Список материалов
РУМЫНИЯ
РУМЫНИЯ, Р у м ы н и я Р е с п у б л и к а һ ы, Үҙәк Европалағы дәүләт. Майҙаны — 237,5 мең км2. Баш ҡалаһы — Бухарест. Дәүләт башлығы — президент. Халҡы — 22,2 млн кеше (2008), 89,5% ‑ы — румындар. Рәсми тел — румын теле. Диндарҙарҙың күпселеге православие динен тотоусылар (86,8%). БР м‑н Р. бәйләнештәре...
РУМЯНЦЕВА Эльвира Рим ҡыҙы
РУМЯНЦЕВА Эльвира Рим ҡыҙы (18.8.1973, Өфө), физиолог. Биол. ф. д‑ры (2006), проф. (2008). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1995) БДАУ‑ҙа эшләй. 2002 й. алып Башҡ. физик культура ин‑тында (2005 й. башлап инновациялар һәм фәнни эштәр б‑са дир. урынбаҫары). Фәнни эшмәкәрлеге спорт физиологияһы мәсьәләләрен өйрәнеүгә...
РУС АРМИЯҺЫ
РУС АРМИЯҺЫ, 1918—20 йй. Юғары хаким адмирал А.В.Колчактың ҡораллы көстәре. Нояб. Ваҡытлы Бөтә Рәсәй хөкүмәтенең ҡораллы көстәренән ойошторолған. Р.а. составына Ырымбур армияһы, Себер армияһы, Урал армияһы (бөтәһе лә — 1918 й. дек. алып), Көнбайыш армия (1919 й. ғин. алып), Төньяҡ фронт (1919 й. майы...
РУС АРМИЯҺЫНЫҢ СИТ ИЛГӘ ПОХОДТАРЫ (1813—14)
РУС АРМИЯҺЫНЫҢ СИТ ИЛГӘ ПОХОДТАРЫ (1813—14), Ватан һуғышынан (1812) һуң Австрия, Пруссия һәм Швеция ғәскәрҙәре м‑н берлектә Варшава герцоглығында, герман дәүләттәрендә һәм Францияла француз армияһына ҡаршы барған хәрби кампаниялар. Рәсәй һәм уның союздаштарының еңеүе м‑н тамамлана. Походтарҙа Башҡортостанда...
РУС ГЕОГРАФИЯ ЙӘМҒИӘТЕ
РУС ГЕОГРАФИЯ ЙӘМҒИӘТЕ (РГЙ), ғилми йәмғиәт. 1845 й. ойошторола (1850—1917 йй. Император Рус география йәмғиәте, 1926 й. алып Дәүләт география йәмғиәте, 1938—92 йй. СССР‑ҙың География йәмғиәте). Тәбиғәтте, этнографияны өйрәнеү, фәнни белемде пропагандалау, аң‑белем таратыу һ.б. маҡсаттарҙа булдырыла....
РУС-ПРУСС-ФРАНЦУЗ ҺУҒЫШЫ (1806—07)
РУС-ПРУСС-ФРАНЦУЗ ҺУҒЫШЫ (1806—07), 4‑се Францияға ҡаршы коалиция (Рәсәй, Пруссия) м‑н Франция араһындағы һуғыш. 1805 й. Рус-австрий-француз һуғышының дауамы булған. Хәрби хәрәкәттәр Пруссия терр‑яһында барған. Рус армияһы составына 20‑гә яҡын башҡ. полкы (һуғыш аҙағына килеп еткән) ингән. 1807 й. 10...
РУС-ТӨРӨК ҺУҒЫШЫ (1828—29)
РУС-ТӨРӨК ҺУҒЫШЫ (1828—29), тарҡалып барған Ғосман империяһы биләмәләрен бүлешер өсөн Рәсәй һәм Европа илдәре тарафынан алып барылған. Ҡоро ер ғәскәрҙәренең хәрби хәрәкәттәре Балҡанда һәм Кавказда, флоттыҡы Ҡара диңгеҙҙә барған. 2‑се рус армияһы составына 1‑се һәм 2‑се башҡорт полктары, 9‑сы Ырымбур...
РУС-ШВЕД ҺУҒЫШЫ (1788—90)
РУС-ШВЕД ҺУҒЫШЫ (1788—90), Швецияның 1700—21 йй. һәм 1741—43 йй. һуғыштарҙа юғалтҡан биләмәләрен ҡайтарып алырға ынтылыуы арҡаһында тоҡанған. Флоттың хәрби хәрәкәттәре башлыса Балтик диңгеҙендә, ҡоро ер ғәскәрҙәренеке Финляндия терр‑яһында барған. Рус армияһы составына 1—4‑се башҡ. һәм 1‑се мишәр атлы...
РУС-ЯПОН ҺУҒЫШЫ (1904—05)
РУС-ЯПОН ҺУҒЫШЫ (1904—05), Ҡытайҙың төньяҡ-көнсығышында һәм Кореяла йоғонто яһау даирәләрен бүлешеү өсөн алып барылған. Ҡоро ер ғәскәрҙәре Камчатка, Квантун ярымутрауҙарында, Сахалин утрауында, Маньчжурияла һәм Төньяҡ Кореяла, флот Һары, Япон диңгеҙҙәрендә, Корея һәм Цусима боғаҙҙарында һуғышҡан. Алыҫ...
