Список материалов
ҠУРТЫМ
ҠУРТЫМ, килешеү нигеҙендә хаҡ түләп мөлкәткә ваҡытлыса эйә булыу һәм уны файҙаланыу. Килешеү предметы — ер участкалары һ.б. айырым тәбиғәт объекттары, биналар, ҡоролмалар, предприятиелар, ҡорамалдар, транспорт саралары һ.б. күсемле һәм күсемһеҙ милек.
Башҡортостанда Ҡ. үҙенсәлекле формаһы булып керҙәшлек...
ҠУРТЫМ ПРЕДПРИЯТИЕҺЫ
ҠУРТЫМ ПРЕДПРИЯТИЕҺЫ, дәүләт, муниц. пр‑тиелар йәки уларҙың структура берәмеге мөлкәтен ҡуртымға алыу нигеҙендә ойошторолған пр‑тие. Ҡ.п. статусы, ҡуртым килешеүенә ҡул ҡуйылғандан һуң, ҡуртымға алыусыларға пр‑тие мөлкәтен тапшырыу мәленән бирелә. Үҙенең уставына ярашлы, Ҡ.п. идара итеү формаһын, хеҙм‑рҙәрҙе...
ЛАК-БУЯУ СӘНӘҒӘТЕ
ЛАК-БУЯУ СӘНӘҒӘТЕ, химия сәнәғәтенең лак, буяу, эмаль һ.б. етештереүсе тармағы. Башҡортостанда 20 б. уртаһында үҫешә башлай, 1947 й. Стәрлетамаҡ синтетик каучук з‑дына (ҡара: “Каучук”) нигеҙ һалына. 60‑сы йй. лак-буяу материалдары етештереү йылына 5—10 мең т, 70‑се йй. — 10—14, 80‑се йй. — 15—18 мең т...
ЛАТИПОВ Әхәт Фәсхетдин улы
ЛАТИПОВ Әхәт Фәсхетдин улы [10.2.1933, БАССР‑ҙың Ҡырғыҙ‑Миәкә р‑ны Тауҡай‑Гәйнә а. (БР‑ҙың Миәкә р‑ны)], быраулаусы. БАССР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (1981), СССР‑ҙың нефть сәнәғәте отличнигы (1976), СССР‑ҙың почётлы нефтсеһе (1980). 1953 й. алып (өҙөклөк м‑н) “Башзападнефтеразведка” тресының (Октябрьский ҡ.)...
ЛАТИПОВ Мәркәз Каррам улы
ЛАТИПОВ Мәркәз Каррам улы [18.3. 1926, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Балтай а. (БР‑ҙың Туймазы р‑ны) — 17.1.1999, Өфө], хужалыҡ эшмәкәре. БАССР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (1976), СССР‑ҙың нефть сығарыу сәнәғәте отличнигы, СССР‑ҙың почётлы нефтсеһе (1974). Львов политехник ин‑тын тамамлағандан һуң (1950) “Башнефть”...
ЛИЗИНГ
ЛИЗИНГ (ингл. leasing), мөлкәтте һатып алыу һәм уны эшҡыуарлыҡ эшмәкәрлеге м‑н шөғөлләнгән физик йәки юридик шәхестәргә оҙайлы ваҡытҡа ҡуртымға биреү б‑са инвестиция эшмәкәрлеге төрө. Ҡорамалдар, транспорт саралары, производство тәғәйенләнешле биналар, ҡоролмалар һәм башҡа файҙаланғандан кәмемәй торған...
ЛОГИНОВ Василий Григорьевич
ЛОГИНОВ Василий Григорьевич [22.4.1929, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Николаевка а. (БР‑ҙың Стәрлетамаҡ районы) — 29.1.2016, БР‑ҙың Туймазы районы Ҡандра а.], хужалыҡ эшмәкәре. БАССР‑ҙың атҡаҙанған нефтсеһе (1976), СССР‑ҙың почётлы нефтсеһе (1979). ӨНИ‑не тамамлаған (1971). 1949 й. алып “Башнефть” ПБ‑нда...
