Список материалов
ХУЖАЛЫҠ‑МӘҘӘНИ ТИПТАР
ХУЖАЛЫҠ‑МӘҘӘНИ ТИПТАР, оҡшаш тәбиғи‑геогр. шарттарҙа йәшәгән һәм соц.‑иҡт. үҫеше сағыштырмаса бер үк кимәлдә булған төрлө этностар һәм этнографик төркөмдәрҙең тарихи яҡтан формалашҡан хужалыҡ һәм мәҙәни эшмәкәрлек үҙенсәлектәре. Р.З.Йәнғужин тарафынан архив документтары, С.И.Руденко, Р.Ғ.Кузеев һ.б....
ХУЖИН Валерьян Дәүләтша улы
ХУЖИН Валерьян Дәүләтша улы (3.1.1942, БАССР‑ҙың Салауат районы Шәрип а. — 18.2.2002, шунда уҡ), агроном. Ауыл хужалығы фәндәре кандидаты (1982), иҡтисад фәндәре докторы (1999). РФ‑тың (1995) һәм БССР‑ҙың (1991) атҡаҙанған ауыл хужалығы хеҙмәткәре, РФ‑тың (1996) һәм БАССР‑ҙың (1984) халыҡ мәғарифы отличнигы....
ХУЖИН Ирек Сәйет улы
ХУЖИН Ирек Сәйет улы (21.9.1941, ТАССР‑ҙың Аҙнаҡай а. — 20.10.2019, Өфө ҡ.), хужалыҡ эшмәкәре. Техник фәндәр кандидаты (1998). БАССР‑ҙың атҡаҙанған машиналар эшләүсеһе (1990), почётлы авиатөҙөүсе (1991). Ҡазан авиация институтын тамамлаған (1964). 1963 й. алып Красноярск машиналар эшләү заводында эшләй....
ХУЖИН Ирек Сәйет улы
ХУЖИН Ирек Сәйет улы (21.9.1941, ТАССР‑ҙың Аҙнаҡай а. — 20.10.2019, Өфө ҡ.), хужалыҡ эшмәкәре. Техник фәндәр кандидаты (1998). БАССР‑ҙың атҡаҙанған машиналар эшләүсеһе (1990), почётлы авиатөҙөүсе (1991). Ҡазан авиация институтын тамамлаған (1964). 1963 й. алып Красноярск машиналар эшләү заводында эшләй....
ХУЖИН М.Ә. ИСЕМЕНДӘГЕ КОЛХОЗ
ХУЖИН М.Ә. ИСЕМЕНДӘГЕ КОЛХОЗ, АХПК. Саҡмағош р‑нында урынлашҡан, үҙәк усадьбаһы – Иҫке Бәшир ауылы. Составына 5 комплекслы бригада, 3 һөтсөлөк фермаһы, йәш һыйыр малын үҫтереү б‑са 2 ферма, йәш һыйыр малын һимертеү б‑са ферма, умарталыҡ һ.б. инә. 2006 й. 270 кеше эшләгән. Ауыл хужалығы ерҙәренеңмайҙаны...
ХУНАФИН Һәүбән Нурлығаян улы
ХУНАФИН Һәүбән Нурлығаян улы (7.7.1937, БАССР‑ҙың Саҡмағош р‑ны Яңы Ҡаръяуҙы а.), хирург. Мед. ф. д‑ры (1987), проф. (1989). РФ‑тың (2002) һәм БР‑ҙың (1993) атҡ. табибы, РФ‑тың атҡ. юғары мәктәп хеҙм‑ре (2007), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1967), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1983). БДМИ‑ны тамамлағандан...
ХУНАФИН Һәүбән Нурлығаян улы
ХУНАФИН Һәүбән Нурлығаян улы (7.7.1937, БАССР‑ҙың Саҡмағош районы Яңы Ҡаръяуҙы а.), хирург. Медицина фәндәре докторы (1987), профессор (1989). РФ‑тың (2002) һәм БР‑ҙың (1993) атҡаҙанған табибы, РФ‑тың атҡаҙанған юғары мәктәп хеҙмәткәре (2007), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1967), СССР‑ҙың уйлап...
ХУНАФИНА Динә Хәлим ҡыҙы
ХУНАФИНА Динә Хәлим ҡыҙы (10.11.1938, БАССР‑ҙың Тәтешле районы Үрге Ҡоҙаш а.), инфекционист. Медицина фәндәре докторы (1995), профессор (1996). РФ‑тың (2004) һәм БР‑ҙың (1995) атҡаҙанған табибы, РФ‑тың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2002), БР‑ҙың мәғариф отличнигы (2006). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1962)...
ХУРАМШИН Тәлғәт Закир улы
ХУРАМШИН Тәлғәт Закир улы (1.5.1932, БАССР‑ҙың Шишмә районы Ибраһим а. — 3.3.2019, Мәскәү ҡ.), хужалыҡ эшмәкәре. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1971), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1978), РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1977), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1976, 1985). ӨНИ‑не тамамлаған (1964). 1951 й....
ХУРАМШИН Тәлғәт Закир улы
ХУРАМШИН Тәлғәт Закир улы (1.5.1932, БАССР‑ҙың Шишмә районы Ибраһим а. — 3.3.2019, Мәскәү ҡ.), хужалыҡ эшмәкәре. Социалистик Хеҙмәт Геройы (1971), СССР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1978), РСФСР‑ҙың халыҡ мәғарифы отличнигы (1977), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы (1976, 1985). ӨНИ‑не тамамлаған (1964). 1951 й....
