Список материалов
НОГАРЁВ А. ЙОРТТАРЫ
НОГАРЁВ А. ЙОРТТАРЫ, тарих һәм архитектура ҡомартҡылары, ҡала төҙөлөшө ҡомартҡылары; архитектура комплексы. Өфөлә урынлашҡан. 19 б. аҙ. – 20 б. башында сауҙагәр А.А.Ногарёв заказы б‑са билдәһеҙ архитектор проекты б‑са төҙөлә. Дөйөм терр‑я, архитектур-художество ниәте һәм тәғәйенләнеше б‑са берләшкән...
НОҒМАНОВА Илүзә Ҡаһарман ҡыҙы
НОҒМАНОВА Илүзә Ҡаһарман ҡыҙы (22.8.1972, Баймаҡ ҡ.), бейеүсе. БР‑ҙың халыҡ (2009) һәм атҡ. (2001) артисы. Өфө хореография уч‑щеһын (1990; педагогы М.А.Кәримов), А.Я.Ваганова ис. Рус балеты акад. (С.‑Петербург, 2008; педагогы Н.Б.Тарасова) тамамлаған. 1990—2013 йй. Ғәскәров Ф. исемендәге халыҡ бейеүҙәре...
НОҒОМАНОВ Барый
НОҒОМАНОВ Барый (Борис Миңлеғәлим улы; 8.4.1936, БАССР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны Иҫке Бәпес а.), яҙыусы. БР‑ҙың атҡ. мәҙәниәт хеҙм‑ре (1991). Яҙыусылар союзы ағзаһы (1979). БДУ‑ны тамамлаған (1967). 1960—62 йй. һәм 1966—67 йй. “Башҡортостан пионеры” гәз. хеҙм‑ре, 1962—66 йй. Бүздәк, Иглин, Ауырғазы р‑ндарында...
НОҒОМАНОВ Дәйләғи Сирай улы
НОҒОМАНОВ Дәйләғи Сирай улы [6.10.1922, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Түбәнге Әрмет а. (БР‑ҙың Ишембай районы) — 12.10.1944, Михалув а. янында, Варшаваға (Польша) күсереп ерләнгән], танкист, өлкән лейтенант. Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Һарытау танк училищеһын тамамлаған...
НОҒОМАНОВА Флүрә Ғәлимйән ҡыҙы
НОҒОМАНОВА Флүрә Ғәлимйән ҡыҙы (18.2.1936, БАССР‑ҙың Ҡырмыҫҡалы р‑ны Күлләр а.), йырсы (меццо-сопрано), педагог. БССР‑ҙың халыҡ (1991), БАССР‑ҙың атҡ. (1980) артисы. Театр эшмәкәрҙәре союзы ағзаһы (1976). Ҡазан консерваторияһын тамамлағандан һуң (1967; Н.Н.Лучинина класы) 1972 й. тиклем һәм 1983—2011...
НОҠАТ, Белорет р‑нындағы ауыл
НОҠАТ, Белорет р‑нындағы ауыл, Инйәр а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 105 км һәм Инйәр т. юл ст. К.‑Көнб. табан 22 км алыҫлыҡта Ноҡат й. (Инйәр й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 260 кеше; 1920 — 182; 1939 — 295; 1959 — 296; 1989 — 251; 2002 — 218; 2010 — 148 кеше. Башҡорттар йәшәй...
НОЛЬДЕ Борис Эммануилович
НОЛЬДЕ Борис Эммануилович (14.12. 1876, С.‑Петербург — 28.5.1948, Лозанна ҡ., Швейцария), юрист, тарихсы. Дворяндарҙан. Петербург ун‑тының юридик ф‑тын тамамлаған (1897). 1919 й. алып эмиграцияла. Фәнни хеҙмәттәре халыҡ-ара хоҡуҡҡа һәм Рәсәй дипломатияһы тарихына арналған. “La formation de l"empire...
НОМИНАС Борис Деомидович
НОМИНАС Борис Деомидович (14.7. 1911, Екатеринослав губ. Саксагань а. — 16.2.1995, Запорожье ҡ., Украина), хәрби инженер, полк. (1944). Советтар Союзы Геройы (1944). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Берләштерелгән хәрби инженерҙар мәктәбен (Ленинград, 1935), РККА‑ның командирҙар составын камиллаштырыу курстарын...
НОРД Лев Егорович
НОРД Лев Егорович (14.8.1847, С.‑Петербург губ. — 19.1.1894, Мәскәү, Әстерхан ҡ. ерләнгән), дәүләт эшмәкәре. Ген.‑майор (1885). Дворяндарҙан. 1877—78 йй. рус‑төрөк һуғышында ҡатнашыусы. 1865 й. алып рус армияһында. 1877 й. башлап император эргәһендә флигель‑адъютант. 1877 й. Дунай (Балҡан) армияһының...
НОРДОВКА, Мәләүез р‑нындағы ауыл
НОРДОВКА, Мәләүез р‑нындағы ауыл, Нордовка а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 40 км һәм Ергән т. юл ст. Көнб. табан__25 км алыҫлыҡта Ашҡаҙар й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. – 1381 кеше; 1920 – 1941; 1939 – 1212; 1959 – 976; 1989 – 1013; 2002 – 925; 2010 – 1000 кеше. Урыҫтар йәшәй (2002). Урта...
