Список материалов
ШКАПОВ НЕФТЬ ЯТҠЫЛЫҒЫ
ШКАПОВ НЕФТЬ ЯТҠЫЛЫҒЫ, РФ‑та иң ҙур ятҡылыҡтарҙың береһе. Респ. көньяҡ‑көнбайышында Бишбүләк һәм Бәләбәй р‑ндары терр‑яһында урынлашҡан. Көньяҡ Татар көмбәҙендәге Әлмәт суҡағының көнсығыш ситендә киң антиклиналь ҡалҡыуға тура килә (13×20 км). Урта һәм өҫкө девон, аҫҡы карбондың бобрик горизонты ҡомташтары,...
ШКУНДИНА Фаина Борисовна
ШКУНДИНА Фаина Борисовна (13.7.1956, Өфө), ботаник. Биол. ф. д‑ры (1996), проф. (1998). РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2009). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1978) 2016 й. тиклем шунда уҡ уҡыта. Фәнни эшмәкәрлеге һыу ятҡылыҡтарының ылымыҡтарын тикшереүгә арналған. Ш. тарафынан фитопланктон,...
ШКУРАКОВ Михаил Ермилович
ШКУРАКОВ Михаил Ермилович (1901, Орёл губ. Воронок а. — 19.7. 1944, Лудза ҡ. ерләнгән), Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Витебск ҡ. пр‑тиеларында эшләй. 1941 й. БАССР‑ға эвакуациялана. 1942 й. авг. алып 2‑се Балтик буйы фронтында хеҙмәт итә. Герой исеменә 3‑сө удар армия 219‑сы...
ШЛАНЛЫ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл
ШЛАНЛЫ, Ауырғазы р‑нындағы ауыл, Семёнкин а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 28 км һәм Стәрлетамаҡ т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 38 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 896 кеше; 1920 — 1024; 1939 — 994; 1959 — 831; 1989 — 757; 2002 — 648; 2010 — 702 кеше. Сыуаштар йәшәй (2002). Урта мәктәп, балалар...
ШЛАНЛЫКҮЛ, Бүздәк р‑нындағы ауыл
ШЛАНЛЫКҮЛ, Бүздәк р‑нындағы ауыл, Арыҫлан а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Бүздәк т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 8 км алыҫлыҡта Оло Ҡыйҙаш й. (Сәрмәсән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1431 кеше; 1920 — 1400; 1939 — 1285; 1959 — 564; 1989 — 276; 2002 — 282; 2010 — 251 кеше. Татарҙар, башҡорттар...
ШЛЁМОВ Валерий Николаевич
ШЛЁМОВ Валерий Николаевич [14.2.1950, Тирлән ҡсб (Белорет ҡ.), хәҙ. БР‑ҙың Белорет р‑ны Тирлән а.], электрик. СССР‑ҙың почётлы металлургы (1976). 1971—2010 йй. Белорет металлургия комб‑тында эшләй: электромонтёр, 1983 й. алып һәм 2005 — 09 йй. электр ҡорамалдарын ремонтлау мастеры, 1999 й. башлап электрик. 1987...
ШЛЁМОВ Валерий Николаевич
ШЛЁМОВ Валерий Николаевич [14.2.1950, Тирлән ҡсб (Белорет ҡ.), хәҙ. БР‑ҙың Белорет р‑ны Тирлән а.], электрик. СССР‑ҙың почётлы металлургы (1976). 1971—2010 йй. Белорет металлургия комб‑тында эшләй: электромонтёр, 1983 й. алып һәм 2005 — 09 йй. электр ҡорамалдарын ремонтлау мастеры, 1999 й. башлап электрик. 1987...
ШЛЮХИН Николай Матвеевич
ШЛЮХИН Николай Матвеевич [24.12.1914, Ырымбур губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Яңы Троицкий а. (Ырымбур өлк. Октябрь р‑ны) — 29.11.1992, Ишембай ҡ.], хужалыҡ эшмәкәре. БАССР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (1965), СССР‑ҙың почётлы нефтсеһе (1974). 1936—74 йй. “Башнефть” берекмәһендә эшләй: торба базаһы быраулаусыһы, инженеры,...
ШЛЯХОВ Дмитрий Юрьевич
ШЛЯХОВ Дмитрий Юрьевич (15.2. 1967, БАССР‑ҙың Көйөргәҙе р‑ны Ермолаевка ҡала тибындағы ҡсб — 3.11.2016, шунда уҡ), спортсы. Парашют спорты б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1993). БР‑ҙың күренекле спортсыһы (2004). Авиация-техник спорт клубы тәрбиәләнеүсеһе (Күмертау ҡ.; тренерҙары В.П.Барсуков,...
ШМАКОВ Виктор Васильевич
ШМАКОВ Виктор Васильевич (30.9.1942, Пугачёв ҡ.), журналист. Журналистар союзы ағзаһы (1971). БДУ‑ны тамамлаған (1969). 1962 й. алып Әлшәй р‑нында: мәктәптәрҙә уҡытыусы, “Дёма” (“Дим”; ҡара: “Альшеевские вести”) гәз. әҙәби хеҙм‑ре, 1965 й. башлап ВЛКСМ‑дың район ком‑тында бүлек мөдире, 1967 й. — “Знамя”...
