Список материалов
ФИЛИППОВ Анатолий Тимофеевич
ФИЛИППОВ Анатолий Тимофеевич (6.9.1936, Белорус ССР‑ының Узда а. — 23.6.2012, Белорет ҡ.), инженер‑металлург. Жданов металлургия ин-тын тамамлағандан һуң (1959) Белорет металлургия комб‑тында эшләй (өҙөклөк м‑н): вальцовкалаусы, 1961—65 йй. мастер, 1966 й. алып конструктор, 1967 й. — өлкән мастер, 1971...
ФИЛИППОВ Антон Викторович
ФИЛИППОВ Антон Викторович (21.9.1985, Өфө ҡ.), спортсы. Пара‑ски буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2015). ӨДИСА‑ны тамамлаған (2009). Тау саңғыһы спорты буйынса ДЮСШ (тренеры — С.В.Соловых) һәм Ю.А.Гагарин исемендәге “Һауа легионы” хәрби‑патриотик парашют клубы (Ғ.И.Манаев) тәрбиәләнеүсеһе....
ФИЛИППОВ Владимир Иванович
ФИЛИППОВ Владимир Иванович (1.9.1955, Өфө), хәрби эшмәкәр. Ген.-полковник (2003). 1994—96 йй. Төньяҡ Кавказда хәрби хәрәкәттәрҙә ҡатнашыусы. Кострома юғары химик һаҡланыу хәрби команда уч‑щеһын (1977), Химик һаҡланыу хәрби акад. (1987), РФ Ҡораллы көстәре Ген. штабының Хәрби акад. (1999; икеһе лә —...
ФИЛИППОВ Николай Никитич
ФИЛИППОВ Николай Никитич [7.7.1930, БАССР‑ҙың Мәсәғүт кантоны Мәсәғүт а. (БР‑ҙың Дыуан р‑ны) — 6.9.2007, Екатеринбург ҡ.], иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (1993), проф. (1989). РФ‑тың атҡ. фән эшмәкәре (1998), РСФСР‑ҙың атҡ. иҡтисадсыһы (1982). Силәбе пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1952) 1953 й. тиклем Троицк...
ФИЛИППОВ Рудольф Васильевич
ФИЛИППОВ Рудольф Васильевич (8.12.1926, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Ореховка а. — 27.8.2001, Мәскәү), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (1969), проф. (1971). Карел-Фин ун‑тын тамамлаған (Петрозаводск ҡ., 1950). 1946—47 йй. Дәүләкән ҡ. мәктәбендә уҡыта. 1954 й. башлап Петрозаводск ун‑тында. 1970 й. алып БДУ‑ның СССР...
ФИЛИППОВ Юрий Евгеньевич
ФИЛИППОВ Юрий Евгеньевич (29.6.1951, Өфө), тренер. Самбо б‑са РСФСР‑ҙың атҡ. тренеры (1985). Самбо (1971) һәм дзюдо (1974) б‑са СССР‑ҙың спорт мастеры. Бөтә Союз ситтән тороп уҡыу совет сауҙаһы ин‑тын тамамлаған (Мәскәү, 1978). 6‑сы “Геркулес” СДЮСШОР‑ы һәм “Урожай” ДСО‑һы (тренеры Н.Д. Попов) тәрбиәләнеүсеһе....
ФИЛИППОВА Анна Сергеевна
ФИЛИППОВА Анна Сергеевна (25.12. 1973, Өфө), инженер‑системотехник. Техник ф. д‑ры (2007), проф. (2012). Э.А.Мухачёваның ейәнсәре. ӨДАТУ‑ны тамамлаған (1996), 1999 й. алып шунда уҡ эшләй, 2013 й. башлап БДПУ‑ла. Фәнни эшмәкәрлеге сәнәғәт объекттарын рациональ урынлаштырыу өсөн бесеү һәм төрөүҙең бер,...
ФИЛИППОВА Ирина Николаевна
ФИЛИППОВА Ирина Николаевна (5.6.1957, Ырымбур ҡ.), балетмейстер. Профессор (2005). РФ‑тың (2020), Ҡабарҙы‑Балҡар Республикаһының (2015) атҡаҙанған сәнғәт эшмәкәре. Башҡ. дәүләт опера һәм балет театры эргәһендәге балет студияһын (1974; педагогы М.А.Таһирова), Н.К.Крупская исемендәге Ленинград мәҙәниәт...
ФИЛИППОВКА ҠУРҒАНДАРЫ
ФИЛИППОВКА ҠУРҒАНДАРЫ, Савромат мәҙәниәте һәм иртә Сармат (Прохоров) мәҙәниәте (ҡара: Сармат мәҙәниәте) археологик ҡомартҡыһы. Б.э.т. 5—4 бб. ҡарай. Ырымбур өлк. Илек р‑ны Филипповка ҡасабаһы янында Урал м‑н Илек йй. араһында урынлашҡан. 1897 й. М.Л.Юдин, 1971 й. — В.И.Стефанов, 1977 й. — Н.Л. Моргунова,...
ФИЛОЛОГИК БЕЛЕМ БИРЕҮ
ФИЛОЛОГИК БЕЛЕМ БИРЕҮ, филология өлкәһендә юғары квалификациялы белгестәр әҙерләү системаһы. Башҡортостанда Ф.б.б. үҫеше Уҡытыусылар институты асылыуға бәйле, унда башҡа фәндәр м‑н бер рәттән филол. дисциплиналар уҡытылған һәм урыҫ теле уҡытыусылары әҙерләнгән. 1929 й. алып Тимирязев К.А. исемендәге...
