Список материалов
ШАФРАН, Әлшәй р‑нындағы ауыл
ШАФРАН, Әлшәй р‑нындағы ауыл, Шафран а/с үҙәге; т. юл станцияһы. Район үҙәгенән К.‑Көнб. табан 18 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 13 кеше; 1920 — 259; 1939 — 2137; 1959 — 3669; 1989 — 2774; 2002 — 2620; 2010 — 2362 кеше. Татарҙар, башҡорттар, урыҫтар йәшәй (2002). Урта мәктәп, мәктәп‑интернат,...
ШАФРАНОВТАР, дворяндар
ШАФРАНОВТАР, дворяндарҙан. Николай Семёнович Ш. (1844—1903), тайный советник, профессор. Урман һәм ыҙанлау ин‑тын тамамлаған (С.‑Петербург). 1867 й. алып С.‑Петербург урман ин‑ты директоры. 1899 й. башлап Өфө губерна статистика ком‑ты һәм Өфө губерна музейы ком‑ты ағзаһы. 1895 й. Һамар—Златоуст т....
ШАХМАТ БУЙЫНСА СПОРТ МӘКТӘБЕ
ШАХМАТ БУЙЫНСА СПОРТ МӘКТӘБЕ. Өфөлә урынлашҡан. 1992 й. Шахмат б‑са респ. балалар һәм үҫмерҙәр махсус спорт мәктәбе булараҡ ойошторола. Мәктәптә 720‑нән ашыу уҡыусы шөғөлләнә, 17 тренер‑уҡытыусы эшләй (2008). Тәрбиәләнеүселәре араһында Э.Р.Хәсәнова бар. Мәктәп м‑н Е.В.Калегин, И.А.Копылов һ.б. эшмәкәрлеге...
ШАХМАТ БУЙЫНСА СПОРТ МӘКТӘБЕ
ШАХМАТ БУЙЫНСА СПОРТ МӘКТӘБЕ. 1992—2016 йй. Өфөлә республика балалар һәм үҫмерҙәр махсус спорт мәктәбе булараҡ эшләй. Тәрбиәләнеүселәре араһында Э.Р.Хәсәнова бар. Мәктәп менән Е.В.Калегин, И.А.Копылов һ.б. эшмәкәрлеге бәйле.
Н.В.Хәсәнова
Тәрж. Г.А.Миһранова
...
ШАХМАТ, спорт төрө
ШАХМАТ, с а т р а ш, спорт төрө, ике ярышыусы өсөн 64 шаҡмаҡлы таҡтала махсус фигуралар м‑н уйын. Башҡортостанда Ш. 20 б. 20‑се йй. уртаһынан үҫешә. 1932 й. Өфөлә Башҡ‑н ҮБК эргәһендәге Юғары физик культура һәм спорт советы тарафынан Үҙәк шахмат клубы ойошторола; 1961 й. ҡала, 1963 й. респ. Шахмат‑шашка...
ШАХТЁР", стадионы
“ШАХТЁР”, Күмертау педагогия колледжы стадионы. Күмертау ҡ. урынлашҡан. 1956 й. “Башкируголь” пр‑тиеһының “Ш.” стадионы булараҡ асыла, 1996 й. хәҙ. статусын ала. 2 футбол майҙаны (100×67, 102×65 м), еңел атлетика йүгереү юлы (400 м), трибуналары (3400 урын), бейеклеккә һәм оҙонлоҡҡа һикереү өсөн секторҙары,...
ШАҺАБЕТДИНОВ Филарет Һаҙый улы
ШАҺАБЕТДИНОВ Филарет Һаҙый улы [12.2.1947, БАССР‑ҙың Боҙаяҙ р‑ны Әхмәр а. (БР‑ҙың Ауырғазы р‑ны)], рәссам. БР‑ҙың атҡ. рәссамы (2014). Рәссамдар союзы ағзаһы (1977). Өфө сәнғәт уч‑щеһын тамамлаған (1966; педагогы К.П.Чаругин). 1969 й. алып Өфөлә, 1971 й. — Белово ҡ. йәшәй һәм эшләй. 1974 й. башлап...
