Список материалов
САВЕЛЬЕВ Владимир Иванович
САВЕЛЬЕВ Владимир Иванович (18.6.1933, Богородицк ҡ.), инженер- механик. РСФСР‑ҙың (1989) һәм БАССР‑ҙың (1987) атҡ. машиналар эшләүсеһе. ӨАИ‑ны тамамлаған (1973). 1953 й. алып ӨМЭЗ‑дә эшләй: 1961 й. башлап цех нач., 1969 й. — производство нач., 1975 й. — баш инженер вазифаһын башҡарыусы; 1978—2003 йй....
САВЕЛЬЕВ Владимир Иванович
САВЕЛЬЕВ Владимир Иванович (18.6.1933, Богородицк ҡ. — 31.3.2019, Өфө), инженер‑механик. РСФСР‑ҙың (1989) һәм БАССР‑ҙың (1987) атҡ. машиналар эшләүсеһе. ӨАИ-ны тамамлаған (1973). 1953 й. алып ӨМЭЗ‑дә эшләй: 1961 й. башлап цех нач., 1969 й. – производство нач., 1975 й. – баш инженер вазифаһын башҡарыусы;...
САВЕЛЬЕВ Дмитрий Евгеньевич
САВЕЛЬЕВ Дмитрий Евгеньевич (26.7.1971, Өфө), геолог. БР ФА проф. (2016), геол.‑минералогия ф. д‑ры (2015). БДУ‑ны тамамлаған (1997). 1995 й. алып Геология ин‑тында эшләй. Фәнни хеҙмәттәре Көньяҡ Уралдың офиолит ультрамафиттарын комплекслы өйрәнеүгә арналған. С. тарафынан хром мәғдәндәре ятҡылыҡтары...
САВЕЛЬЕВ-САС Александр Сергеевич
САВЕЛЬЕВ‑САС (Савельев) Александр Сергеевич (26.9.1932, БАССР‑ҙың Ауырғазы р‑ны Юламан а.), яҙыусы. РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1991). РФ Яҙыусылар союзы ағзаһы (1994). СДПИ‑ны тамамлаған (1968). 1955—92 йй. “Знамя коммунизма” (“Коммунизм байрағы”; ҡара: “Сельские нивы”), “Путь Родины” (“Ватан...
САВЕЛЬЕВКА, Хәйбулла р‑нындағы ауыл
САВЕЛЬЕВКА, Хәйбулла р‑нындағы ауыл, Таналыҡ а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 32 км һәм Һары т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнс. табан 90 км алыҫлыҡта Киҙәташ й. (Урал й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 286 кеше; 1917 — 508; 1939 — 349; 1959 — 210; 1989 — 233; 2002 — 247; 2010 — 205 кеше....
САВЕНКО Фёдор Калиникович
САВЕНКО Фёдор Калиникович [11.8. 1916, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Кохновка а. (БР‑ҙың Шишмә р‑ны) — 26.1.1987, Өфө], хужалыҡ эшмәкәре. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1932— 41 йй. Өфө р‑ны мәктәптәрендә уҡытыусы булып эшләй. 1944 й. алып Өфө р‑нының Бейғол а/с рәйесе, 1945 й. — ВКП(б) район ком‑тының хәрби...
САВИНДАР, дворяндар нәҫеле
САВИНДАР, С о в и н д а р, дворяндар нәҫеле. Өфө тармағына нигеҙ һалыусы — Ефим Иванович С. (?— 1640), Стародуб ҡ. сыҡҡан. 1622 й. Мәскәүҙә дворяндар исемлеге б‑са түләүле хәрби хеҙмәткә (поместье һәм аҡсалата эш хаҡына) алына һәм Өфөгә хеҙмәт итергә ебәрелә. 1626 й. Ольховое күле (Ағиҙел й. басс.)...
САВКИН, Бәләбәй р-нындағы ауыл
САВКИН, С и р е к л е, Бәләбәй р‑нындағы ауыл, Ермолкин а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 26 км һәм Аксаков т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 36 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 166 кеше; 1920 — 214; 1939 — 303; 1959 — 300; 1989 — 92; 2002 — 101; 2010 — 57 кеше. Сыуаштар, урыҫтар йәшәй (2002).
Ауылға...
САВОНЕНКО Нина Иосифовна
САВОНЕНКО Нина Иосифовна (12.4.1921, Өфө — 1996 й. февр., Ленинград өлк. Гатчина ҡ.), педиатр. Соц. Хеҙмәт Геройы (1969). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1942) Тихвин ҡ., 1944 й. алып Гатчина ҡ. мед. учреждениеларында эшләй: ҡала һаулыҡ һаҡлау бүлегендә, 1953 й. — ҡала дауаханаһында (балалар бүлеге мөдире,...
САВРОМАТ МӘҘӘНИӘТЕ
САВРОМАТ МӘҘӘНИӘТЕ, иртә тимер быуат археологик мәҙәниәте. Б.э.т. 7—4 бб. ҡарай. Б.э.т. 7—4 бб. Евразия далаларында йәшәгән иран телле күсмә ҡәбиләләрҙең (ҡара: Савроматтар) грекса исеме б‑са аталған. Башҡортостан терр‑яһында С.м. 25‑кә яҡын ҡомартҡыһы (Ивановка ҡурғандары, Сиҙәм ҡурғандары һ.б.) билдәле....
