Материалдар

ҠАРАН‑ҠУҢҠАҪ, Миәкә р‑нындағы ауыл

ҠАРАН‑ҠУҢҠАҪ, Миәкә р‑нындағы ауыл, Ҡаран а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 41 км һәм Аксёнов т. юл ст. К.‑Көнс. табан 39 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 576 кеше; 1920 — 682; 1939 — 453; 1959 — 440; 1989 — 328; 2002 — 512; 2010 — 407 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Урта мәктәп, балалар баҡсаһы,...

ҠАРАН, Әлшәй р‑нындағы ауыл

ҠАРАН, Әлшәй р‑нындағы ауыл, Шафран а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 28 км һәм Шафран т. юл ст. Т. табан 12 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 163 кеше; 1959 — 186; 1989 — 108; 2002 — 117; 2010 — 76 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп (Шафран урта мәктәбе филиалы) бар. Ауылға 20 б....

ҠАРАН, Бүздәк р‑нындағы ауыл

ҠАРАН, Бүздәк р‑нындағы ауыл, Ҡаран а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Бүздәк т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 18 км алыҫлыҡта Киәҙе й. (Сәрмәсән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 942 кеше; 1920 — 985; 1939 — 749; 1959 — 627; 1989 — 509; 2002 — 449; 2010 — 358 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй (2002)....

ҠАРАН, Күгәрсен р‑нындағы ауыл

ҠАРАН, Күгәрсен р‑нындағы ауыл, Ишбирҙе а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 28 км һәм Мәләүез т. юл ст. К.‑Көнс. табан 98 км алыҫлыҡта Энәк й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 322 кеше; 1920 — 858; 1939 — 753; 1959 — 406; 1989 — 136; 2002 — 155; 2010 — 119 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Фельдшер-акушерлыҡ...

ҠАРАН, Мәләүез р‑нындағы ауыл

ҠАРАН, Берёзовка, Мәләүез р‑нындағы ауыл, Мәләүез а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Мәләүез т. юл ст. К. табан 3 км алыҫлыҡта, Өфө—Ырымбур автомобиль юлында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 97 кеше; 1920 — 147; 1939 — 177; 1959 — 138; 1989 — 210; 2002 — 328; 2010 — 377 кеше. Урыҫтар, башҡорттар йәшәй (2002)....

ҠАРАН, Саҡмағош р‑нындағы ауыл

ҠАРАН, Саҡмағош р‑нындағы ауыл, Тайнаш а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 21 км һәм Бүздәк т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 80 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 752 кеше; 1920 — 986; 1939 — 688; 1959 — 386; 1989 — 178; 2002 — 185; 2010 — 167 кеше. Татарҙар, башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер- акушерлыҡ...

ҠАРАНАЙ ҠУРҒАНДАРЫ

ҠАРАНАЙ ҠУРҒАНДАРЫ, 10— 11 бб. археологик ҡомартҡыһы. Мәсетле р‑ны Ҡаранай а. көньяҡҡа табан 1 км алыҫлыҡта урынлашҡан. 1964 й. Н.А.Мәжитов тарафынан асыла һәм 1966 й. өйрәнелә, 2001 й., 2003 й. Ф.А.Сөнғәтов тикшерә. Тупраҡ өйөп яһалған ҡурғанлы ҡәберлектәргә (диам. 7—23 м, бейеклеге 0,1—0,6 м) ҡарай....

ҠАРАНАЙ МОРАТОВ

ҠАРАНАЙ МОРАТОВ, Крәҫтиәндәр һуғышында (1773—75) ҡатнашыусы. Е.И.Пугачёвтың баш полковнигы. Нуғай даруғаһы Бөрйән улусы башҡорто. Шул уҡ улустың сотнигы. Башҡорт ихтилалында (1755—56) ҡатнаша. Нуғай даруғаһы Меркет-Мең улусы Ҡаранай а. (Стәрлебаш р‑ны) йәшәгән. Ихтилалға 1773 й. нояб. ҡушыла. Ҡанбулат...

ҠАРАНАЙ, Мәсетле р‑нындағы ауыл

ҠАРАНАЙ, Мәсетле р‑нындағы ауыл, Дыуан-Мәсетле а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 36 км һәм Һилейә т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.-Көнб. табан 90 км алыҫлыҡта Ҡушаяҡ й. (Әй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 220 кеше; 1920 — 357; 1939 — 215; 1959 — 229; 1989 — 134; 2002 — 185; 2010 — 170 кеше....

ҠАРАНБАШ, Дәүләкән р‑нындағы ауыл

ҠАРАНБАШ, Дәүләкән р‑нындағы ауыл, Сергиополь а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Дәүләкән т. юл ст. К.‑Көнб. табан 10 км алыҫлыҡта Ҡаран й. (Дим й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 46 кеше; 1920 — 100; 1939 — 204; 1959 — 231; 1989 — 185; 2002 — 205; 2010 — 185 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Ауылға...

ҠАРАНЙЫЛҒА, Ғафури р‑нындағы ауыл

ҠАРАНЙЫЛҒА, Ғафури р‑нындағы ауыл, Сәйетбаба а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. табан 60 км һәм Аҡкүл т. юл ст. 74 км алыҫлыҡта Ҡаранйылға (Мәндем й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 362 кеше; 1920 — 463; 1939 — 530; 1959 — 390; 1989 — 291; 2002 — 308; 2010 — 265 кеше. Башҡорттар йәшәй...