ЛОҠМАНОВ Давид Дамостан улы
ЛОҠМАНОВ Давид Дамостан улы (27.9.1959, БАССР‑ҙың Нуриман р‑ны Үкәрле а.), иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (2008). БР‑ҙың мәғариф отличнигы (2010). Ростов ун‑тын тамамлаған (1986). 1976—78 йй. Үкәрле урта мәктәбе уҡытыусыһы. 1986 й. алып БДАУ‑ҙа: 1995—2001 йй. бухгалтер хисабы, аудит һәм финанс ф‑ты, 2005 —...
ЛОМБАРД
ЛОМБАРД, күсмә мөлкәтте закладҡа һалыу шарты м‑н граждандарға ҡыҫҡа ваҡытҡа заёмдар биреүсе, ш. уҡ әйберҙәрҙе һаҡлау б‑са хеҙмәттәр күрһәтеүсе юридик шәхес. Закладҡа һалынған әйберҙәр клиент файҙаһына үҙ хаҡтарына страховкалана. Кире алынмаған мөлкәт һатылырға тейеш (ш. иҫ. аукциондан). Л. заём б‑са...
ЛОМОДУРОВ Николай Зиновьевич
ЛОМОДУРОВ Николай Зиновьевич [28.10.1909, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Иҫке Баҙан а. (БР‑ҙың Бөрө р‑ны) — 3.5.1976, шунда уҡ], Соц. Хеҙмәт Геройы (1948). 1935—69 йй. Бөрө р‑нының Иҫке Баҙан РТС‑ында эшләй: бригадир, ремонт оҫтаханаһы мөдире, өлкән механик. 1970—75 йй. Иҫке Баҙан урта мәктәбенең механизация уҡытыусыһы....
ЛОСЕВ Михаил Николаевич
ЛОСЕВ Михаил Николаевич [15.9.1929, БАССР‑ҙың Өфө кантоны Дмитриевка а. (БР‑ҙың Благовещен р‑ны) — 24.9.2018, Өфө], монтажсы. РСФСР‑ҙың атҡ. төҙөүсеһе (1974). 1948 й. алып “Башнефтезаводстрой” тресында, 1968 й. — Өфө проект‑төҙөлөш берекмәһендә, 1989—96 йй. һәм 1998—2000 йй. “Темп” төҙөлөш идаралығы...
ЛЫКОВ Иван Васильевич
ЛЫКОВ Иван Васильевич (21.7.1916, Һамар губ. Сухой Отрог а. – 14.7.2013, Өфө ҡ.), хужалыҡ эшмәкәре. РСФСР‑ҙың атҡ. төҙөүсеһе (1974). 1939—40 йй. совет‑финлянд һуғышында ҡатнашыусы. 1929 й. алып Вишер целлюлоза‑ҡағыҙ комб‑тында (Урал өлк.), 1934—37 йй. Силәбе трактор з‑дында эшләй. 1940 й. башлап “Уралсантехмонтаж”...
ЛЮБИМОВ Борис Фёдорович
ЛЮБИМОВ Борис Фёдорович (9.2. 1927, Новгород губ. Селищенские Казармы а. – 2.10.2013, Өфө ҡ.), хужалыҡ эшмәкәре. РСФСР‑ҙың (1981) һәм БАССР‑ҙың (1977) атҡ. төҙөүсеһе. 1942—45 йй. 26‑сы Дәүләт союз з-дында (Өфө), 1949 й. башлап ЭЭМ-дың 18‑се төҙөлөш идаралығында (Ишембай ҡ.), 1950 й. – Салауат ағас эшкәртеү...