ШАҺАПОВ Владислав Шәйхуләғзәм улы
ШАҺАПОВ Владислав Шәйхуләғзәм улы (17.3.1948, БАССР‑ҙың Саҡмағош р‑ны Яңы Ҡото а.), механик. БР ФА акад. (2012), физика‑матем. ф. д‑ры (1989), проф. (1993). МДУ‑ны тамамлаған (1971). 1974 й. алып БДУ‑ла эшләй, 1984 й. — СССР ФА УрБ БФҮ‑нең Физика һәм матем. бүлегендә өлкән ғилми хеҙм‑р. 1988—96 йй....
ШАҺИӘХМӘТОВА Светлана Георгиевна
ШАҺИӘХМӘТОВА Светлана Георгиевна (8.8.1939, Өфө), композитор, педагог. БР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (2011), БАССР‑ҙың атҡ. уҡытыусыһы (1977). Композиторҙар союзы ағзаһы (1964). Ҡазан консерваторияһын тамамлағандан һуң (1964; А.С.Леман класы) 1967 й. тиклем һәм 1972—2013 йй. Өфө сәнғәт уч‑щеһында уҡыта,...
ШАҺИМӘРҘӘНОВ Фазыл Вәлиәхмәт улы
ШАҺИМӘРҘӘНОВ Фазыл Вәлиәхмәт улы [1906, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Үрге Ҡыйғы а. (БР‑ҙың Ҡыйғы р‑ны) — 3.8.1968, Өфө], совет партия‑дәүләт эшмәкәре. ВКП(б) ҮК эргәһендәге Партия ойоштороусылары юғары мәктәбен тамамлаған (Мәскәү, 1937). 1928 й. алып ВКП(б)‑ның Мәсәғүт кантон ком‑ты инструкторы, ойоштороу...
ШАҺИСОЛТАНОВА Ғәҙилә Әхәт ҡыҙы
ШАҺИСОЛТАНОВА Ғәҙилә Әхәт ҡыҙы [10.2.1929, БАССР‑ҙың Йылайыр кантоны Юлыҡ а. (БР‑ҙың Баймаҡ р‑ны) — 29.12.2011, С.‑Петербург], химик. Химия ф. д‑ры (1972), проф. (1974). РСФСР‑ҙың атҡ. фән һәм техника эшмәкәре (1991), СССР‑ҙың юғары белем биреү отличнигы (1985), РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1989)....
ШАҺИСОЛТАНОВА Ғәҙилә Әхәт ҡыҙы
ШАҺИСОЛТАНОВА Ғәҙилә Әхәт ҡыҙы [10.2.1929, БАССР‑ҙың Йылайыр кантоны Юлыҡ а. (БР‑ҙың Баймаҡ районы) — 29.12.2011, Санкт‑Петербург ҡ.], химик. Химия фәндәре докторы (1972), профессор (1974). РСФСР‑ҙың атҡаҙанған фән һәм техника эшмәкәре (1991), СССР‑ҙың юғары белем биреү отличнигы (1985), РСФСР‑ҙың халыҡ...
ШАҺМАНОВ Тәлғәт Ғиндулла улы
ШАҺМАНОВ Тәлғәт Ғиндулла улы (6.5.1959, БАССР‑ҙың Мәләүез р‑ны Оло Моҡас а.), журналист. Журналистар союзы ағзаһы (2006). Стәрлетамаҡ пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1982) Мәләүез р‑ны мәктәптәрендә уҡытыусы булып эшләй. 1987 й. алып “Совет Башҡортостаны” гәз. хәбәрсеһе, 1990 й. — Мәғарифта милли мәсьәләләр...
