Список материалов
ОСИПОВ Виктор Иванович
ОСИПОВ Виктор Иванович (15.4.1937, БАССР‑ҙың Дыуан р‑ны Яңы Михайловка а.), геолог‑гидрогеолог. РФА акад. (1991), БР ФА‑ның почётлы акад. (1998), геол.‑минералогия ф. д‑ры (1977), проф. (1980). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1959) 1999 й. тиклем шунда уҡ эшләй: Мещера уҡытыу‑ғилми базаһы нач., 1965—69 йй....
ОСИПОВ Константин Иванович
ОСИПОВ Константин Иванович (1873—?), Ырымбур губернаһынан 2‑се Дәүләт думаһы (1907) депутаты. Крәҫтиәндәрҙән. Силәбе өйәҙенең Кислянское а. министрлыҡ мәктәбен тамамлаған. Думала кадеттар фракцияһы ағзаһы. Артабанғы яҙмышы билдәһеҙ.
Д.А.Сафонов
Тәрж. М.Х.Хужин
...
ОСИПОВ Николай Иванович
ОСИПОВ Николай Иванович (18.3. 1952, Куйбышев өлк. Яңы Әҙеләк а. — 23.5.2015, Өфө р‑ны Зубово а., Өфөлә ерләнгән), бейеүсе. БР‑ҙың халыҡ (1994), БАССР‑ҙың атҡ. (1991) артисы. Куйбышев мәҙәниәт ин‑тын тамамлаған (1975; педагогы Г.Я.Власенко). 1976—96 йй. Ғәскәров Ф. исемендәге халыҡ бейеүҙәре ансамбле...
ОСИПОВКА, Благовещен р‑нындағы ауыл
ОСИПОВКА, Благовещен р‑нындағы ауыл, Октябрьский а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 77 км һәм Загородная т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 93 км алыҫлыҡта Уҫы й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 163 кеше; 1920 – 210; 1939 – 169; 1959 – 158; 1989 – 445; 2002 – 425; 2010 – 364 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Урта...
ОСИПЬЯН Юрий Андреевич
ОСИПЬЯН Юрий Андреевич (15.2. 1931, Мәскәү — 10.9.2008, шунда уҡ), физик. РФА акад. (1981), БР ФА‑ның почётлы акад. (1991), физика-матем. ф. д‑ры (1971), проф. (1970). Соц. Хеҙмәт Геройы (1986). Мәскәү ҡорос һәм иретмәләр ин‑тын (1955), МДУ‑ны (1957) тамамлаған. 1955—62 йй. Үҙәк ҡара металлургия ҒТИ‑ның...
ОСКОЛКОВ Константин Владимирович
ОСКОЛКОВ Константин Владимирович (8.5.1923, Алтай губ. Озёрное а. — 18.7.2013, Ишембай ҡ.), конструктор. БАССР‑ҙың атҡ. машиналар эшләүсеһе (1988). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Алтай а.х. машиналары эшләү ин‑тын тамамлаған (Барнаул ҡ., 1954). 1947 й. алып Алтай трактор, 1963 й. — машиналар эшләү з‑дтарында...
ОСОКИНДАР
ОСОКИНДАР, завод хужалары. Крепостной крәҫтиәндәрҙән. 18 б. башында иген сауҙаһы м‑н шөғөлләнәләр, Ҡазанда буҫтау мануфактураһы һәм Балахна тоҙ приискылары хужалары булалар. Нәҫелде башлап ебәреүселәр — ике туған Пётр Игнатьевич һәм Гавриил Полуэктович О., 1728 й. Түб. Ирген з‑дына (ҡара: Ирген заводтары),...
ОСОРГИН Михаил Андреевич
ОСОРГИН (Ильин) Михаил Андреевич (7.10.1878, Пермь ҡ. – 27.11.1942, Шабри ҡ., Франция), яҙыусы. Өфө дворяндары Ильиндар нәҫеленән. 1906—16 йй. һәм 1922 й. алып эмиграцияла була. Революцияға тиклем һәм революциянан һуңғы Мәскәү тормошо т‑да “Сивцев вражек” (1928), эсер‑террорсыларҙың революциянан (1905—07)...
ОСОРГИН, Өфө р‑нындағы ауыл
ОСОРГИН, Өфө р‑нындағы ауыл, Таптыков а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 30 км һәм Йоматау т. юл ст. К.‑Көнс. табан 15 км алыҫлыҡта Бәрҫеүән й. (Ағиҙел й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 772 кеше; 1920 – 972; 1939 – 1167; 1959 – 490; 1989 – 128; 2002 – 185; 2010 – 238 кеше. Урыҫтар йәшәй...
ОСРАҠЛЫ ПРОЦЕСС
ОСРАҠЛЫ ПРОЦЕСС (ихтимал, йәки стохастик), ваҡыт үтеү м‑н ниндәй ҙә булһа бер системаның торошо ихтималлыҡ законлыҡтарына ярашлы үҙгәреүе процесы. Гаусстың, Марктың О.п., стационар О.п. һ.б. айыралар. Төп бурыстары – О.п. ҡиммәттәрен прогнозлау һәм интерполяциялау, төрлө үҙгәртеүҙәрҙе өйрәнеү, процестарҙың...