САВРОМАТТАР
САВРОМАТТАР, б.э.т. 7—4 бб. күсмә һинд‑иран ҡәбиләләре. Антик авторҙар (Геродот, Плиний, Псевдо‑Гиппократ, Страбон һ.б.) хеҙмәттәрендә телгә алына. Формалашыу өлкәһе Волга м‑н Дон йй. араһында булыуы ихтимал. Ғалимдарҙың күпселеге (М.Г.Мошкова, А.Х.Пшеничнюк, К.Ф.Смирнов һ.б.) С. килеп сығыуын Волга‑Дон...
САВЧЕНКО Николай Иванович
САВЧЕНКО Николай Иванович (5.12.1896, Херсон губ. Новгородка а. — 22.2.1980, Омск ҡ.), невролог. Мед. ф. д‑ры (1947), проф. (1947). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1944). Беренсе донъя һәм Граждандар һуғыштарында ҡатнашыусы. Томск ун‑тын тамамлағандан һуң (1925) шунда уҡ эшләй. 1931 й. алып Иркутск мед....
САВЧЕНКО Оксана Владимировна
САВЧЕНКО Оксана Владимировна (10.10.1990, Петропавловск‑Камчатский ҡ.), спортсы. Йөҙөү буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2007), Рәсәйҙең атҡаҙанған спорт мастеры (2008). БР‑ҙың күренекле спортсыһы (2009). БДПУ‑ны һәм ӨДНТУ‑ны тамамлаған (икеһе лә — 2013). ДЮСШ тәрбиәләнеүсеһе (Петропавловск‑Камчатский ҡ.,...
САВЧЕНКО Оксана Владимировна
САВЧЕНКО Оксана Владимировна (10.10.1990, Петропавловск‑Камчатский ҡ.), спортсы. Йөҙөү буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2007), Рәсәйҙең атҡаҙанған спорт мастеры (2008). БР‑ҙың күренекле спортсыһы (2009). БДПУ‑ны һәм ӨДНТУ‑ны тамамлаған (икеһе лә — 2013). ДЮСШ тәрбиәләнеүсеһе (Петропавловск‑Камчатский ҡ.,...
САҒАН
САҒАН (Acer), саған һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған үҫемлек заты. Яҡынса__150 төрө билдәле, Төньяҡ ярымшарҙың уртаса бүлкәтендә таралған. Башҡортостанда ҡара С. һәм интродуценттары: татар С. һәм Америка С. (ҡырағайлашҡан хәлдә осрай) үҫә. Бер һәм ике өйлө, яҡтылыҡ яратыусан, япраҡ ҡойоусы ағас (һирәгерәк...
САҒАН, һыҙа
САҒАН, һыҙа, тәбиғәт ҡомартҡыһы (1985). Туймазы р‑ны Арҙат а. төньяҡҡа табан 1 км алыҫлыҡта Бөгөлмә‑Бәләбәй ҡалҡыулығының төньяҡ- көнсығыш өлөшөндә урынлашҡан. Майҙаны 235 га. Йырын‑һыҙа системаһы, айырсалары күп булған 2 һәм 3 км оҙонлоҡтағы тоташтырылған ике тармаҡтан тора. 1950—80 йй. С. агроурманмелиорация...
САҒАНЛЫ, Бәләбәй р-нындағы ауыл
САҒАНЛЫ, Бәләбәй р‑нындағы ауыл, Анновка а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 18 км һәм Аксаков т. юл ст. Т.-Көнб. табан 28 км алыҫлыҡта Ҡыҙыл й. (Өҫән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 306 кеше; 1920 — 442; 1939 — 331; 1959 — 274; 1989 — 168; 2002 — 138; 2010 — 148 кеше. Татарҙар йәшәй (2002)....
САҒЫР ИЛӘЙМӘНОВ
САҒЫР ИЛӘЙМӘНОВ, С. С ө л ә й м ә н о в, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Исәт провинцияһы башҡорто. 1774 й. майында башҡорт делегацияһы составында ҡаҙаҡтарҙың ҡораллы ярҙамы т‑да һөйләшеүҙәр алып барыр өсөн Пугачёв тарафынан Урта йөҙ ханы Әбләйгә ебәрелә. Артабанғы...
САҒЫР, Ҡыйғы р‑нындағы ауыл
САҒЫР, С у т ы ш, Ҡыйғы р‑нындағы ауыл, Дүшәмбикә а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т. 5 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнб. табан 48 км алыҫлыҡта Ҡыйғы й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 440 кеше; 1920 — 583; 1939 — 333; 1959 — 332; 1989 — 242; 2002 — 268; 2010 — 277 кеше. Башҡорттар йәшәй...
САҒЫШТЫРМА ТЕЛ ҒИЛЕМЕ
САҒЫШТЫРМА ТЕЛ ҒИЛЕМЕ, к о н т р а с т и в л и н г в и с т и к а, к о н ф р о н т а т и в л и н г в и с т и к а, дөйөм тел ғилеме тикшеренеүҙәренең йүнәлеше. С.т.ғ. төп маҡсаты — тел системаһының бөтә кимәлдәрендә: фонологик, лексик, морфемалы һүҙьяһалыш, морфол. һәм синтаксик оҡшашлыҡтарын һәм айырымлыҡтарын...