МАГИНСК УРМАН СӘНӘҒӘТЕ ХУЖАЛЫҒЫ
МАГИНСК УРМАН СӘНӘҒӘТЕ ХУЖАЛЫҒЫ, Ҡариҙел р‑нында ағас әҙерләү һәм эшкәртеү м‑н шөғөлләнгән. 1929 й. ойошторола, 1995 й. алып ААЙ, 2007 й. ябыла. Составына Кирҙә, Ҡорош, Магинск урман пункттары ингән. Фанер һәм технологик сеймал, ағас-таҡта, цилиндрланған бүрәнәнән буралар, утын һ.б. етештергән. 2003...
МАЙ ЭШКӘРТЕҮ СӘНӘҒӘТЕ
МАЙ ЭШКӘРТЕҮ СӘНӘҒӘТЕ, май биреүсе культуралар орлоҡтарын эшкәртеү һәм майҙарҙы гидрогенизациялау б‑са аҙыҡ-түлек сәнәғәте тармағы. Үҫемлек майҙары, саломастар (ҡатырылған майҙар), маргарин продукцияһы, майонез, май нигеҙендә эшләнгән синтетик йыуыу саралары, глицерин, стеарин, натураль әлифтәр һ.б....
МАЙ-СЫР ЯҺАУ ҺӘМ ҺӨТ СӘНӘҒӘТЕ
МАЙ, СЫР ЯҺАУ ҺӘМ ҺӨТ СӘНӘҒӘТЕ, һөт эшкәртеү б-са аҙыҡ-түлек сәнәғәте тармағы. Һыйыр майы, сырҙар, айыртылмаған һәм әсетелгән һөт продукцияһы, киптерелгән һөт, киптерелгән һөт өҫтө һәм ҡатышмалар, һөт консервалары, туңдырма һ.б. эшләп сығара. 20 б. башында Өфө губернаһында һыйыр майын етештереү м-н...
МАКАРОН СӘНӘҒӘТЕ
МАКАРОН СӘНӘҒӘТЕ, макарон изделиелары (макарон, рожки, вермишель, туҡмас, фигуралы изделиелар һ.б.) эшләп сығарған аҙыҡ‑түлек сәнәғәте тармағы. Макарон изделиеларын бойҙай ононан әҙерләйҙәр, сорты ондоң сифатына һәм өҫтәмә компоненттарға (мәҫ., йомортҡа) бәйле, туҡлыҡлы булыуын һәм тәменең сифаттарын...
МАНСУР ТӨҘӨЛӨШ МАТЕРИАЛДАРЫ КОМБИНАТЫ
МАНСУР ТӨҘӨЛӨШ МАТЕРИАЛДАРЫ КОМБИНАТЫ, Учалы р‑нында тәбиғи таш сығарыу һәм эшкәртеү эштәре м‑н шөғөлләнгән. 1983 й. Мансур ваҡ таш з‑ды булараҡ ойошторола, 1995 й. алып М.т.м.к., 1997 й. — ААЙ, 2005 й. ябыла. Составына 1‑се (Саңғалыҡ габбродиорит төҙөлөш ташы ятҡылығы) һәм 2‑се (Мансур гранит...
МАРКЕТИНГ
МАРКЕТИНГ (ингл. market – баҙар, һатыу), баҙар мөнәсәбәттәре шарттарында предприятиелар һәм фирмаларҙың етештереү-һатыу һәм сауҙа эшмәкәрлегенең табыш алыуға йүнәлтелгән ойоштороу һәм идара итеү системаһы. М. функциялары: баҙарҙы тикшереү (талаптарҙы, ихтыяжды, конкуренцияны өйрәнеү, һатыуҙы күҙаллау),...
МАРКС Карл Генрих
МАРКС Карл Генрих (5.5.1818, Трир ҡ., Пруссия — 14.3.1883, Лондон ҡ.), философ, иҡтисадсы, сәйәси эшмәкәр. Марксизмға нигеҙ һалыусы (ҡара: Марксистик философия). Философия докторы (1841). 1847 й. алып халыҡ‑ара Коммунистар союзы ағзаһы. М. менән Ф.Энгельс — 1‑се Интернационалдың (1864—76) ойоштороусылары...