ҠАРАНЙЫЛҒА, Шишмә р‑нындағы ауыл

ҠАРАНЙЫЛҒА, Шишмә р‑нындағы ауыл, Яңы Троицкий а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Шишмә т. юл ст. К.‑Көнс. табан 29 км алыҫлыҡта Бәрҫеүән й. (Ағиҙел й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 600 кеше; 1920 — 741; 1939 — 560; 1959 — 435; 1989 — 239; 2002 — 186; 2010 — 130 кеше. Татарҙар йәшәй (2002)....

ҠАРАНТОРАУ, Балаҡатай р‑нындағы ауыл

ҠАРАНТОРАУ, Балаҡатай р‑нындағы ауыл, Урғалы а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 20 км һәм Урғалы т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 25 км алыҫлыҡта Үтәште й. (Әй й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 876 кеше; 1920 – 1259; 1939 – 844; 1959 – 503; 1989 – 280; 2002 – 298; 2010 – 264 кеше. Урыҫтар йәшәй...

ҠАРАС СӘСӘН

ҠАРАС СӘСӘН, башҡ. халыҡ шағир‑импровизаторы. Ҡ.с. тормошо т‑да документаль мәғлүмәттәр юҡ. Исеме “Ҡарас менән Аҡша” эпосында, “Ҡарас менән Ҡараһаҡал” риүәйәтендә һ.б. һаҡланған, уларҙа Ҡ.с. ҡыйыу хәрби етәксе һәм ырыу башлығы итеп һүрәтләнгән. Риүәйәттәр б‑са, Ҡ.с. Ҡараһаҡалдың замандашы, Ҡобағош сәсәндең...

ҠАРАСАБАН

ҠАРАСАБАН (Oidemia fusca), ҡаҙ һымаҡтар отрядының өйрәктәр ғаиләһенә ҡараған ҡош. Көнсығыш Европала, Көнбайыш Себерҙә, Төньяҡ Американың көнбайышында таралған. Күсәр ҡош. Кәүҙә оҙонлоғо 51— 58 см, ауырлығы 1,4—1,9 кг, ҡанатының ҡоласы 90—100 см. Енси диморфизм хас: ата ҡоштар эрерәк. Ата ҡоштоң ҡауырһын...

ҠАРАСАЙ‑БАЛҠАР ТЕЛЕ

ҠАРАСАЙ‑БАЛҠАР ТЕЛЕ, ҡыпсаҡ төркөмөнә (ҡара: Ҡыпсаҡ телдәре) ҡараған төрки телдәрҙең береһе. Балҡарҙарҙың һәм ҡарасайҙарҙың милли теле, Ҡабарҙы‑Балҡар һәм Ҡарасай‑Черкес Респ. дәүләт теле. Шулай уҡ Ҡаҙағстанда, Урта Азияла, АҠШ‑та, Төркиәлә таралған. Донъяла Ҡ.‑б.т. һөйләшеүселәр һаны 300 меңдән ашыу...

ҠАРАСАЙЫЛҒА, Кушнаренко р‑нындағы ауыл

ҠАРАСАЙЫЛҒА, Кушнаренко р‑нындағы ауыл, Ҡарасайылға а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. табан 22 км һәм Өфө т. юл ст. 80 км алыҫлыҡта Ҡарасайылға (Сәрмәсән й. басс.) буйында, Мәскәү—Өфө автомобиль юлында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 1062 кеше; 1920 — 1494; 1939 — 1328; 1959 — 824; 1989 — 678; 2002 —...

ҠАРАСИМ, Мишкә р‑нындағы ауыл

ҠАРАСИМ, Мишкә р‑нындағы ауыл, Оло Шаҙы а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 15 км һәм Загородная т. юл ст. Т. табан 144 км алыҫлыҡта Кесе Инәк й. (Бөрө й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 360 кеше; 1920 — 441; 1939 — 309; 1959 — 251; 1989 — 142; 2002 — 142; 2010 — 115 кеше. Татарҙар йәшәй...

ҠАРАСУРИН Азат Динар улы

ҠАРАСУРИН Азат Динар улы (8.11.1995, БР‑ҙың Шишмә р‑ны Ҡалмаш а.), спортсы. Биатлон б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2012), Рәсәйҙең атҡ. спорт мастеры (2014). Юғары спорт оҫталығы мәктәбе тәрбиәләнеүсеһе (тренеры Ә.Ә.Ғүмәров). Биатлон б‑са 12,5 км уҙышта Паралимпия уйындары чемп. һәм 7,5...

ҠАРАТ, Туймазы р‑нындағы ауыл

ҠАРАТ, Туймазы р‑нындағы ауыл, Ҡарат а/с үҙәге. Район үҙәгенән һәм Туймазы т. юл ст. К.‑Көнб. табан 42 км алыҫлыҡта Ыҡ й. (Кама й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 352 кеше; 1920 – 437; 1939 – 509; 1959 – 385; 1989 – 325; 2002 – 293; 2010 – 267 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Балалар баҡсаһы,...

Список материалов