НОРҠАН, Яңауыл р‑нындағы ауыл
НОРҠАН, Яңауыл р‑нындағы ауыл, Һандуғас а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Яңауыл т. юл ст. К.‑Көнс. табан 16 км алыҫлыҡта Кендекле й. (Беүә й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 459 кеше; 1920 — 429; 1939 — 420; 1959 — 355; 1989 — 143; 2002 — 143; 2010 — 132 кеше. Удмурттар йәшәй (2002). Ауылға...
НОРТЕНКО Василий Иванович
НОРТЕНКО Василий Иванович (17.3.1922, Украина ССР‑ы Чаплино ст. — 6.4.2003, Туймазы ҡ.), танкист, майор (2000). Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Харьков танк уч‑щеһын (1942), Юғары үҙйөрөшлө артиллерия мәктәбен (Мәскәү, 1949) тамамлаған. 1941 й. алып Совет Армияһында. 1943 й....
НОСКОВ Александр Киприянович
НОСКОВ Александр Киприянович (22.8.1872, Уральск ҡ. – 1961, Өфө), географ, геоботаник. Геогр. ф. канд. (1945). РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1945). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1896) уҡытыусылар семинарияһында (Өфө өйәҙе Благовещен заводы ҡасабаһы), 1899 й. алып Эрбет ҡыҙ балалар гимназияһында, 1902...
НОСКОВА Светлана Александровна
НОСКОВА Светлана Александровна (25.3.1975, Горький ҡ.), спортсы. Тхэквондо б‑са Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1994), Рәсәйҙең атҡ. спорт мастеры (2001). БР‑ҙың күренекле спортсыһы (2000). П.Ф.Лесгафт ис. С.‑Петербург физик культура акад. тамамлаған (2001). 1996—2002 йй. Уҡыу‑күнекмәләр үҙәге...
НОСРАТУЛЛИН Вил Ҡасим улы
НОСРАТУЛЛИН Вил Ҡасим улы (19.8.1946, БАССР‑ҙың Нуриман р‑ны Ҡыҙылъяр а.), иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (1997), проф. (2001). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1975) шунда уҡ эшләй, 1985 й. алып Иҡт. тикшеренеүҙәр бүлегенең өлкән ғилми хеҙм‑ре, 1990 й. — БАХИ‑ның иҡт. кибернетика каф. мөдире, 1992 й. — Соц.-иҡт....
НОСТРАТИК ТЕЛДӘР
НОСТРАТИК ТЕЛДӘР, б о р е а л ь т е л д ә р, алтай телдәрен, афразия, дравид телдәрен, һинд-европа телдәрен, картвель һәм урал телдәрен берләштергән гипотетик телдәр макроғаиләһе. Н.т. көнсығыш‑ностратик (алтай, дравид, урал) һәм көнбайыш‑ностратик (афразия, һинд-европа, картвель) телдәренә бүлеп йөрөтөлә....
НОТАРИАТ
НОТАРИАТ (лат. notarius — секретарь), юридик көсө булған эшмәкәрлек аша граждандарҙың хоҡуҡтарын һәм законлы мәнфәғәттәрен тәьмин итергә тейешле органдар системаһы. БР‑ҙа нотариаль эшмәкәрлек “Рәсәй Федерацияһының нотариат тураһындағы ҡануниәте нигеҙҙәре” нә (1993) һәм “Нотариат тураһында” БР законына...
НӨГӨШ ҺЫУҺАҠЛАҒЫСЫ
НӨГӨШ ҺЫУҺАҠЛАҒЫСЫ, Нөгөш йылғаһында (Ағиҙел й. басс.). Плотинаның һыу ағыҙыу ҡапҡаһы Мәләүез р‑ны Нөгөш а. эргәһендә йылға тамағынан 48 км алыҫлыҡта Башҡортостан милли паркы терр‑яһында урынлашҡан. Гидроузел ағыҙғысында йылғаның һыу йыйыу майҙаны 2827 км2 (йылға басс. 74%‑ы), уртаса йыллыҡ ағым күләме...
НӨГӨШ, Балаҡатай р‑нындағы ауыл
НӨГӨШ, Балаҡатай р‑нындағы ауыл, Нөгөш а/с үҙәге. Район үҙәгенән Т.-Көнб. 49 км һәм Үңкерҙе т. юл ст. (Силәбе өлк.) Т.‑Көнб. табан 80 км алыҫлыҡта Нөгөш й. (Әй й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 2384 кеше; 1920 — 3283 (Варин а. м‑н бергә иҫәпләнгән); 1939 — 1665; 1959 — 1610; 1989 — 965;...
НӨГӨШ, йылға, Ағиҙел й. ҡушылдығы
НӨГӨШ, О л о Н ө г ө ш, А ҡ Н ө г ө ш, йылға, Ағиҙел й. уң ҡушылдығы. Юрматау һыртының көнбайыш битләүендә башлана. Белорет, Бөрйән, Мәләүез р‑ндары буйлап төньяҡ‑көнсығыштан көньяҡ‑көнбайышҡа ҡарай аға, Мәләүез р‑ны Эткөсөк а. эргәһендә төньяҡ‑көнбайышҡа борола һәм Ағиҙелгә (тамағынан 837 км алыҫлыҡта)...
