Список материалов
СМОЛДЫРЕВ Дмитрий Алексеевич
СМОЛДЫРЕВ Дмитрий Алексеевич (7.11.1926, Прикумск ҡ., хәҙ. Будённовск ҡ., — 19.4.1999, Өфө), иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (1981), проф. (1982). БАССР‑ҙың атҡ. иҡтисадсыһы (1976). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. В.И.Ленин ис. Мәскәү пед. ин‑тын тамамлаған (1952). 1941—43 йй. һәм 1945 й. алып Краснодар крайында,...
СМОЛЬКИН Геннадий Сергеевич
СМОЛЬКИН Геннадий Сергеевич (18.9.1948, БАССР‑ҙың Салауат р‑ны Арҡауыл а.), инженер‑механик. Силәбе политехник ин‑тын тамамлаған (1983). 1966—2008 йй. Златоуст ҡ. эшләгән: 1990 й. тиклем һәм 2002 й. алып “Златоуст машиналар эшләү заводы” ПБ‑нда (1986 й. алып цех нач. урынбаҫары, 2002 й. башлап цех начальнигы)....
СМОРОДИН Александр Алексеевич
СМОРОДИН Александр Алексеевич (23.9.1933, Көнбайыш Себер крайы Барбаза ҡсб — 22.12.2009, Салауат ҡ.), инженер‑технолог. ӨНИ‑не тамамлаған (1975). 1952 й. алып 18‑се комб‑тта (Салауат) эшләгән. 1959 й. башлап Бөтә союз “Техмашимпорт” берекмәһенең (Мәскәү) ҡорамалдар ҡабул итеүсе инженеры. 1962—94 йй....
СМОРОДИН Георгий Степанович
СМОРОДИН Георгий Степанович (1.4.1905, Пермь губ. Вереино а. — 17.4.1986, Симферополь ҡ.), агроном. А.х. ф. д‑ры (1960), проф. (1960). РСФСР‑ҙың атҡ. агрономы (1977), БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1965). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Пермь ун‑тын (1930), Маркс—Энгельс—Ленин ин‑тын (Мәскәү, 1941) тамамлаған....
СМОРОДИНЦЕВ Анатолий Александрович
СМОРОДИНЦЕВ Анатолий Александрович [6.4.1901, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Асҡын а. (БР‑ҙың Асҡын р‑ны) — 6.8.1986, Ленинград], вирусолог, иммунолог. СССР‑ҙың Мед. ФА акад. (1966). Томск ун‑тын тамамлағандан һуң (1923) Томск бактериология ин‑тында эшләгән. 1926 й. алып Ленинградта: Әсәлек йорто‑ин‑тының, 1932—38...
СМОРОДОВ Евгений Анатольевич
СМОРОДОВ Евгений Анатольевич (3.8.1954, Калинин өлк. Гнездово а. — 31.8.2009, Өфө), физик. Техник ф. д‑ры (2004). Ленинград политехник ин‑тын тамамлаған (1979). 1981—89 йй. — Бөтә Союз гербицидтар һәм үҫемлектәрҙең үҫеүен көйләгестәр ғилми‑тикшеренеү технология ин‑тында, 1990—97 йй. С.‑Петербург пр‑тиеларында...
СНАЧЁВ Владимир Иванович
СНАЧЁВ Владимир Иванович (8.11.1955, Людиново ҡ.), геолог. Геология‑минералогия фәндәре докторы (1993), профессор (2012). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2001). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1978) Геология институтында эшләй: инженер, 1985 й. алып өлкән ғилми хеҙмәткәр, 1993 й. — төп ғилми хеҙмәткәр, 1997 й. —...
СНАЧЁВ Владимир Иванович
СНАЧЁВ Владимир Иванович (8.11.1955, Людиново ҡ.), геолог. Геология‑минералогия фәндәре докторы (1993), профессор (2012). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2001). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1978) Геология институтында эшләй: инженер, 1985 й. алып өлкән ғилми хеҙмәткәр, 1993 й. — төп ғилми хеҙмәткәр, 1997 й. —...
СНЕГОВА Ирина Анатольевна
СНЕГОВА Ирина Анатольевна (12.4. 1922, Курск ҡ. — 14.7.1975, Мәскәү), шағирә, тәржемәсе. “Август” (1963), “Өс ямғыр” (“Три дождя”; 1971), “Алмалы йыл” (“Яблочный год”; 1975) шиғри йыйынтыҡтары, балалар өсөн яҙылған “Сәғәт һуға” (“Бьют часы”; 1962) шиғырҙар китабы, “Нисек кенә булмаһын...” (“Как бы там...
СОБОР УЛОЖЕНИЕҺЫ
СОБОР УЛОЖЕНИЕҺЫ, Алексей Михайлович батшалыҡ иткән ваҡытта 1649 й. Земство соборы (1648—49) ҡабул иткән Рәсәй дәүләте закондары йыйылмаһы. Кенәз Н.И.Одоевский етәкс. махсус комиссия тарафынан әҙерләнгән. 25 бүлектән, 967 статьянан торған. С.у. дәүләт, граждандар, адм. һәм енәйәт б‑са хоҡуҡ нормалары,...
