Список материалов
СӘКСӘК
СӘКСӘК, башҡорт аш‑һыуының традицион аҙығы. Йомортҡаға баҫылған йомшаҡҡамырҙан әҙерләнә. Ҡамыр киҫәктәрен мул итеп иретелгән майҙа йәки эс майында (туң май) бешереп алалар, бал йәки шәкәр иретмәһе м‑н бутайҙар һәм матурлап өйәләр. Байрам С. ҡайһы берҙә еләк ҡағы м‑н биҙәйҙәр. Бишек туйы, исем ҡушыу,...
СӘЛӘМ Ғәлимов
СӘЛӘМ Ғәлимов (ысын исеме Ғәлимов Сәләм Ғәлим улы; 18.1.1911, Пермь губ. Екатеринбург өйәҙе Тәгеш а., хәҙ. Силәбе өлк. Сосновка р‑ны Оло Тәгеш а., — 19.7.1939, Ленинград), шағир. К.А.Тимирязев ис. Башҡ. пед. ин‑тын тамамлаған (1937). 1928 й. алып Арғаяш кантоны мәктәптәрендә уҡыта, 1930—33 йй. “Башҡурдистан”...
СӘЛӘМӘТ ЙӘШӘҮ РӘҮЕШЕ
СӘЛӘМӘТ ЙӘШӘҮ РӘҮЕШЕ, һаулыҡты һаҡлауға, нығытыуға һәм тергеҙеүгә, эшкә һәләтлектең юғары кимәлен булдырыуға һәм оҙаҡ әүҙем йәшәүгә булышлыҡ итә. С.й.р. төп элементтары: уңайлы хәрәкәт режимы, иммунитетты күнектереү һәм сынығыу, яҡшы туҡланыу һәм рациональ йәшәү режимы, психофизиологик көйләнеш, психосексуаль...
СӘЛӘХ, Йылайыр р‑нындағы ауыл
СӘЛӘХ, Йылайыр р‑нындағы ауыл, Ҡәнзәфәр а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 18 км һәм Сибай т. юл ст. К.‑Көнб. табан 100 км алыҫлыҡта Бараҡалтиле й. (Һаҡмар й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 177 кеше; 1959 — 161; 1989 — 142; 2002 — 168; 2010 — 161 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ...
СӘЛЕЙ ҠОТОМАҠОВ
СӘЛЕЙ ҠОТОМАҠОВ, С ә л и Ҡ о т л о м ә м ә т о в, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773–75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Уҫы даруғаһы башҡорто. 1774 й. июнендә С.Ҡ. отряды Башҡортостандың төньяғында һуғыша. Артабанғы яҙмышы билдәһеҙ.
С.У.Таймаҫов
Тәрж. М.Х.Хужин
СӘЛИҒӘСКӘРОВА Мәғәфүрә Ғәлиулла ҡыҙы
СӘЛИҒӘСКӘРОВА Мәғәфүрә Ғәлиулла ҡыҙы (20.11.1921, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Иҡсан а., хәҙ. БР‑ҙың Саҡмағош р‑ны Иҫке Ихсан а., – 7.10.2015, Өфө), йырсы (меццо‑сопрано). РСФСР‑ҙың халыҡ (1957) һәм атҡ. (1955), БАССР‑ҙың халыҡ (1951) һәм атҡ. (1949) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1946). 1938 й....
СӘЛИМ (Сәлимов) Марсель Шәйнур улы
СӘЛИМ (Сәлимов) Марсель Шәйнур улы (3.1.1949, БАССР‑ҙың Борай районы Сәйет‑Көрйә а.), яҙыусы, журналист. БР‑ҙың халыҡ яҙыусыһы (2021). РФ‑тың (1993) һәм БССР‑ҙың (1990) атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре. Журналистар союзы (1976), Яҙыусылар союзы (1988) ағзаһы. БДУ‑ны (1971), Свердловск юғары партия мәктәбен...
СӘЛИМ (Сәлимов) Марсель Шәйнур улы
СӘЛИМ (Сәлимов) Марсель Шәйнур улы (3.1.1949, БАССР‑ҙың Борай районы Сәйет‑Көрйә а.), яҙыусы, журналист. БР‑ҙың халыҡ яҙыусыһы (2021). РФ‑тың (1993) һәм БССР‑ҙың (1990) атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре. Журналистар союзы (1976), Яҙыусылар союзы (1988) ағзаһы. БДУ‑ны (1971), Свердловск юғары партия мәктәбен...
СӘЛИМГӘРӘЕВ Рафаэль Әғләм улы
СӘЛИМГӘРӘЕВ Рафаэль Әғләм улы (7.10.1948, Өфө), керамика оҫтаһы. БР‑ҙың атҡ. рәссамы (1995). РФ‑тың почётлы урта проф. белем биреү хеҙм‑ре (2003). Рәссамдар союзы ағзаһы (1982). БДПИ‑ны тамамлаған (1979). 1971–86 йй. Башҡ‑н ижади‑производство комб‑ты рәссамы, 1995–2013 йй. 2‑се Өфө пед. колледжында,...
СӘЛИМГӘРӘЕВА Ирина Мөхәмәт ҡыҙы
СӘЛИМГӘРӘЕВА Ирина Мөхәмәт ҡыҙы (15.1.1936, БАССР‑ҙың Нуриман р‑ны Ҡыҙылъяр а. – 8.6.2008, Өфө), инженер‑технолог. Химия ф. д‑ры (1985). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1959) Стәрлетамаҡ синтетик каучук з‑дында смена начальнигы. 1962 й. алып Химия ин‑тында (1974 й. башлап өлкән ғилми хеҙм‑р), 1986–91 йй....