ШМАРЕВ Алексей Тихонович
ШМАРЕВ Алексей Тихонович (18.1. 1913, Терек өлк. Нальчик биҫтәһе — 2.6.1993, Мәскәү), дәүләт һәм хужалыҡ эшмәкәре. Техник ф. д‑ры (1966). ТАССР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (1983), СССР‑ҙың почётлы нефтсеһе (1987), СССР‑ҙың почётлы ер аҫты разведкалаусыһы (1983). Грозный нефть ин‑тын тамамлаған (1938). 1930—32...
ШМИДТ Алексей Викторович
ШМИДТ Алексей Викторович (27.7. 1894, Лифляндия губ. Тарту ҡ. — 26.4.1935, Ленинград), археолог, шәрҡиәтсе. Император Петроград ун‑тын тамамлаған (1916). 1917 й. алып Пермь ун‑тында, бер үк ваҡытта 1920 й. башлап Пермь тыуған яҡты өйрәнеү музейында эшләй. 1922 й. алып А.И.Герцен ис. Ленинград пед....
ШМИДТ, Өфө р‑нындағы ауыл
ШМИДТ, Өфө р‑нындағы ауыл, Урыҫ‑Юрмаш а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнс. 25 км һәм Юрмаш т. юл ст. К.‑Көнб. табан 8 км алыҫлыҡта Һыуыҡшишмә й. (Юрмаш й. ҡушылдығы) тамағында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 154 кеше; 1920 — 227; 1939 — 273; 1959 — 146; 1989 — 153; 2002 — 296; 2010 — 406 кеше. Урыҫтар йәшәй...
ШОБУХОВА Лилиә Булат ҡыҙы
ШОБУХОВА Лилиә Булат ҡыҙы (13.11.1977, Белорет ҡ.), спортсы. Еңел атлетика б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2002), Рәсәйҙең атҡ. спорт мастеры (2009). Магнитогорск пед. ун‑тын тамамлаған (2000). 1‑се ДЮСШ тәрбиәләнеүсеһе (Белорет; тренерҙары Е.Г.Сенченко, Т.В.Сенченко). Экиден б‑са (2001—02),...
ШОКУРОВ Анисим Павлович
ШОКУРОВ Анисим Павлович [15.4. 1912, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Түб. Яңы Кәстәй а. (БР‑ҙың Баҡалы р‑ны) — 26.7.1990, Октябрьский ҡ.], археолог. БАССР мәктәбенең атҡ. уҡытыусыһы (1971), РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1961). Урал дәүләт ун‑тында уҡыған (Свердловск ҡ., 1953—57). 1932 й. алып Баҡалы р‑нының...
ШОЛОМ Владимир Юрьевич
ШОЛОМ Владимир Юрьевич (12.2. 1955, БАССР‑ҙың Ғафури р‑ны Красноусол ҡсб), инженер‑механик. Техник ф. д‑ры (2006). БР‑ҙың атҡ. машиналар эшләүсеһе (2009). ӨАИ‑ны тамамлағандан һуң (1980) шунда уҡ эшләй: 1983 й. алып өлкән инженер, 1985 й. – режим б‑са проректор. 1991 й. башлап “ӨАИ‑ның хужалыҡ иҫәбендәге...
ШОМБАЙ
ШОМБАЙ, фольклор персонажы, башҡорт әкиәттәре геройы. Хәйләкәр, алдаҡсы кешенең дөйөмләштерелгән образы. Шул уҡ исемле әкиәттә Ш. — үҙен һармаҡ итеп күрһәткән шаян кеше: байға ҡатыны хеҙмәтсе итеп Ш. исемле кешене алмаҫҡа ҡуша, әммә Ш. ауылда бөтә үҫмерҙәр ҙә бер үк исем йөрөтә тип байҙы ышандырып,...
ШОМБОЯ
ШОМБОЯ (Orobanche), шомбоя һымаҡтар ғаиләһенә ҡараған хлорофилһыҙ паразит үҫемлектәр заты. Яҡынса 150 төрө билдәле, Төньяҡ ярымшарҙың уртаса һәм субтропик бүлкәттәрендә таралған. Башҡортостанда 9 төрө үҫә. Күп йыллыҡ үлән кеүек үҫемлектәр. Тамырҙары гаусторияларға (ҡыҫҡа итләс сүстәр) үҙгәргән, улар...
ШОҢҠАР, ҡош
ШОҢҠАР, ә т ә л г е (Falco rusticolus), ыласын һымаҡтар отрядының ыласындар ғаиләһенә ҡараған ҡош. Евразияның һәм Төньяҡ Американың арктик, субарктик, һирәгерәк уртаса бүлкәттәрендә таралған. Күсәр ҡош. Кәүҙә оҙонлоғо 50—63 см, ата Ш. ауырлығы 0,8—1,3 кг, инә ҡоштарҙың — 1,4—2,1 кг, ҡанат йәйеме 126—160 см....
ШОҢҠАР”, әҙәби‑нәфис журналы
“ШОҢҠАР”, йәштәрҙең ижт.‑сәйәси, әҙәби‑нәфис журналы. Ойоштороусыһы — БР‑ҙың Матбуғат һәм киң мәғлүмәт саралары агентлығы. Өфөлә айына 1 тапҡыр (2007 й. авг. тиклем — 2 айға 1 тапҡыр) башҡорт телендә сыға. 1991 й. июненән “Ағиҙел” ж. эсендәге журнал булараҡ нәшер ителә, 1993 й. нояб. башлап үҙ аллы...