ФИЛОНЕНКО Александр Львович
ФИЛОНЕНКО Александр Львович (2.12.1951, Сибай ҡ.), тарихсы. Тарих ф. д‑ры (2000), проф. (2001). Магнитогорск пед. ин‑тын тамамлаған (1977). 1979—2005 йй. (1999 й. алып сәйәси тарих каф. мөдире) һәм 2010 й. алып Магнитогорск ун‑тында, бер үк ваҡытта 2001 й. — Рәсәй халыҡтар дуҫлығы ун‑ты, Рәсәй соц....
ФИЛОНЕНКО Виктор Иосифович
ФИЛОНЕНКО Виктор Иосифович (19.11.1884, Тула ҡ. — 30.9.1977, Пятигорск ҡ.), тел белгесе, этнограф. Филол. ф. канд. (1938), проф. (1938). Император С.‑Петербург ун‑тының көнсығыш телдәре һәм тарих-филол. ф‑ттарын тамамлағандан һуң (1908) Мариин ҡыҙ балалар гимназияһында уҡыта. 1915 й. алып Симферополь...
ФИЛОНОВ Алексей Иванович
ФИЛОНОВ Алексей Иванович (25.3. 1907, Өфө — 14.2.1996, шунда уҡ), архитектор. Архитекторҙар союзы ағзаһы (1935). Ленинград художество‑сәнәғәт техникумын тамамлаған (1929). 1931 й. алып (өҙөклөктәр м‑н) “Башкиргражданпроект”, 1966—67 йй. һәм 1970 йй. “Башколхозпроект” ин‑ты (икеһе лә — Өфө) архитекторы....
ФИЛОСОФИЯ
ФИЛОСОФИЯ (фил... һәм гр. sophía — аҡыл), кеше, йәмғиәт, донъя, Алла (дини Ф.) йәшәйешенең дөйөм мәсьәләләренә төплө яуап эҙләүгә йүнәлтелгән донъяға ҡараш тибы; тәбиғәттең, йәмғиәттең һәм фекер йөрөтөүҙең төп закондары т‑дағы фән. Антик дәүерҙә Ф. йыһан, уның ҡоролошо, тәү нигеҙе, йыһан, кеше һәм йәмғиәт...
ФИЛОСОФИЯ БЕЛЕМЕ БИРЕҮ
ФИЛОСОФИЯ БЕЛЕМЕ БИРЕҮ, философия өлкәһендә юғары квалификациялы белгестәр әҙерләү системаһы. Махсус (философия тарихы, онтология һәм танып белеү теорияһы, социаль философия) һәм өҫтәлмә белем биреүҙе үҙ эсенә ала. Философия фәнни дисциплина булараҡ вуздарҙа мәжбүри предметтар иҫәбенә инә. Башҡортостанда...
ФИЛОСОФИЯ ЙӘМҒИӘТЕ
ФИЛОСОФИЯ ЙӘМҒИӘТЕ, Бөтә Рәсәй ижтимағи фәнни ойошма. Башҡортостан бүлексәһе 1981 й. Өфөлә СССР Филос. йәмғиәте бүлексәһе булараҡ ойошторола, 1992 й. алып Рәсәй Ф.й. исемен йөрөтә. Составында 300‑ҙән ашыу кеше (2010). Йәмғиәт философтарҙы берләштереү, философик белем таратыу м‑н шөғөлләнә. Йыл һайын...
ФИЛЬТРҘАР
ФИЛЬТРҘАР, ш ы й ы ҡ л ы ҡ һ ә м г а з ф и л ь т р ҙ а р ы, күҙәүле бүлкәләр йәки селтәрҙәр ярҙамында ҡаты һәм шыйыҡ (газ) фазалар ингән бер төрлө булмаған системаларҙы айырыу, ҡуйыртыу йәки асыҡландырыу өсөн аппараттар. Фильтрлау бүлкәнең ике яғындағы баҫым айырмаһы һөҙөмтәһендә барлыҡҡа килә, бүлкә...
ФИЛЬЧЁВ Виктор Васильевич
ФИЛЬЧЁВ Виктор Васильевич (15.2. 1948, Куйбышев ҡ.), баянсы, педагог. Проф. (2001). РСФСР‑ҙың (1984) һәм БАССР‑ҙың (1976) атҡ. артисы. ӨДСИ‑не тамамлаған (1972; В.Ф.Беляков класы). 1973—77 йй. Гнесиндар ис. Муз.‑пед. ин‑тында (Мәскәү; етәксеһе Беляков) стажировка үтә. 1972 й. алып ӨДСИ‑лә уҡыта, бер...
ФИН-УҒЫР ҠӘБИЛӘЛӘРЕ
ФИН-УҒЫР ҠӘБИЛӘЛӘРЕ, хәҙерге күп фин-уғыр халыҡтарының барлыҡҡа килеүе нигеҙ булған ҡәбиләләрҙең дөйөм атамаһы. Плано Карпини, В.Рубрук, Юлиан һәм 12—13 бб. башҡа Көнбайыш Европа авторҙарының хеҙмәттәрендә телгә алына. Ф.‑у.ҡ. тыуған ере бәхәсле булып ҡала: О.Н.Бадер, П.Н.Третьяков, А.Х.Халиҡов һ.б....
ФИН-УҒЫР ХАЛЫҠТАРЫ АССАМБЛЕЯҺЫ
ФИН-УҒЫР ХАЛЫҠТАРЫ АССАМБЛЕЯҺЫ, БР‑ҙа йәшәгән фин-уғыр халыҡтарының мәҙәниәтен һаҡлау, үҫтереү, республика халыҡтары араһында дуҫлыҡты нығытыуға булышлыҡ итеү өсөн ойошторолған йәмәғәт ойошмаһы. Өфөлә урынлашҡан. 2005 й. БР‑ҙың “Эрвел Марий” мари милли-мәҙәни автономияһы, БР‑ҙың Мордва милли-мәҙәни...