СОБХАНҒОЛ КИЛТӘКОВ
СОБХАНҒОЛ КИЛТӘКОВ (1720— 1774, Көңгөр ҡ.), Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Себер даруғаһы Түбәләҫ улусы башҡорто. Шул уҡ улустың старшинаһы. 1773 й. дек. уртаһында 25 кешелек отряд м‑н__ И.С.Кузнецовҡа ҡушыла. Златоуст (Косотур) заводында, Ҡытау‑Ивановка заводы һәм...
СОБХАНҒОЛ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл
СОБХАНҒОЛ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл, Өршәк а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 34 км һәм Шөңгәккүл т. юл ст. К.‑Көнс. табан 40 км алыҫлыҡта Ҡамсалы й. (Өршәк й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 197 кеше; 1920 — 262; 1939 — 310; 1959 — 176; 1989 — 130; 2002 — 116; 2010 — 93 кеше. Татарҙар...
СОБХАНҒОЛ, Туймазы р‑нындағы ауыл
СОБХАНҒОЛ, Туймазы р‑нындағы ауыл, Собханғол а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Туймазы т. юл ст. К.-Көнс. табан 10 км алыҫлыҡта Бишенде й. (Өҫән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1959 й. — 2114 кеше; 1989 — 5410; 2002 — 5663; 2010 — 5598 кеше. Татарҙар, урыҫтар, башҡорттар йәшәй (2002). Халҡы “Транснефть—...
СОБХАНҠОЛОВ Мәғәлим Әкрәм улы
СОБХАНҠОЛОВ Мәғәлим Әкрәмулы [11.4.1920, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙеИҫке Ҡорос а. (БРҙың Баҡалырны) — 10.9.1976, Дүшәнбе], математик. Физикаматем. ф. дры (1963),проф. (1964). СССР юғары мәктәбе,Тажик ССРының халыҡ мәғарифыотличнигы. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Үзбәк унтын тамамлаған (Сәмәрҡәндҡ., 1947). 1954...
СОВЕТ МЕРИНОСЫ
СОВЕТ МЕРИНОСЫ, һарыҡтарҙыңйөнит йүнәлешле нәҙек йөнлө тоҡомо. Төньяҡ Кавказ һәм Себер тоҡомтөрҙәре, йөнит һәм йөн типтары айырыла. 20 б. 20—50се йй. Ставрополькрайында Мазаев һәм Яңы Кавказмериностарын рамбульенан, һуңынанАскания, Кавказ, Алтай һ.б. нәҙекйөнлө тоҡомдарҙан ҡасырыу ысулымн сығарыла....
СОВЕТ СОЦИАЛИСТИК РЕСПУБЛИКАЛАР СОЮЗЫ
СОВЕТ СОЦИАЛИСТИК РЕСПУБЛИКАЛАР СОЮЗЫ, С о в е т т а р С о ю з ы, 1922—91 йй. булған дәүләт.30 дек. Рәсәй империяһының төпбиләмәләрендә совет власын урынлаштырғас барлыҡҡа килә. Майҙаны — 22,4 млн км2 (Ер шарындағыҡоро ерҙең 1/6 өлөшө). Ҡоро ерҙәкөньяҡта — Афғанстан, Иран, Корея, Ҡытай, Монголия, Төркиә,...
СОВЕТ-ФИНЛЯНД ҺУҒЫШЫ (1939—40)
СОВЕТ‑ФИНЛЯНД ҺУҒЫШЫ (1939—40), Карелия һәм Кола ярымутрауын контролдә тотоу өсөн СССР һәм Финляндия араһындағы хәрби бәрелеш. Финляндия хөкүмәте Көнсығыш Карелиялағы биләмәһен Карел боғаҙына алмашыуҙан баш тарта һәм, үҙ армияһын нығытмалы “Маннергейм сиге”нә урынлаштырып, һуғышҡа әҙерләнә. 1939 й....
СОВЕТТАР
СОВЕТТАР, 1918—93 йй. РСФСР‑ҙа, СССР‑ҙа һәм РФ‑та дәүләт власының һайланған органдары. Дәүләт власының сәйәси нигеҙе. Революцион властың һайланма органдары булараҡ С. революция (1905—07) осоронда барлыҡҡа килеп, революция еңелгәндән һуң юҡҡа сығарылған. Революция (1917) ваҡытында бөтә урындарҙа ла берҙәм...
СОВЕТТАР СОЮЗЫ ГЕРОЙЫ
СОВЕТТАР СОЮЗЫ ГЕРОЙЫ, 1934—91 йй. СССР‑ҙағы почётлы исем, дәүләт һәм йәмғиәт алдында шәхси йәки коллектив ҡаһарманлыҡ күрһәткән өсөн бирелгән иң юғары баһа. СССР ҮБК‑ның 1934 й. 16 апр. ҡарары м‑н булдырыла. Исем СССР ЮС‑ы Президиумы (1936—37 йй.__ СССР ҮБК) тарафынан бирелгән һәм алынған. Геройға...
СОВЕТТАР СОЮЗЫ КОММУНИСТАР ПАРТИЯҺЫ
СОВЕТТАР СОЮЗЫ КОММУНИСТАР ПАРТИЯҺЫ, 1898—1991 йй. Рәсәйҙә, РСФСР‑ҙа, СССР‑ҙа сәйәси партия. 1898 й. мартында Рәсәй социал‑демократик ойошмаларҙың Минскиҙа үткән 1‑се съезында Рәсәй социал‑демократик эшселәр партияһы (РСДРП) булараҡ ойошторола. 1918 й. мартынан Рәсәй коммунистар партияһы (большевиктарҙың)...
