Список материалов
ШИРИПИНА Елена Васильевна
ШИРИПИНА Елена Васильевна (26.10.1910, С.‑Петербург — 11.5. 1981, шунда уҡ), балет артисы, педагог. РСФСР‑ҙың атҡ. артисы (1957), БАССР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1955). Ленинград хореография уч‑щеһын тамамлағандан һуң (1926; педагогы А.Я.Ваганова) 1945 й. тиклем С.М.Киров ис. Ленинград опера һәм балет...
ШИРЯЕВ Иван Андреевич
ШИРЯЕВ Иван Андреевич (16.6. 1896, Өфө губ. Златоуст өйәҙе Черношарский ҡсб — 3.10.1950, Силәбе өлк. Магнитка ҡсб), Дан орд. тулы кавалеры. Беренсе донъя, Граждандар һәм Б.В. һуғыштарында ҡатнашыусы. 1922 й. алып Дыуан р‑нында: 1928 й. башлап ярлылар ком‑ты рәйесе, 1931 й. — В.И.Ленин ис. к‑з рәйесе,...
ШИРЯЕВ Леонид Андреевич
ШИРЯЕВ Леонид Андреевич (4.8. 1939, БАССР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны Ивановка а.), социолог. Социол. ф. д‑ры (1992), проф. (1994). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2000). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1961) “Туймазабурнефть” тресының 4‑се Быраулау контораһында, 1963 й. алып Өфө нефть сәнәғәте ҒТИ‑нда эшләй. 1964 й. башлап...
ШИРЯЕВ Леонид Андреевич
ШИРЯЕВ Леонид Андреевич (4.8.1939, БАССР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы районы Ивановка а. — 15.7.2020, Өфө ҡ.), социолог. Социология фәндәре докторы (1992), профессор (1994). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2000). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1961) “Туймазабурнефть” тресының 4‑се Быраулау контораһында, 1963 й. алып Өфө...
ШИРЯЕВА Галина Павловна
ШИРЯЕВА Галина Павловна (15.8. 1956, БАССР‑ҙың Бөрө р‑ны Иҫке Петров а.), педиатр. Мед. ф. д‑ры (2009). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1980) 6‑сы дауаханала, 1981—84 йй. 1‑се балалар поликлиникаһында (икеһе лә — Өфө) эшләй. 1987 й. алып БДМУ‑ның өҫтәлмә проф. белем биреү ин‑тында уҡыта. Фәнни эшмәкәрлеге...
ШИСМАН Александр Абрамович
ШИСМАН Александр Абрамович (11.9.1946, Биробижан ҡ.), скрипкасы, педагог. БР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1996), РФ‑тың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (2010). Проф. (1999). Гнесиндар ис. Муз.‑пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (Мәскәү, 1969; А.Н.Марков класы) ӨДСИ‑лә уҡыта. Ш. башҡарыу сәнғәтенә юғары оҫталыҡ, виртуозлыҡ,...
ШИТОВА Светлана Николаевна
ШИТОВА Светлана Николаевна (12.2.1936, Сталинград ҡ.), этнограф. Тарих ф. канд. (1968). БР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (2003). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1958) 2006 й. тиклем ТТӘИ‑лә эшләй (1970 й. алып өлкән ғилми хеҙм‑р). Фәнни эшмәкәрлеге башҡорттарҙың 18—20 бб. традицион мәҙәниәтен, атап әйткәндә,...
ШИФАХАНА‑КУРОРТ ҺӘМ РЕКРЕАЦИЯ УЧРЕЖДЕНИЕЛАРЫ
ШИФАХАНА‑КУРОРТ ҺӘМ РЕКРЕАЦИЯ УЧРЕЖДЕНИЕЛАРЫ, рациональ дауалау һәм ял итеү режимында күбеһенсә тәбиғәт (климат, минераль һыуҙар, минераль ләмдәр һ.б.) һәм диетотерапия, дауалау физкультураһы, фарм. һәм терапияның башҡа төрҙәре м‑н берлектә физиотерапевтик саралар ярҙамында дауалау өсөн тәғәйенләнгән...
ШИФАХАНА‑ПРОФИЛАКТОРИЙҘАР
ШИФАХАНА‑ПРОФИЛАКТОРИЙҘАР, хеҙмәтсәндәр һәм уҡыусы йәштәр өсөн дауалау һәм һауыҡтырыу сараларын башҡарыуға тәғәйенләнгән шифахана тибындағы дауалау-иҫкәртеү учреждениелары. Дөйөм терапия һәм махсус (башлыса туберкулёз м‑н ауырығандар өсөн) Ш.‑п. айырыла. Дөйөм терапия профилендәге Ш.‑п. йөрәк‑ҡан тамырҙары,...
ШИХАН‑ИШЕМБАЙ БИЛӘНЕ
ШИХАН‑ИШЕМБАЙ БИЛӘНЕ, Урал алды бөгөлөндәге беренсе дәрәжәле тектоник структура. Н.С.Шатский тарафынан айырып күрһәтелә (1945). Төньяҡта Ағиҙел депрессияһы, көньяҡта Мораҡ депрессияһы м‑н сиктәш. Урал алды бөгөлөнөң формалашыу процесында Көньяҡ Татар көмбәҙенең көньяҡ‑көнсығыш сиге Ш.‑И.б. әйләнә. Билән...
