Список материалов
АНИСКИН Михаил Александрович
АНИСКИН Михаил Александрович (19.11.1922, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Костин Күле артеле — 25.6.1944, Белорус ССР‑ының Студёнка а. янында, Пустынки а. ерләнгән), танкист, гвардия лейтенанты (1943). Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Һарытау танк училищеһын тамамлаған (1943). 1941 й....
АНИЧКОВ Сергей Иванович
АНИЧКОВ Сергей Иванович (яҡынса 1733; башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1731 — 25.5.1802), Өфө провинцияһы дворяндарынан Уложенный комиссия депутаты. Надворный советник (1782). Аничковтар нәҫеленән. 1747—66 йй. рус армияһында, секунд‑майор (1766). Комиссияға ер биләү һәм дворяндарҙың ерҙе файҙаланыу хоҡуҡтарын...
АНИЧКОВ, ауыл, Черниковка ҡасабаһы эсендә
АНИЧКОВ, ауыл, 1932 й. алып Черниковка ҡасабаһы (ҡара: Черниковск) эсендә.
17 б. башында Аничковтар ауылы булараҡ нигеҙ һалына, 1647 й. 9 йортта 20 ир‑ат иҫәпкә алынған. 19 б. А. теркәлмәй. 20 б. башында яңынан тергеҙелә. 1902 й. 1 йорт (элекке дәүләт крәҫтиәндәре) теркәлгән. 30‑сы йй. уртаһында А....
АНИЧКОВТАР, Оничковтар
АНИЧКОВТАР, Оничковтар, дворяндар нәҫеле. Нәҫелде башлап ебәреүсе — Берк мырҙа, ул 14 б. башында Мәскәү кенәзе Даниил Александровичҡа хеҙмәткә инә һәм Оникий исеме м‑н суҡына. Өфө тармағына нигеҙ һалыусы — Владимир Александрович А. 1590 й. алып Ҡазан стрелецтары башлығы. 1603 й. ҡалмыҡтарға барған илселеккә...
АНИЩЕНКО Валерий Алексеевич
АНИЩЕНКО Валерий Алексеевич (24.10.1946, Александрия ҡ.), педагог. Педагогия фәндәре докторы (2007), профессор (2009). РФ Яғыулыҡ һәм энергетика министрлығының атҡаҙанған хеҙмәткәре (1998), БР‑ҙың атҡаҙанған уҡытыусыһы (2006), РФ күмер сәнәғәтенең почётлы хеҙмәткәре (1995). Мәскәү тау институтын тамамлаған...
АНИЩЕНКО Геннадий Васильевич
АНИЩЕНКО Геннадий Васильевич (15.3.1937, Чимкент ҡ. — 12.10.2020, Өфө ҡ.), балетмейстер. РСФСР‑ҙың (1977) һәм БАССР‑ҙың (1967) атҡаҙанған мәҙәниәт хеҙмәткәре. Юғары профсоюз мәҙәниәт мәктәбен тамамлаған (Ленинград ҡ., 1976). 1956 й. алып Өфө тимер юл техникумының бейеү коллективы етәксеһе. ӨПЭЗ эргәһендәге...
АННИНСКИЙ ЗАВОДЫ
АННИНСКИЙ ЗАВОДЫ, 1758 й. граф И.Г.Чернышёв тарафынан Бабка й. (Сылва й. ҡушылдығы) буйында Уҫы даруғаһы Ғәйнә улусы башҡорттарының аҫаба ерҙәрендә баҡыр иретеү заводы булараҡ нигеҙ һалына. Хужалары: Чернышёв, 1770 й. алып ҡаҙна ҡарамағында. 1760 й. эшләй башлай. 18 б. аҙ. 12 баҡыр иретеү мейесе, 1 шплейзофен...
АННОВКА, Балтас р‑нындағы ауыл, Түбәнге Ҡарыш а/ с ҡарай
АННОВКА, Балтас р‑нындағы ауыл, Түбәнге Ҡарыш а/ с ҡарай. Район үҙәгенән К. 20 км һәм Көйәҙе т. юл ст. (Пермь крайы) К.‑Көнс. табан 90 км алыҫлыҡта Ҡарыш й. (Тере Танып й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 125 кеше; 1920 — 164; 1939 — 418; 1959 — 265; 1989 — 125; 2002 — 112; 2010 — 71 кеше....
АННОВКА, Бәләбәй р‑нындағы ауыл, Анновка а/с үҙәге
АННОВКА, Бәләбәй р‑нындағы ауыл, Анновка а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т. 18 км һәм Аксаков т. юл ст. Т. табан 28 км алыҫлыҡта Дегет й. (Өҫән й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 680 кеше; 1920 — 873; 1939 — 770; 1959 — 322; 1989 — 367; 2002 — 333; 2010 — 325 кеше. Урыҫтар, татарҙар йәшәй (2002)....
АННОВКА, Йылайыр р‑нындағы ауыл, Йылайыр а/ с ҡарай
АННОВКА, Йылайыр р‑нындағы ауыл, Йылайыр а/ с ҡарай. Район үҙәгенән К. 12 км һәм Һарыҡташ т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т.‑Көнб. табан 132 км алыҫлыҡта Ҡурғашлы й. (Йылайыр й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 315 кеше; 1920 — 503; 1939 — 595; 1959 — 309; 1989 — 253; 2002 — 221; 2010 — 132 кеше....
