Список материалов
СОВЕТТАР СЪЕЗДАРЫ
СОВЕТТАР СЪЕЗДАРЫ, 1917— 36 йй. РСФСР‑ҙа һәм СССР‑ҙа совет власының урындағы һәм үҙәктәге юғары органдары. Советтар Съездары системаһы район (өйәҙ), өлкә (губерна), край, республика (автономиялы һәм союздаш республикалар) һәм Бөтә Союз (СССР ойошторолғанға тиклем Бөтә Рәсәй) съездарын үҙ эсенә алған....
СОВХОЗ
СОВХОЗ, с о в е т х у ж а л ы ғ ы, дәүләт ҡарамағындағы эре социалистик а.х. пр‑тиеһы. Ер һ.б. етештереү саралары дәүләттең социалистик милке булыуға нигеҙләнгән; тулыһынса хужалыҡ иҫәбендә план б‑са эшләгән. С. эшмәкәрлеге Социалистик дәүләт производство пр‑тиеһы т‑дағы положениеға һәм Дәүләт пр‑тиеһы...
СОДА
СОДА, күмер к‑таһының натрий тоҙҙарының техник атамаһы. Кальцинирланған сода, кристаллик (натрий карбонаты кристаллогидраттары, тығыҙлығы 1250 кг/м3), сәй, йәки аш С. (натрий гидрокарбонаты, тығыҙлығы 2200 кг/м3) айырыла. Каустик сода — натрий гидроксидының техник атамаһы. Натрий гидрокарбонаты — төҫһөҙ...
СОЙМОНОВ Леонтий Яковлевич
СОЙМОНОВ Леонтий Яковлевич (?—1743), дәүләт һәм хәрби эшмәкәр. Ген.‑лейт. (1740). 1722—23 йй. рус‑фарсы һуғышында, башҡорт ихтилалдарын (1735—40) баҫтырыуҙа ҡатнашыусы. 1731 й. Кронштадт ҡәлғәһе коменданты. 1736 й. уртаһынан Әстерхан вице‑губернаторы, 1737 й. — Башҡорт эштәре комиссияһы нач., бер үк...
СОКОЛОВ Афанасий Тимофеевич
СОКОЛОВ Афанасий Тимофеевич, Х л о п у ш а (1714—18.7.1774, Ырымбур ҡ.), Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Новгород губ. Тверь провинцияһы дәүләт крәҫтиәндәренән. 1750‑се йй. Ырымбур губернаһына йәшәргә ебәрелә. 1772—73 йй. юл баҫҡан һәм кеше талаған өсөн Ырымбур төрмәһендә...
СОКОЛОВ Владимир Вячеславович
СОКОЛОВ Владимир Вячеславович (9.8.1952, БАССР‑ҙың Яңауыл р‑ны Яңауыл ҡсб, хәҙ. Яңауыл ҡ.), математик. Физика‑матем. ф. д‑ры (1990), проф. (1997). БАССР‑ҙың мәғариф отличнигы (1983). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1975) шунда уҡ эшләгән, 1983 й. алып Матем. ин‑тында өлкән ғилми хеҙм‑р, 1989 й. — бүлек мөдире,...
СОКОЛОВ Владимир Михайлович
СОКОЛОВ Владимир Михайлович (15.3.1939, Өфө ҡ. — 11.1.2017, Омск ҡ.), тренер. Профессор (1998). Велосипед спорты буйынса СССР‑ҙың (1980) һәм РСФСР‑ҙың (1979) атҡаҙанған тренеры, СССР‑ҙың халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1967), СССР‑ҙың атҡаҙанған (1970) һәм почётлы спорт мастеры (1965). РФ‑тың атҡаҙанған...
СОКОЛОВ Дмитрий Николаевич
СОКОЛОВ Дмитрий Николаевич (1867, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Соҡалаҡ а., хәҙ. Ырымбур өлк. Һарыҡташ р‑ны Иҫке Соҡалаҡ а., — 19.2.1919, ш. уҡ губернаның Әйҙәрәле приискыһы, хәҙ. Ырымбур өлк. Кваркен р‑ны Әйҙәрәле ҡсб), тарихсы, этнограф, тыуған яҡты өйрәнеүсе. Дворяндарҙан. Мәскәү ун‑тын тамамлаған...
СОКОЛОВ Дмитрий Петрович
СОКОЛОВ Дмитрий Петрович (20.5. 1924, Урал өлк. Фадюшино а.), спортсы. Саңғы ярышы (1952), биатлон (1958) һәм стендҡа атыу (1960) б‑са СССР‑ҙың спорт мастеры. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 20 км ярышта СССР чемп. (1958, 1961), донъя (1959) һәм СССР (1956) чемпионаттарының көмөш призёры, биатлон б‑са команда...
СОКОЛОВ Игорь Александрович
СОКОЛОВ Игорь Александрович (2.1.1958, Өфө), спортсы. Пуля менән атыу б‑са СССР‑ҙың халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1978), СССР‑ҙың атҡ. спорт мастеры (1980), Рәсәйҙең атҡ. тренеры (1995), халыҡ‑ара (2002) һәм бөтә Союз (1988) категориялы судья. Воронеж физик культура ин‑тын тамамлаған (1989). ДОСААФ‑тыңӨфө...