СӘЛИМГӘРӘЕВА Рәмилә Миңлеғәли ҡыҙы
СӘЛИМГӘРӘЕВА Рәмилә Миңлеғәли ҡыҙы (5.6.1950, БАССР‑ҙың Дәүләкән р‑ны Иҫке Хөсәйен а., хәҙ. БР‑ҙың ш. уҡ р‑ны Хөсәйен а.), актриса. БАССР‑ҙың халыҡ (1986) һәм атҡ. (1981) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1977). Өфө сәнғәт уч‑щеһын тамамлағандан һуң (1972; Л.В.Вәлиев, Ф.Ҡ.Ҡасимова курсы) Сибай...
СӘЛИМОВ Мөхәмәт Кәрим улы
СӘЛИМОВ Мөхәмәт Кәрим улы [14.3.1925, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Елдәр а. (БР‑ҙың Миәкә р‑ны) – 4.12.2000, Өфө], Соц. Хеҙмәт Геройы (1966). РСФСР‑ҙың атҡ. төҙөүсеһе. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1947 й. алып Урал ауыр машиналар эшләү з‑дында (Свердловск ҡ.), 1947–49 йй. “Ленинуголь” тресының “Комсомолец”...
СӘЛИМОВ Сәбих Мөхәмәҙиә улы
СӘЛИМОВ Сәбих Мөхәмәҙиә улы [7.11.1929, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Туғай а. (БР‑ҙың Бүздәк р‑ны) – 22.12.1997, Өфө], Соц. Хеҙмәт Геройы (1975). СССР‑ҙың нефть эшкәртеү һәм нефтехимия сәнәғәте отличнигы (1972). 1954 й. алып Яңы Өфө НЭЗ‑ында оператор ярҙамсыһы, 1957–96 йй. “Уфанефтехим” ААЙ‑нда өлкән оператор...
СӘЛИМОВ Фәрит Абдрахман улы
СӘЛИМОВ Фәрит Абдурахман улы (6.2.1953, Чимкент ҡ. – 14.5.2006, Өфө), химик‑органик. Техник ф. д‑ры (1998), проф. (2000). СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1989). Ҡаҙаҡ химия‑технология ин‑тын тамамлағандан һуң (Чимкент, 1974) Химия ин‑тында эшләй, 1992 й. алып Нефтехимия һәм катализ ин‑тында дөйөм мәсьәләләр...
СӘЛИХ ҠУРҒАНДАРЫ
СӘЛИХ ҠУРҒАНДАРЫ, б.э. 3—5 бб. археологик ҡомартҡыһы. Ишембай р‑ны Сәлих а. төньяҡ‑көнсығыш ситендә Һәләүек й. уң ярында урынлашҡан. 1953 й. К.В.Сальников тарафынан асыла һәм өйрәнелә, 1967 й., 1972 й. С.М.Васюткин тикшерә. Таш өйөп яһалған ҡурғанлы ҡәберлектәргә (диам. 5—12 м, бейеклеге 0,1—0,4 м)...
СӘЛИХ, Ишембай р‑нындағы ауыл
СӘЛИХ, Ишембай р‑нындағы ауыл, Урман‑Бишҡаҙаҡ а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 18 км һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. К.‑Көнс. табан 25 км алыҫлыҡта Һәләүек й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1042 кеше; 1920 — 1041; 1939 — 1061; 1959 — 1057; 1989 — 596; 2002 — 650; 2010 — 584 кеше. Башҡорттар йәшәй...
СӘЛИХ, Күгәрсен р‑нындағы ауыл
СӘЛИХ, Күгәрсен р‑нындағы ауыл, Исем а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 20 км һәм Мәләүез т. юл ст. К.‑Көнс. табан 85 км алыҫлыҡта Оло Эйек й. (Һаҡмар й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 178 кеше; 1920 — 195; 1939 — 195; 1959 — 142; 1989 — 89; 2002 — 95; 2010 — 87 кеше. Башҡорттар йәшәй...
СӘЛИХ, Шишмә р‑нындағы ауыл
СӘЛИХ, Шишмә р‑нындағы ауыл, Алкин а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 25 км һәм Алкин т. юл ст. Т. табан 10 км алыҫлыҡта Уҙы й. (Дим й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1322 кеше; 1920 — 1600; 1939 — 1009; 1959 — 525; 1989 — 265; 2002 — 282; 2010 — 252 кеше. Татарҙар йәшәй (2002). М....
СӘЛИХ, Яңауыл р‑нындағы ауыл
СӘЛИХ, Яңауыл р‑нындағы ауыл, Ямаҙы а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Яңауыл т. юл ст. К.‑Көнс. табан 41 км алыҫлыҡта Шардаҙы й. (Гәрә й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 581 кеше; 1920 — 651; 1939 — 584; 1959 — 645; 1989 — 373; 2002 — 381; 2010 — 345 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Башланғыс...
СӘЛИХОВ Азат Әҡсән улы
СӘЛИХОВ Азат Әҡсән улы [20.7. 1949, БАССР‑ҙың Ҡандра р‑ны Төпкилде а. (БР‑ҙың Туймазы р‑ны)], йылылыҡ энергетикаһы инженеры. Техник ф. канд. (1999). РФ Берҙәм энергетика системаһының атҡ. хеҙм‑ре (1999), БР‑ҙың атҡ. энергетигы (1995). Урал политехник ин‑тын тамамлағандан һуң (Свердловск ҡ., 1971) Ҡарман...
