Башҡорттар тупланып...
НАҘЫТАМАҠ, Дүртөйлө р‑нындағы ауыл
НАҘЫТАМАҠ, Дүртөйлө р‑нындағы ауыл, Әсән а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 13 км һәм Өфө т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 129 км алыҫлыҡта Наҙы й. (Кеүәш й. ҡушылдығы) тамағында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 623 кеше; 1920 — 716; 1939 — 491; 1959 — 302; 1989 — 140; 2002 — 144; 2010 — 137 кеше. Башҡорттар йәшәй...
НАЖАР, Балтас р‑нындағы ауыл
НАЖАР, Балтас р‑нындағы ауыл, Түб. Ҡарыш а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 26 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 93 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 707 кеше; 1920 — 787; 1939 — 705; 1959 — 587; 1989 — 414; 2002 — 357; 2010 — 268 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй (2002). Башланғыс...
НАЗАР Хәсән Мөҙәрис улы
НАЗАР (Назаров) Хәсән Мөҙәрис улы (15.1.1942, БАССР‑ҙың Ейәнсура р‑ны Түб. Мәмбәтша а.), шағир. БР‑ҙың халыҡ шағиры (2017). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1993). М.Горький ис. Әҙәбиәт ин‑тын тамамлаған (Мәскәү, 1975). 1966 й. алып “Таң” гәз. бүлек мөдире, 1968—2001 йй. (өҙөклөк м‑н) “Ағиҙел” ж. (1995 й. —...
НАЗАР, Ейәнсура р‑нындағы ауыл
НАЗАР, В ә л и ш а, Ейәнсура р‑нындағы ауыл, Яңы Себенле а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 14 км һәм Төйлөгән т. юл ст. (Ырымбур өлк.) К.‑Көнс. табан 35 км алыҫлыҡта Ташлы й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 163 кеше; 1920 — 194; 1939 — 148; 1959 — 100; 1989 — 86; 2002 — 96; 2010 — 69 кеше. Башҡорттар...
НАЗАРКИН, Күгәрсен р‑нындағы ауыл
НАЗАРКИН, Күгәрсен р‑нындағы ауыл, Мәҡсүт а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 55 км һәм Төйлөгән т. юл ст. (Ырымбур өлк.) К.‑Көнс. табан 41 км алыҫлыҡта Оло Эйек й. (Һаҡмар й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 1130 кеше; 1920 — 581; 1939 — 1258; 1959 — 668; 1989 — 186; 2002 — 216; 2010...
НАЗАРОВ Айрат Әхмәт улы
НАЗАРОВ Айрат Әхмәт улы (1.10. 1959, БАССР‑ҙың Ейәнсура р‑ны Байыш а.), физик. Физика‑матем. ф. д‑ры (1999). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1981), СССР ФА БФ‑тың Физика һәм математика бүлегендә эшләй, 1985 й. алып ӨНИ‑лә, 1986— 2004 йй. һәм 2007 й. алып Металдарҙың үтә һығылмалылығы проблемалары ин‑тында:...
НАЗАРОВ Алексей Михайлович
НАЗАРОВ Алексей Михайлович (15.1.1964, Өфө), физик‑химик. Химия ф. д‑ры (2000). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1986), Органик химия ин‑тында эшләй (1999 й. алып өлкән ғилми хеҙм‑р). 2001 й. алып “БР ФА‑ның тәжрибә заводы” ДУП‑ының ғилми эш һәм етештереү б‑са дир., 2009 й. — ген. дир., 2011 й. — “Медфарм‑центр”...
НАЗАРОВ Василий Фёдорович
НАЗАРОВ Василий Фёдорович (23.5.1942, БАССР‑ҙың Өфө р‑ны Шемәк а. — 25.4.2019, Өфө), физик. Техник ф. д‑ры (2002). БР‑ҙың атҡ. уйлап табыусыһы (2001). БДУ‑ны тамамлаған (1970). 1961 й. алып 40‑сы почта йәшниге пр‑тиеһында, 1964 й. – 2‑се Дәүләт союз з‑дында (икеһе лә — Өфө), 1966 й. алып һәм 1981 й. –...
НАЗАРОВ Владимир Дмитриевич
НАЗАРОВ Владимир Дмитриевич (4.9.1940, Борисов ҡ.), инженер-электро-физик. Техник ф. д‑ры (1996), проф. (2008). БР‑ҙың атҡ. уйлап табыусыһы (1999), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2000). Ленинград политехник ин‑тын тамамлағандан һуң (1964), Электро-физик аппаратура ҒТИ‑нда, 1967 й. алып...
НАЗАРОВ Михаил Алексеевич
НАЗАРОВ Михаил Алексеевич [24.5.1927, БАССР‑ҙың Йылайыр кантоны Ҡананикольский а. (БР‑ҙың Йылайыр р‑ны) — 29.8.2019, Өфө], рәссам. БР‑ҙың атҡ. рәссамы (2002). Рәссамдар союзы ағзаһы (1981). Башҡ. театр-художество уч‑щеһын (1951; педагогтары Б.Ф.Лалетин, А.Э.Тюлькин), Эстония художество ин‑тын (Таллин,...
НАЗАРОВ Николай Григорьевич
НАЗАРОВ Николай Григорьевич (8.8.1946, БАССР‑ҙың Учалы р‑ны Вознесенка а.), Хеҙмәт Даны орд. тулы кавалеры. 1946 й. алып Учалы р‑нында эшләй: 1965 й. тиклем, 1968— 69 йй. һәм 1992 й. башлап мал ҡараусы, 1994 й. — “Поляковка” АХПК бригадиры, 2005—07 йй. “Кронос 16” ЯСЙ‑нда; 1969—92 йй. “Байрамғол” с‑зында:...
НАЗАРОВ Рәшит Сәйетбаттал улы
НАЗАРОВ Рәшит Сәйетбаттал улы (1.11.1944, БАССР‑ҙың Ауырғазы районы 2‑се Төрөмбәт а., хәҙер БР‑ҙың шул уҡ районы Төрөмбәт а., — 14.10. 2006, Ишембай ҡ., тыуған яғында ерләнгән), шағир. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1993). “Таңды ҡаршылау” исемле тәүге шиғырҙар йыйынтығы 1965 й. сыға. Н. шиғриәте өсөн ысынбарлыҡты...
НАЗАРОВА Ульяна Анатольевна
НАЗАРОВА Ульяна Анатольевна (24.12.1974, Өфө), иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (2008). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1997), ӨМЭПБ‑ла эшләй. 2002 й. алып Башҡ‑н дәүләт хеҙмәте һәм идара итеү акад.: уҡытыусы, бер үк ваҡытта 2008 й. алып йәмәғәтселек м‑н бәйләнеш һәм кадрҙағы резерв м‑н эш б‑са бүлек нач., 2013 й....
НАЙДЁНОВТАР
НАЙДЁНОВТАР, дворяндар нәҫеле. Өфө тармағына нигеҙ һалыусы — Семён Н., 1638 й. Өфөлә яңы суҡындырылған хеҙмәтле кеше (ҡара: Яңы суҡындырылған һәм сит ил кешеләре исемлегенә ингән хеҙмәтле кешеләр). Уның улдары: Василий Семёнович Н. (1637—?), 1661 й. яңы суҡындырылған хеҙмәтле кешеләр исемлеге б‑са түләүле...