СОКОЛОВ Леонид Алексеевич
СОКОЛОВ Леонид Алексеевич (8.7. 1953, Өфө), яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1994). БР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (2013). БДУ‑ны тамамлағандан__һуң (1975) “К коммунизму” (“Коммунизмға”, ҡара: “Уфимские нивы”) гәз. әҙәби хеҙм‑ре, 1976 й. алып төрлө реклама һәм коммерция ойошмаларында, 2003 й. — “Башинформ”...
СОКОЛОВ Михаил Анисимович
СОКОЛОВ Михаил Анисимович [12.1.1925, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Яңы Останково а. (БР‑ҙың Баҡалы р‑ны) — 14.1.2003, Өфө], өлкән лейтенант. Советтар Союзы Геройы (1945). БАССР‑ҙың атҡ. агрономы. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Кесе лейтенанттар курстарын, БАХИ‑ны тамамлаған (1957). Баҡалы р‑нының “Ҡыҙыл яугир”...
СОКОЛОВ Михаил Иванович
СОКОЛОВ Михаил Иванович [1881, Өфө губ. Минзәлә өйәҙе Иҫке Михайловка а. (ТР‑ҙың Әлмәт р‑ны) — 2.12.1906, С.‑Петербург], революция хәрәкәте эшмәкәре. 1903 й. алып Социал- революционерҙар партияһы ағзаһы. 1904 й. ҡулға алына, Швейцарияға ҡаса. Сент. Рәсәйгә ҡайта, Гродно, Минск һәм Могилёв губ. хәрби...
СОКОЛОВ Николай Васильевич
СОКОЛОВ Николай Васильевич (21.5.1918, Тверь губ. Городок а. — 29.1.1994, Белорет ҡ.), инженер-электрохимик. Техник ф. канд. (1958). Урал индустриаль ин‑тын тамамлағандан һуң (Свердловск ҡ., 1941) 1972 й. тиклем Белорет металлургия комб‑тында эшләгән: 1942 й. алып цех нач. урынбаҫары, 1947 й. — нач....
СОКОЛОВКА, Дәүләкән р‑нындағы ауыл
СОКОЛОВКА, Дәүләкән р‑нындағы ауыл, Соколовка а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Дәүләкән т. юл ст. Көнс. табан 9 км алыҫлыҡта Дим й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 320 кеше; 1920 — 233; 1939 — 109; 1959 — 103; 1989 — 374; 2002 — 463; 2010 — 514 кеше. Башҡорттар йәшәй (2012). Башланғыс мәктәп, балалар...
СОКОЛОВКА, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл
СОКОЛОВКА, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл, Первомайский а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 38 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 247 кеше; 1959 — 232; 1989 — 150; 2002 — 158; 2010 — 160 кеше. Сыуаштар йәшәй (2002). Сиркәү бар.
Ауылға 20 б. 20‑се йй. Стәрлетамаҡ кантонында...
СОКОЛОВСКИЙ Иван Николаевич
СОКОЛОВСКИЙ Иван Николаевич (27.1.1858—?), дәүләт эшмәкәре. Ген.- лейт. (1907). Херсон губ. дворяндарынан. 1877—78 йй. рус‑төрөк һуғышында ҡатнашыусы. Елизаветград кавалерия юнкерҙар уч‑щеһын (1877), Ген. штабтың Николай акад. (С.‑Петербург, 1884) тамамлаған. 1877 й. алып рус армияһында. 1895 й. башлап...
СОКОЛОВТАР
СОКОЛОВТАР, табиптар. Николай Иванович С. (1809—1859, башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1865 йәки 1870), лекарь. Ҡазан ун‑тын тамамлаған (1836). Төньяҡ Кавказда табип булып хеҙмәт иткән, Ырымбур губ. Троицк__өйәҙе Мейәс ҡасабаһы (хәҙ. Мейәс ҡ.) пр‑тиеларында эшләгән. Уның улы Яков Николаевич С. (1854—1919, Бәләбәй...
СОҠАҘЫБАШ, Туймазы р‑нындағы ауыл
СОҠАҘЫБАШ, Туймазы р‑нындағы ауыл, Соҡаҙыбаш а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 49 км һәм Ҡандра т. юл ст. К. табан 24 км алыҫлыҡта Соҡаҙы й. (Өҫән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1084 кеше; 1920 — 1283; 1939 — 997; 1959 — 683; 1989 — 379; 2002 — 361; 2010 — 359 кеше. Башҡорттар йәшәй...
СОҠАҘЫТАМАҠ, Туймазы р‑нындағы ауыл
СОҠАҘЫТАМАҠ, Туймазы р‑нындағы ауыл, Ҡарамалы‑Ғөбәй а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 41 км һәм Ҡандра т. юл ст. К. табан 35 км алыҫлыҡта Соҡаҙы й. (Өҫән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1184 кеше; 1920 — 1285; 1939 — 1146; 1959 — 739; 1989 — 376; 2002 — 351; 2010 — 398 кеше. Башҡорттар...