АНОСОВТАР, тау инженерҙары
АНОСОВТАР, тау инженерҙары. Павел Петрович А. (1799, С.‑Петербург — 13.5.1851, Омск ҡ.), геолог, металлург, уйлап табыусы. Тау инженерҙары корпусы ген.‑майоры (1840). Дворяндарҙан. С.‑Петербург тау кадет корпусын тамамлағандан һуң (1817) Златоуст (Косотур) заводында, 1819—47 йй. Златоуст ҡорал фабрикаһында...
АНОХИН Виктор Фёдорович
АНОХИН Виктор Фёдорович (18.7.1951, БАССР‑ҙың Архангел р‑ны Ырныҡшы а.), спортсы. Еңел атлетика б‑са СССР‑ҙың халыҡ-ара класлы спорт мастеры (1991). Мәскәү өлкә физик культура ин‑тын тамамлаған (1981). “Уныш” ДСО‑һы тәрбиәләнеүсеһе (тренеры В.Н.Иванов). СССР (1976), РСФСР һәм РСФСР халыҡтары спартакиадаһы...
АНОШИН Иван Семёнович
АНОШИН Иван Семёнович (17.11.1904, Һарытау губ. Шепелёвка а. — 1.9.1991, Мәскәү), совет партия‑дәүләт эшмәкәре. Ген.‑лейт. (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. ВКП(б) ҮК эргәһендәге Кадрҙар әҙерләү ин‑тын (Мәскәү, 1932), Ҡыҙыл профессура иҡт. ин‑тын (Мәскәү, 1937), М.В.Фрунзе ис. Хәрби акад. эргәһендәге...
АНОЩЕНКО Николай Дмитриевич
АНОЩЕНКО Николай Дмитриевич (25.10.1894, Белгород ҡ. — 14.12.1975, Мәскәү), кинорежиссёр, кинооператор, сценарист. Проф. (1940). Юғары хәрби осоусылар мәктәбен (Петроград, 1916), Дәүләт кинематография техникумын (Мәскәү, 1927) тамамлаған, 1925—27 йй. Германияла кино техникаһын өйрәнә. 1909—24 йй. авиацияла...
АНПИЛОГОВ Поликарп Иванович
АНПИЛОГОВ Поликарп Иванович (12.3.1923, Һамар губ. Баклановка а. — 7.6.2007, Октябрьский ҡ.), Дан орд. тулы кавалеры. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1942 й. алып Калинин һәм Көнбайыш фронттарҙа миномёт ком. булып хеҙмәт итә, 1944 й. апр. — разведчик, 2‑се Украина фронты 7‑се гвардия армияһы 409‑сы уҡсылар...
АНТГЕЛЬМИНТИКТАР
АНТГЕЛЬМИНТИКТАР, ветеринарияла: хайуандарҙы гельминттарҙан ҡотолдороу өсөн ҡулланылған дарыу матдәләре. А. химик (органик, органик булмаған) һәм биол. төркөмдәргә бүленә. Органик булмаған А. кремнийлы-фторлы натрий, марганцовкалы калий, мышаяҡлы марганец, углекислый баҡыр һ.б. ҡарай, органиктарға —...
АНТЕЙ (Chazara persephone)
АНТЕЙ (Chazara persephone), күбәләктәр отрядының бархатницалар ғаиләһенә ҡараған бөжәк. Көньяҡ‑көнсығыш Европанан һәм Көньяҡ Уралдан алып Көнбайыш Себергә һәм Алтайға тиклем таралған. Ҡанаттарының ҡоласы 7 см тиклем, өҫкө яғы шәмәхә һымаҡ ҡуйы көрән (алғы ҡанаттары һеңерсәләр м‑н бүленгән сағыу аҡ таплы,...
АНТИНЯН Сержик Анушаванович
АНТИНЯН Сержик Анушаванович (5.3.1947, Октябрьский ҡ. — 4.8.1996, Күмертау ҡ.), тренер. Дзюдо б‑са РСФСР‑ҙың атҡ. тренеры (1987), самбо б‑са СССР‑ҙың спорт мастеры (1970). П.Ф.Лесгафт ис. Ленинград физик культура ин‑тын тамамлаған (1979). 1974—90 йй. “Хеҙмәт” ДСО‑һы Башҡ‑н өлкә советының самбо һәм дзюдо...
АНТИОКСИДАНТТАР
АНТИОКСИДАНТТАР, антиокислаусылар, окисланыу ингибиторҙары, төрлө материалдарҙың физик‑химик һәм файҙаланыу үҙсәнлектәрен боҙоусы окисланыу процестарын әкренәйтеүсе йәки бөтөнләй сикләүсе матдәләр. А. ҡаты йәки юғары т‑рала ҡайнаусы ароматик аминдар һәм фенолдарҙан торған ҡайһы бер шыйыҡ синтетик матдәләр,...
АНТИПИН Иван Алексеевич
АНТИПИН Иван Алексеевич (11.9.1921, Өфө губернаһы шул уҡ исемле өйәҙе Еҙем а., хәҙер БР‑ҙың Архангел районы Ҡыҙыл Еҙем а., — 21.12.2005, Луцк ҡ., Украина), лётчик, Украина Ҡораллы һауа көстәре генерал‑майоры (2004). Советтар Союзы Геройы (1944). Б.В. һуғышында, 1950—53 йй. Корея һуғышында ҡатнашыусы....
