Список материалов
ПУГАЕВ Степан Александрович
ПУГАЕВ Степан Александрович (1.10.1910, Ырымбур губернаһы Верхнеурал өйәҙе Иҫке Йүрүҙән ҡсб — 28.12.1944, Фелединце ҡ., Чехословакия), Советтар Союзы Геройы (1943). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1930—32 йй., 1936—41 йй. БАССР‑ҙың Белорет районы Тирлән ст. эшләй. 1932—36 йй. һәм 1941 й. алып Ҡыҙыл армияла....
ПУГАЧЁВ Валерий Вениаминович
ПУГАЧЁВ Валерий Вениаминович (5.6.1944, БАССР‑ҙың Мәләүез р‑ны Мәләүез ҡсб, хәҙ. Мәләүез ҡ.), журналистика теоретигы, китап эше белгесе. Филол. ф. д‑ры (2005). МДУ‑ны тамамлаған (1969). 1971—77 йй. “Ленинец” гәз. редакцияһында эшләй: әҙәби хеҙм‑р, бүлек мөдире, яуаплы секретарь. 1981 й. алып БДУ‑ла...
ПУГАЧЁВ Емельян Иванович
ПУГАЧЁВ Емельян Иванович [1740 (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1742), Дон ғәскәре өлк. Зимовейская станицаһы — 10.1.1775, Мәскәү], Крәҫтиәндәр һуғышы (1773—75) етәксеһе. Дон казагы. 1756—63 йй. Ете йыллыҡ, 1768—74 йй. рус‑төрөк һуғыштарында ҡатнашыусы. Хорунжий (1770). Яйыҡ казактарының 1772 й. ихтилалы баҫтырылғандан...
ПУГАЧЁВ РАЙОНЫ
ПУГАЧЁВ РАЙОНЫ, Һарытау өлкәһенең көнсығышында урынлашҡан. 1928 й. 23 июлендә ойошторолған. Майҙаны — 3826 км2. Адм. үҙәге — Пугачёв ҡалаһы. Районда 10 ауыл советы, 64 ауыл бар. Халҡы — 20,2 мең кеше (2010), ш. иҫ. 3,0% башҡорттар (ҡара: Ырғыҙ-Кәмәлек башҡорттары). Башҡорттар тупланып йәшәгән иң ҙур...
ПУГАЧЁВ, Хәйбулла р‑нындағы ауыл
ПУГАЧЁВ, Хәйбулла р‑нындағы ауыл, Ивановка а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 39 км һәм Һары т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнб. табан 95 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 139 кеше; 1959 — 241; 1989 — 132; 2002 — 121; 2010 — 89 кеше. Сыуаштар, башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ пункты,...
ПУЗИН Юрий Иванович
ПУЗИН Юрий Иванович (11.10. 1955, Өфө), химик. Химия ф. д‑ры (1996), проф. (2003). БР‑ҙың атҡ. химигы (2008). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1978) Органик химия ин‑тында эшләгән: 1988 й. алып өлкән ғилми хеҙм‑р, 1997 й. — төп ғилми хеҙм‑р; бер үк ваҡытта 1997 й. башлап ӨДНТУ‑ла уҡыта. Фәнни эшмәкәрлеге радикаль...
ПУКРОКОВ Фёдор Пукрокович
ПУКРОКОВ Фёдор (Фатихян) Пукрокович (16.11.1937, БАССР‑ҙың Тәтешле р‑ны Вязовка а.), яҙыусы. МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1969) Ижевск мед. ин‑тында уҡыта, 1974—75 йй. “Советская Удмуртия” (“Совет Удмуртияһы”) гәз., 1978 й. алып Удмурт китап нәшриәте, 1985— 86 йй. “Молот” (“Сүкеш”) ж., 1991—93 йй. “Инвожо”...
ПУЛЬКИН Григорий Степанович
ПУЛЬКИН Григорий Степанович [1916, Өфө губернаһы Стәрлетамаҡ өйәҙе Петропавловка а. (БР‑ҙың Стәрлетамаҡ районы) — 12.1.1945, Борак а., Польша], Советтар Союзы Геройы (1940). 1939—40 йй. совет‑финлянд һуғышында һәм Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Ленин орденлы Артиллерия офицерҙарының Ҡыҙыл Байраҡлы юғары...
ПУЛЬМОНОЛОГИЯ
ПУЛЬМОНОЛОГИЯ (лат. púlmo — үпкә һәм ...логия), терапия бүлеге, унда тын алыу ағзалары (үпкә һәм тын алыу юлдары) ауырыуҙарының этиологияһы, патогенезы, клиник формалары өйрәнелә, уларҙы диагностикалау, дауалау һәм иҫкәртеү ысулдары эшләнә. Уларҙы өйрәнеү түбәндәге төрҙәргә бүленә: cпецифик булмаған...
ПУЛЯ МЕНӘН АТЫУ
ПУЛЯ МЕНӘН АТЫУ, спортта атыуҙың бер төрө, ата торған һәм пневматик ҡоралдан сәпкә атыу. Башҡортостанда П.м.а. 20 б. 20‑се йй. аҙ. Башосоавиахимда (ҡара: Рәсәй армияһына, авиацияһына һәм флотына булышлыҡ итеү ирекле йәмғиәте) үҫешә. 1931 й. П.м.а. “СССР‑ҙа хеҙмәткә һәм оборонаға º´ер” күпбәйге комплексына...