ШИХАН, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл
ШИХАН, Стәрлетамаҡ р‑нындағы ауыл, Алатана а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 19 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 100 кеше; 1959 — 324; 1989 — 313; 2002 — 277; 2010 — 321 кеше. Урыҫтар, татарҙар йәшәй (2002).
Ауылға Маҡар районында Ял йорттары...
ШИХАНДАР
ШИХАНДАР, риф массивтарының ер йөҙөнә сығыуынан барлыҡҡа килгән яңғыҙ ҡалдыҡ тауҙар. Башҡортостандың Урал алдында таралған. Айырыуса Ағиҙел й. уң яры буйлап Ишембай р‑ны Ҡанаҡай а. киңлегенән алып Стәрлетамаҡ р‑ны Йөрәктау а. киңлегенә тиклем 20 км һуҙылған меридиональ йүнәлештәге Ш. билдәле. Иң төньяҡ...
ШИХОВ Владимир Васильевич
ШИХОВ Владимир Васильевич (26.4. 1920, Пермь губ. Губаха а. — 18.3. 2004, Өфө), иҡтисадсы. Иҡт. ф. канд. (1961). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1970). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Хәрби химик һаҡланыу акад. (Мәскәү, 1942), Урал индустриаль ин‑тын (Свердловск ҡ., 1944) тамамлаған. 1945 й. алып Славянск сода...
ШИХОВЦЕВА Елена Сергеевна
ШИХОВЦЕВА Елена Сергеевна (27.7.1958, Өфө), физик. Физика‑матем. ф. д‑ры (1999), проф. (2003). Мәскәү инженер‑физика ин‑тын тамамлаған (1980). 1984 й. алып БДУ‑ла өлкән ғилми хеҙм‑р. 1990 й. башлап Молекулалар һәм кристалдар физикаһы ин‑тында өлкән ғилми хеҙм‑р, 1999 й. — ғилми секретарь, 2000 й. —...
ШИҺАПОВ Зиннур Хәйҙәр улы
ШИҺАПОВ Зиннур Хәйҙәр улы (11.9.1965, БАССР‑ҙың Миәкә районы Елдәр а.), генетик, ботаник, эколог. Биология фәндәре докторы (2006). БР‑ҙың атҡаҙанған фән эшмәкәре (2012), РФ‑тың тәбиғәтте һаҡлау отличнигы (2014). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1987) Биохимия һәм цитохимия бүлегендә эшләй. 1989 й. алып Көньяҡ...
ШИШКИНА Екатерина Алексеевна
ШИШКИНА Екатерина Алексеевна (30.3.1923, Курск губ. Миленино а. — 24.1.2003, Өфө), балетмейстер. БАССР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1966). Фатеж пед. уч‑щеһын тамамлағандан һуң (1930 йй.аҙ.)Курск филармонияһының хәрби йыр һәм бейеү ансамбле артисы булып эшләй. 1956 й. алып Өфөлә: Офицерҙар йортоноң бейеү...
ШИШКОВ Михаил Фёдорович
ШИШКОВ Михаил Фёдорович [17.10.1921, Өфө губернаһы шул уҡ исемле өйәҙе Кәлтә а. (БР‑ҙың Иглин районы) — 5.9.2015, Николаев ҡ., Украина], лётчик, Украина Хәрби Һауа көстәре генерал‑майоры (2001). Советтар Союзы Геройы (1944). СССР‑ҙың атҡаҙанған хәрби лётчигы (1966). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Энгельс...
ШИШКОВ Михаил Фёдорович
ШИШКОВ Михаил Фёдорович [17.10.1921, Өфө губернаһы шул уҡ исемле өйәҙе Кәлтә а. (БР‑ҙың Иглин районы) — 5.9.2015, Николаев ҡ., Украина], лётчик, Украина Хәрби Һауа көстәре генерал‑майоры (2001). Советтар Союзы Геройы (1944). СССР‑ҙың атҡаҙанған хәрби лётчигы (1966). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Энгельс...
ШИШМӘ КҮБӘЛӘГЕ
ШИШМӘ КҮБӘЛӘГЕ (Semblis phalaenoides), шишмә күбәләктәре отрядының фриганеидалар ғаиләһенә ҡараған бөжәк. Евразияла таралған. Кәүҙә оҙонлоғо 1,8—2,4 см, ҡара‑көрән төҫтә, ҡуйы йәки һирәк төктәр менән ҡапланған. Башы ҙур, мыйыҡтары оҙон, епкә оҡшаған. Ҡанаттары төклө, һорғолт аҡ, алғылары — ҡара таплы,...
ШИШМӘ КҮБӘЛӘКТӘРЕ
ШИШМӘ КҮБӘЛӘКТӘРЕ, мамыҡ ҡанатлылар (Trichoptera), бөжәктәр отряды. 45 ғаиләһе, яҡынса 600 заты, 12 мең төрө билдәле; Башҡортостанда 90‑дан ашыу төрө осрай. Кәүҙә оҙонлоғо 1—3 см, көрән, һоро йәки һарғылт ҡуңыр төҫтә, төктәр менән ҡапланған. Башы ҙур, фасеткалы эргә һәм 2—3 ябай түбә күҙҙәре бар. Мыйыҡтары...