РУСАК Анатолий Михайлович
РУСАК Анатолий Михайлович (21.4. 1941, Мәскәү — 30.12.2005, Өфө), инженер-механик. Техник ф. д-ры (1998), проф. (1991). БР-ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1992). ӨАИ-ны тамамлағандан һуң (1963) шунда уҡ эшләй: 1965 й. тиклем лаб. мөдире, 1977 й. алып ғәмәли гидромеханика каф. мөдире, бер үк ваҡытта...
РУСИНОВ Самуил Гецелевич
РУСИНОВ Самуил Гецелевич (7.9. 1914, Борисов ҡ. — 30.12.2004, Өфө), йырсы (тенор). БАССР‑ҙың атҡ. артисы (1955). Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1942). Минск консерваторияһында уҡыған (1937—38). 1936 й. алып Белоруссия хәрби округының Ҡыҙылармеецтар йыр һәм бейеү ансамбле, 1938—41 йй. Белоруссия радиокомитеты,...
Русский театр драмы
Русский театр драмы, см. Русский драматический театр
РУССКИХ Николай Андреевич
РУССКИХ Николай Андреевич (14.4.1920, Өфө — 16.5.1979, шунда уҡ), рәссам. БАССР‑ҙың атҡ. рәссамы (1977). Рәссамдар союзы ағзаһы (1958). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Башҡ. театр‑художество уч‑щеһын тамамлаған (1937; педагогтары А.Э.Тюлькин, И.И.Урядов). Р. ижады жанрҙары б‑са төрлө. Рәсемдәренә аныҡ силуэт,...
РУТМАН Григорий Иосифович
РУТМАН Григорий Иосифович (22.2. 1929, Белорус ССР‑ы Стрешино а. — 21.6.2001, Стәрлетамаҡ ҡ.), химик‑технолог. Техник ф. д‑ры (1983), проф. (1987). БАССР‑ҙың атҡ. химигы (1989), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1976). Днепропетровск химия‑технология ин‑тын тамамлағандан һуң (1951) 18‑се комб‑тта эшләй (Салауат...
РУТТЕР Валерий Дмитриевич
РУТТЕР Валерий Дмитриевич (21.1. 1924, Харьков ҡ. — 25.9.2010, Лейпциг ҡ.), дирижёр. БАССР‑ҙың (1969), Ҡаҙаҡ ССР‑ының (1978) атҡ. сәнғәт эшмәкәре. Ленинград консерваторияһын (1948, хәрби дирижёрлыҡ, И.М.Альтерман класы; 1959, музыка ғилеме, А.Н.Должанский класы, опера-симфоник дирижёрлыҡ бүлектәре,...
РУТЧИН Алексей Иванович
РУТЧИНАлексей Иванович [6.12. 1911, Ырымбур губ. Орск өйәҙе Иҫәнғол а. (БР‑ҙың Ейәнсура р‑ны) — 7.10.1943, Украина ССР‑ы Куцеваловка а.], Советтар Союзы Геройы (1944). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1934—35 йй. Ейәнсура р‑нының В.В.Куйбышев ис. к‑зында малсылыҡ фермаһы мөдире, 1935—41 йй. Каттакурган һыу...
РУХТИН Николай Владимирович
РУХТИН Николай Владимирович (26.12.1953, Өфө), спортсы. Грек‑рим көрәше б‑са СССР‑ҙың халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1981). П.Ф.Лесгафт ис. Ленинград физик культура ин‑тын тамамлаған (1980). “Зенит” ДСО‑һы тәрбиәләнеүсеһе (тренеры Г.В.Хрюкин), 1979—81 йй. СССР йыйылма командаһы ағзаһы (тренеры В.А.Борман)....
РУХТИН, Дыуан р‑нындағы ауыл
РУХТИН, И с ҡ а ҡ, Дыуан р‑нындағы ауыл, Рухтин а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 8 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнб. табан 67 км алыҫлыҡта Әнйәк й. (Әй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 458 кеше; 1920 — 1072; 1939 — 600; 1959 — 454; 1989 — 541; 2002 — 639; 2010 — 676...
РУЧЬЁВ Николай Яковлевич
РУЧЬЁВ Николай Яковлевич (5.4. 1943, Ҡаҙаҡ ССР-ы Алексеевка ҡсб.), радиоинженер. Томск радиоэлектроника һәм электрон техника ин‑тын тамамлағандан һуң (1966) “Прогресс” Башҡ-н ПБ‑нда эшләй: 1972 й. алып бүлек нач. урынбаҫары; 1974 й. башлап бүлек нач., 1980 й. — баш инженер урынбаҫары, 1981 й. — “Рассвет”...
РЫБАК Натан Самойлович
РЫБАК Натан Самойлович (21.12. 1912, Киев губ. Ивановка а. — 11.9.1978, Киев), яҙыусы. “Пушка көбәктәре көнсығышҡа ҡарай” (“Пушки жерлами на восток”; 1934), “Оноре де Бальзактың хатаһы” (“Ошибка Оноре де Бальзака”; 1940), “Переяслав радаһы” (“Переяславская рада”; 1—2‑се китаптар, 1948—53), “Мундирһыҙ...