ПУНКТУАЦИЯ
ПУНКТУАЦИЯ (лат. рunctum — нөктә), 1) алфавитта булмаған график саралар системаһы, башлыса яҙма телмәрҙә ҡулланылған тыныш билдәләре (ҡара: Графика); 2) конкрет тел өсөн тарихи яҡтан формалашҡан, яҙма тексты төҙөгән пунктуация ҡағиҙәләре; 3) ошо системаның законлыҡтарын өйрәнгән тел ғилеме бүлеге. П....
ПУПЫКИНА Кира Александровна
ПУПЫКИНА Кира Александровна (29.4.1966, Өфө ҡ.), фармакогност. Фармацевтика фәндәре докторы (2009), профессор (2012). БР‑ҙың мәғариф отличнигы (2016). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1988) шунда уҡ эшләй. Фәнни эшмәкәрлеге Башҡортостан флораһының ҡырағай үҫкән һәм интродукцияланған дарыу үҫемлектәрен өйрәнеүгә,...
ПУРИК Эльза Эдуардовна
ПУРИК Эльза Эдуардовна (22.2.1961, Бөрө ҡ.), педагог. Пед. ф. д‑ры (2003), проф. (2012). Дизайнерҙар союзы ағзаһы (2011). Э.Ш.Хәмитовтың ҡыҙы. БДПИ‑ны тамамлағандан һуң (1983) — 45‑се урта мәктәп, 1984 й. алып 4‑се Респ. художество мәктәп-интернаты (икеһе лә — Өфө) уҡытыусыһы. 1986 й. башлап БДПУ‑ла...
ПУСТАРНАКОВ Владимир Павлович
ПУСТАРНАКОВ Владимир Павлович [7.11.1924, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Дедов а. (БР‑ҙың Фёдоровка р‑ны) — 19.7.2000, Өфө], рәссам. БР‑ҙың атҡ. рәссамы (1995). Рәссамдар союзы ағзаһы (1964). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Мәскәү урта художество мәктәбе эргәһендәге курстарҙы тамамлаған (1947; педагогтары...
ПУСТАРНАКОВ Владимир Фёдорович
ПУСТАРНАКОВ Владимир Фёдорович (5.5.1934, БАССР‑ҙың Мәләүез районы Воскресенка а. — 6.2.2001, Мәскәү ҡ.), философ. Философия фәндәре докторы (1982). Мәскәү халыҡ‑ара мөнәсәбәттәр институтын тамамлаған (1958). 1959 й. алып РФА‑ның Философия институтында (Мәскәү ҡ.) эшләгән. Фәнни эшмәкәрлеге рус Мәғрифәте,...
ПУСТОБАЕВ Пётр Алексеевич
ПУСТОБАЕВ Пётр Алексеевич (1724—86, Рига наместниклығы Перново ҡ.), Крәҫтиәндәр һуғышында (1773— 75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Казак. Яйыҡ казак ғәскәрендә хеҙмәт иткән. Ихтилалға 1773 й. нояб. ҡушыла. Халыҡты мобилизациялау м‑н шөғөлләнә һәм Ырымбур ҡ. янындағы, 1774 й. 22 мартында Татищев...
ПУТЕНИХИН Валерий Петрович
ПУТЕНИХИН Валерий Петрович (20.5.1957, БАССР‑ҙың Күгәрсен районы Мораҡ а.), популяция генетигы, ботаник. Биология фәндәре докторы (2000), профессор (2013). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2017). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1979) Ҡариҙел, Архангел райондарының, Өфө ҡ. (39‑сы) урта мәктәптәрендә уҡытыусы....
ПУТИЛОВКА БИЛӘМӘҺЕ
ПУТИЛОВКА БИЛӘМӘҺЕ, Фёдоровка мәҙәниәте археологик ҡомартҡыһы. Һуң бронза быуатына ҡарай. Силәбе өлк. Троицк р‑ны Степной а. көнсығышҡа табан 7 км алыҫлыҡта Уй й. һул ярында урынлашҡан. 1950 й. К.В.Сальников тарафынан асыла һәм өйрәнелә, 1981—82 йй. Г.Б.Зданович һәм А.Д.Таиров тикшерә. Ҡурғанлы (диам....
ПУТИН Владимир Владимирович
ПУТИН Владимир Владимирович (7.10.1952, Ленинград), дәүләт эшмәкәре, РФ Президенты. Иҡт. ф. канд. (1997). ЛДУ‑ны тамамлағандан һуң (1975) дәүләт именлеге органдарында эшләй. 1990 й. алып ЛДУ ректорының халыҡ-ара мәсьәләләр б‑а ярҙамсыһы, Ленинград ҡала советы рәйесе советнигы. 1991 й. башлап С.‑Петербург...
ПУТЯТИН Авраам Артемьевич
ПУТЯТИН Авраам (Абрам) Артемьевич [яҡынса 1706 (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1709) — 1769, Тверь губ. Ржевск өйәҙе], кенәз, дәүләт эшмәкәре. Тайный советник (1764), ген.-майор (1762). Сенатор (1768). 1756—63 йй. Ете йыллыҡ һуғышта ҡатнашыусы. Матем. һәм навигация фәндәре мәктәбен тамамлаған (Мәскәү, 1725)....