ШАШИН Валентин Дмитриевич
ШАШИН Валентин Дмитриевич (16.6. 1916, Баҡы — 22.3.1977, Мәскәү), дәүләт эшмәкәре. И.М.Губкин ис. Мәскәү нефть ин‑тын тамамлаған (1943). 1931 й. алып “Сызраньнефть” тресында токарь; 1932 й. башлап “Ишимбайнефть” тресында: быраулау мастеры, отряд нач.; 1942 й. — “Туймазанефть” тресында: быраулау төркөмө...
ШАШКА БУЙЫНСА ОЛИМПИЯ РЕЗЕРВЫ СПОРТ МӘКТӘБЕ
ШАШКА БУЙЫНСА ОЛИМПИЯ РЕЗЕРВЫ СПОРТ МӘКТӘБЕ. Ишембай ҡ. урынлашҡан. 1990 й. Профсоюздар спорт йәмғиәтенең Шашка б‑са ДЮСШ булараҡ ойошторола, 2000 й. алып Шашка б‑са респ. балалар һәм үҫмерҙәр олимпия резервы махсус спорт мәктәбе. Мәктәптә 280‑дән ашыу уҡыусы шөғөлләнә, 12 тренер‑уҡытыусы эшләй (2008)....
ШӘБАҒЫШ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл
ШӘБАҒЫШ, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл, Шәбағыш а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Ермолаевка т. юл ст. Көнб. табан 10 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 178 кеше; 1959 — 310; 1989 — 415; 2002 — 530; 2010 — 581 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй (2002). Урта мәктәп, балалар баҡсаһы, фельдшер‑акушерлыҡ пункты,...
ШӘҒӘЛЕ ШАҠМАН БЕЙ
ШӘҒӘЛЕ ШАҠМАН БЕЙ, тамъян ҡәбиләһе башлығы. Тамъяндарҙың Нуғай Урҙаһына ҡаршы көрәшенә етәкселек итә. Шәжәрә һ.б. тарихи сығанаҡтар б‑са, Аҙнай бей, Бикбау бей, Иҫке бей, Ҡарағужаҡ бей Мөшәүәли м‑н бергә көньяҡ‑көнбайыш башҡорттарының Рус дәүләте составына инеү (ҡара: Башҡортостандың Рус дәүләтенә ҡушылыуы)...
ШӘҒӘЛИЕВ Рамаҙан Нурғәли улы
ШӘҒӘЛИЕВ Рамаҙан Нурғәли улы (1.2.1935, Силәбе өлк. Ҡоншаҡ р‑ны Мөслим а. — 20.2.2010, Силәбе ҡ.), шағир. РСФСР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1989). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1986). 1959—95 йй. “Мечел” мәҙәниәт һәм техника һарайының (Силәбе) “Айгөл” татар һәм башҡорт үҙешмәкәр халыҡ коллективы етәксеһе....
ШӘЖӘРӘ
ШӘЖӘРӘ (ғәр. шаджара — ағас), төрки, монгол һ.б. халыҡтарҙа ҡәбиләнең, ырыуҙың, ғаиләнең телдән йәки яҙма рәүештә теркәлгән генеалогия тарихы; көнсығыш әҙәбиәттең тарихи‑функциональ жанры. Ш. төҙөү ырыу экзогамияһына бәйле. Башҡорттарҙа номиналь (ырыу башлығынан йәки төҙөүсенән алып ир‑егеттәр яғынан...
ШӘЙӘХМӘТОВ Ғиндулла Шириаздан улы
ШӘЙӘХМӘТОВ Ғиндулла Шириаздан улы [15.8.1930, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Сәйетбаба а. (БР‑ҙың Ғафури р‑ны)], педагог, тыуған яҡты өйрәнеүсе. РФ мәктәбенең атҡ. уҡытыусыһы (1992). Стәрлетамаҡ уҡытыусылар ин‑тын (1953), БДУ‑ны (1961) тамамлаған. 1953 й. алып Ҡурған өлк. Искәндәр, 1957 й. — Ғафури р‑нының...