ХУРАМШИН Ямалетдин Хурамша улы
ХУРАМШИН Ямалетдин Хурамша улы (1877—?), Өфө губернаһынан 1‑се Дәүләт думаһы (1906) депутаты. Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе башҡорто. Рәсәй мосолмандары иттифағы ағзаһы. Бәләбәй өйәҙе Килем а. (БР‑ҙың Бүздәк р‑ны) мәҙрәсә, Бәләбәй ҡала уч‑щеһын тамамлаған. Мосолман мәктәптәрендә уҡытыусы булып эшләгән, 1905...
ХУРСАН Сергей Леонидович
ХУРСАН Сергей Леонидович (12.4. 1961, Өфө), физик‑химик. Химия ф. д‑ры (1999), проф. (2001). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1982) шунда уҡ, бер үк ваҡытта 1988 й. башлап Органик химия ин‑тында эшләй: 2008 й. алып баш ғилми хеҙм‑р, 2010 й. – лаб. мөдире. Фәнни хеҙмәттәре окисланыу процестары кинетикаһы һәм...
ХУШ ЕҪЛЕ МАТДӘЛӘР
ХУШ ЕҪЛЕ МАТДӘЛӘР, парфюмерия һәм косметика изделиеларын, ҡайһы бер аҙыҡ продукттарын һәм көнкүреш химияһы тауарҙарын етештереүҙә ҡулланылған хуш еҫле органик берләшмәләр. Тәбиғи (үҫемлектәрҙән алынған – эфир майҙары, хуш еҫле ыҫмалалар, бәлзәм һ.б.; хайуандарҙан алынған – ғәмбәр, мускон һ.б.) һәм синтетик...
ХЫЗЫР
ХЫЗЫР, мосолман мифологияһында Яҡын Көнсығыштың исламға тиклемге мифологияһының төрлө персонаждарының һыҙаттарын үҙендә туплаған персонаж, әүлиә. Легендаларға ярашлы, тере һыу сығанағын эҙләп табып, унан һыу эскән һәм үлемһеҙгә әйләнгән. Диңгеҙ сәйәхәтселәрен ҡурсалаусы, диндар кешеләрҙе, кәмһетелгәндәрҙе...
ХЫЗЫРОВ Вәхит Ғәлибай улы
ХЫЗЫРОВ Вәхит Ғәлибай улы (16.11. 1965, БАССР‑ҙың Әбйәлил р‑ны Таштимер а.), йырсы (лирик тенор). БР‑ҙың халыҡ (2001) һәм атҡ. (1995) артисы. Өфө сәнғәт уч‑щеһын (1988; Д.Ә.Мусин класы), ӨДСИ‑не (1993; М.Ғ.Мортазина класы), Башҡ‑н дәүләт хеҙмәте һәм идара итеү акад. (2006) тамамлаған. 1988 й. алып ӨАПБ‑ның...
ХЫЯЛЕТДИНОВ Шакир Шәйхислам улы
ХЫЯЛЕТДИНОВ Шакир Шәйхислам улы [15.5.1890, Ырымбур губ. Силәбе өйәҙе Звериноголовский ҡсб (Ҡурған өлк. Звериноголовский р‑ны) — 15.6.1974, Өфө, мосолман зыяратында ерләнгән], дин әһеле, мөфтөй һәм СССР‑ҙың Европа өлөшө һәм Себер мосолмандарының Диниә назараты рәйесе (1951—74; ҡара: Рәсәй мосолмандарының Үҙәк...
ҺАБА, һауыт
ҺАБА, оҙон муйынлы, төбө дүрт мөйөшлө, 4 ҡырлы пирамида рәүешендәге һауыт (бейеклеге 1,5 м тиклем; ҡара: Тиренән эшләнгән өй кәрәк‑ярағы). Һ. иләнгән ат тиреһенән эшләгәндәр. Торлаҡта ғәҙәттә инеү урынынан алыҫ түгел усаҡ (мейес йәки сыуал) ҡаршыһындағы һике эргәһенә тәпәш ағас күтәрмәгә ҡуйылған, традицион...
ҺАБАЙ, Ғафури р‑нындағы ауыл
ҺАБАЙ, Ғафури р‑нындағы ауыл, Ҡауарҙы а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 58 км һәм Аҡкүл т. юл ст. Т.‑Көнс. табан 70 км алыҫлыҡта Еҙем й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 197 кеше; 1920 — 276; 1939 — 397; 1959 — 376; 1989 — 223; 2002 — 197; 2010 — 177 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Башланғыс мәктәп,...
ҺАБАН ТУРҒАЙҘАРЫ
ҺАБАН ТУРҒАЙҘАРЫ (Alaudidae), турғай һымаҡтар отрядына ҡараған ҡоштар ғаиләһе. Яҡынса 75 төрө билдәле, бөтә Ер шары буйлап таралған. БР‑ҙа 5 төрө осрай. Һайраусы күсәр ҡоштар. Кәүҙә оҙонлоғо 12—23 см, ауырлығы 20—40 г. Күпселек төрҙәре һорғолт көрән, ерәнһыу көрән, һирәгерәк аҡһыл көрән (ҡорһаҡ яғы...
ҺАБАНАЙ, Дүртөйлө р‑нындағы ауыл
ҺАБАНАЙ, Дүртөйлө р‑нындағы ауыл, Иҫке Яндыҙ а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнс. 25 км һәм Өфө т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 155 км алыҫлыҡта Ағиҙел й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 296 кеше; 1920 — 391; 1939 — 376; 1959 — 261; 1989 — 132; 2002 — 145; 2010 — 155 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ...