ОСТЕОМИЕЛИТ
ОСТЕОМИЕЛИТ (гр. osteјon — һөйәк, myeloјs — мейе), електең һөйәк ярыһы, көпшәк һәм компакт матдәһе м‑н бер юлы шешеүе. О. специфик булмаған (башлыса коктар тыуҙырған) һәм специфик (туберкулёз, сифилис һ.б. тыуҙырған); гематоген (эндоген) һәм гематоген булмаған (операциялар, травмалар һ.б. һөҙөмтәһендә);...
ОСТЕОХОНДРОЗ
ОСТЕОХОНДРОЗ (гр. osteon — һөйәк һәм chondros — кимерсәк), умыртҡалыҡтың мультифакториаль дистрофик үҙгәреүе. О. неврологик билдәләре микротравмалар, умыртҡа‑ара дискыларының һәм умыртҡаның дуға һымаҡ үҫентеләренең кимерсәк туҡымаһында матдәләр алмашыныуы боҙолғанда барлыҡҡа килә, улар организмдың аутосенсибилизацияһына...
ОСТРОВСКИЙ Александр Николаевич
ОСТРОВСКИЙ Александр Николаевич (31.3.1823, Мәскәү – 2.6.1886, Кострома губ. Николо-Бережки а.), урыҫ драматургы. О. ижадында урыҫ халҡы тормошона хас һыҙаттар, типтары һәм яҙмыштары төрлөлөгө, көнкүреш һәм психологик төҫмөрҙәре, милли характерҙың үҙенсәлеге кәүҙәләндерелә; халыҡтың әхлаҡи өлгөһө сағылдырыла....
ОСТРОГРАДСКИЙ Борис Александрович
ОСТРОГРАДСКИЙ Борис Александрович (28.9.1879, Чернигов губ. — 23.10.1950, Иркутск өлк. Тайшет ст. янында), Аҡтар хәрәкәте эшмәкәре. Ген.‑майор (1919). Дворяндарҙан. 1904—05 йй. рус-япон һуғышында, Беренсе донъя һәм Граждандар һуғыштарында ҡатнашыусы. Елизаветград кавалерия уч‑щеһын (1900) һәм Кавалерия...
ОСЬКИНА Ирина Николаевна
ОСЬКИНА Ирина Николаевна (10.12.1954, Өфө), сәнғәт белгесе. РФ‑тың (2014) һәм БР‑ҙың (2005) атҡ. сәнғәт эшмәкәре. Рәссамдар союзы ағзаһы (1996). И.Е.Репин ис. Рәсем сәнғәте, скульптура һәм архитектура ин‑тын тамамлаған (Ленинград, 1986). 1987 й. алып БДХМ‑дың өлкән ғилми хеҙм‑ре, 1994 й. — БР‑ҙың Мәҙәниәт...
ОҪТА ҠОРТ
ОҪТА ҠОРТ (Xylocopa valga), яры ҡанатлылар отрядының ысын бал ҡорттары ғаиләһенә ҡараған бөжәк. Башлыса Көнбайыш һәм Үҙәк Евразияла, Африканың төньяғында таралған. Кәүҙәһе 2,0—2,8 см оҙонлоҡта (ата ҡорттар вағыраҡ), ҡара төҫтә, күкһел‑миләүшә ялтырауыҡлы, оҙон һирәк төктәр менән ҡапланған. Мыйығы өҫ...
ОТНУРОК, Белорет р‑нындағы ауыл
ОТНУРОК, Белорет р‑нындағы ауыл, Нура а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. табан 20 км һәм Белорет т. юл ст. 25 км алыҫлыҡта Нура й. (Ағиҙел й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1959 й. — 222 кеше; 1989 — 307; 2002 — 253; 2010 — 239 кеше. Урыҫтар, башҡорттар йәшәй (2002). Халҡы Нура урман сәнәғәте...
ОТОРИНОЛАРИНГОЛОГИЯ
ОТОРИНОЛАРИНГОЛОГИЯ [гр. uјs (otoјs) — ҡолаҡ, rhis (rhinoјs) — танау, laјrynx (laјryngоs) — тамаҡ һәм ...логия], медицинаның ЛОР ағзалары — ҡолаҡ, тамаҡ (йотҡолоҡ, үңәс, боғарлаҡ), танау һәм улар эргәһендәге ағза‑туҡымалар ауырыуҙары этиологияһын, патогенезын, клиник сағылышын диагностикалау, дауалау...
ОТРАДА, Әлшәй р‑нындағы ауыл
ОТРАДА, Әлшәй р‑нындағы ауыл, Ҡыпсаҡ-Асҡар а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Раевка т. юл ст. К.‑Көнс. табан 24 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 137 кеше; 1939 — 236; 1959 — 128; 1989 — 185; 2002 — 234; 2010 — 208 кеше. Урыҫтар, башҡорттар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп, фельдшер-акушерлыҡ пункты,...
ОТРУБ
ОТРУБ, Рәсәйҙә 20 б. башында крәҫтиәндәргә община еренән хосуси милек итеп бүлеп бирелгән ер участкаһы. О. Столыпин аграр реформаһын үткәреү осоронда барлыҡҡа килә. Общинанан сыҡҡан крәҫтиәндәргә үҙенең баҫыу өлөштәрен бер урынға — О. — туплап, хосуси милек итеп нығытырға рөхсәт ителә. Утарҙан айырмалы...
