Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ЮЛАМАН, Ауырғазы р‑нындағы ауыл

ЮЛАМАН, Ауырғазы р‑нындағы ауыл, Талбазы а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 4 км һәм Аҡкүл т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 34 км алыҫлыҡта Чегаклы й. (Ауырғазы й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 348 кеше; 1920 — 414; 1939 — 425; 1959 — 390; 1989 — 413; 2002 — 488; 2010 — 407 кеше. Сыуаштар йәшәй (2002)....

ЮЛАШЕВ Игорь Сәхи улы

ЮЛАШЕВ Игорь Сәхи улы (13.8. 1938, Силәбе ҡ. — 8.2.2012, Туймазы ҡ.), хужалыҡ эшмәкәре. БР‑ҙың атҡ. урман белгесе (1993). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1960) 2006 й. тиклем Туймазы тәж. урман хужалығында эшләй: Бишенде урмансылығының урмансы ярҙамсыһы, 1963 й. алып инженер, 1967 й. — директор. 2001—06...

ЮЛБАРИСОВ Эрнст Мирсаяф улы

ЮЛБАРИСОВ Эрнст Мирсаяф улы (22.1.1939, БАССР‑ҙың Архангел районы Муллаҡай а.), геолог. Геология‑минералогия фәндәре кандидаты (1976), техник фәндәр докторы (1995). БР‑ҙың атҡаҙанған нефтсеһе (1995), РФ‑тың почётлы нефтсеһе (1997), РФ‑тың почётлы ер аҫты разведкалаусыһы (2009), СССР‑ҙың уйлап табыусыһы...

ЮЛБАРЫҪ, Хәйбулла р‑нындағы ауыл

ЮЛБАРЫҪ, Хәйбулла р‑нындағы ауыл, Һамар а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 34 км һәм Һары т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т. табан 87 км алыҫлыҡта Ерәнағас й. (Таналыҡ й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 215 кеше; 1959 — 301; 1989 — 247; 2002 — 361; 2010 — 326 кеше. Башҡорт­тар йәшәй (2002)....

ЮЛБИРҘИН Арыҫланбәк Харис улы

ЮЛБИРҘИН Арыҫланбәк Харис улы (10.10.1925, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Тирмәнйылға а., хәҙ. Ишембай ҡ. эсендә, — 3.3.1996, Өфө), дәүләт һәм хужалыҡ эшмәкәре. БАССР‑ҙың атҡ. төҙөүсеһе (1985). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Мәскәү химия машиналары эшләү ин‑тын тамамлағандан һуң (1949) Урта Азия химия машиналары...

ЮЛҒОТЛО”, башҡорт халыҡ йыры

“ЮЛҒОТЛО”, “Юлғотло һунарсы”, башҡорт халыҡ йыры, оҙон­көй. Тәүге тапҡыр 1947 й. Ғ.З.Сө­ләймәнов К.М.Дияровтан яҙып ала, “Башҡорт­халҡ­йырҙары” йыйынтығында баҫтырыла. Легенданың һәм йырҙың артабанғы варианттарын төрлө башҡарыусыларҙан Сөләймәнов, ш. уҡ С.Ә.Галин яҙып ала. Лирик‑эпик йыр. Дияровҡа Баймаҡ...

ЮЛҒОТЛО”, башҡорт халыҡ йыры

“ЮЛҒОТЛО”, “Юлғотло һунарсы”, башҡорт халыҡ йыры, оҙон­көй. Тәүге тапҡыр 1947 й. Ғ.З.Сө­ләймәнов К.М.Дияровтан яҙып ала, “Башҡорт­халҡ­йырҙары” йыйынтығында баҫтырыла. Легенданың һәм йырҙың артабанғы варианттарын төрлө башҡарыусыларҙан Сөләймәнов, ш. уҡ С.Ә.Галин яҙып ала. Лирик‑эпик йыр. Дияровҡа Баймаҡ...

ЮЛДАР

ЮЛДАР, кешеләр, транспорт саралары йөрөү өсөн һалынған (йәки яраҡлаштырылған) ер һыҙаты, юл бәйләнеше. Башҡортостандың тау‑урман райондарында башҡорттар йөк артмаҡлаған хайуандар (ҡара: Артмаҡлы‑менге­ транспорт) үтерлек һыбай юл йәки һуҡмаҡ, дала райондарында башлыса егеүле­ транспорт хәрәкәте өсөн...

ЮЛДАШ ҠАЛАСЫҒЫ

ЮЛДАШ ҠАЛАСЫҒЫ, П е т е р ‑Т а у, б.э.т. 1‑се мең йыллыҡ уртаһы — б.э. 1‑се мең йыллыҡ уртаһы археологик­ ҡомартҡыһы. Илеш р‑ны Үрге Юлдаш а. төньяҡ‑көнбайышҡа табан 2,5—3 км алыҫлыҡта Сөн й. тамағында урынлашҡан. 1894 й. Ф.Д.Не­фёдов тарафынан асылған, 1969 й. Б.Б.Агеев, 1970 й. А.Х.Пшеничнюк, 1972...

ЮЛДАШ ҠӘБЕРЛЕГЕ

ЮЛДАШ ҠӘБЕРЛЕГЕ, Пьяный­ Бор­ мәҙәниәте археологик ҡомартҡыһы. Б.э.т. 3 б. аҙ. — б.э. 1 б. ҡарай. Илеш р‑ны Үрге Юлдаш а. ситендә Сөн й. уң ярында урынлашҡан. 1933 й. ер эштәре башҡарған саҡта табылған, 1958 й. В.Ф.Генинг, 1970—71 йй. А.Х.Пшеничнюк тарафынан тикшерелгән. Ҡурғанһыҙ ҡәберлектәр иҫәбенә...

ЮЛДАШ ҠОТЛИН

ЮЛДАШ ҠОТЛИН, мәғдән эҙләүсе (ҡара: Мәғдән ­белгестәре­ һәм мәғд­ән­ эҙ­ләүселәр). Нуғай­ даруғаһы­ның Тәлтем‑Юрматы улусы башҡорто. Шул уҡ улус ­старшинаһы. Крәҫтиәндәр­ һуғышында­ (1773—75) ҡатнашыусы. 1770 й. Нуғай даруғаһы Юрматы улусы Мостаҡ а. янында таш күмер ятҡылығын аса. 1798 й. 8‑се башҡорт...

ЮЛДАШ ТӨП БЕЛЕМ БИРЕҮ МӘКТӘБЕ

ЮЛДАШ ТӨП БЕЛЕМ БИРЕҮ МӘКТӘБЕ, Учалы р‑нында урынлашҡан. 1886 й. мәктәп булараҡ асыла, 1919 й. алып 1‑се баҫҡыс берҙәм хеҙмәт мәктәбе, 1933 й. — башланғыс, 1936 й. — тулы булмаған урта, 1990 й. — урта мәктәп, 2010 й. хәҙ. статусын ала. 1998 й. З.Х.Рәсүлев исеме бирелә. Китапханаһы, компьютер класы,...

ЮЛДАШ ҺӨЙӘРЕМБӘТОВ

ЮЛДАШ ҺӨЙӘРЕМБӘТОВ (? — 1742 й. сент.), башҡорт ихтилалы­(1735—40) етәкселәренең береһе. Себер­ даруғаһының Көҙәй улусы баш­ҡорто. Шул уҡ улустың старшина­һы. Мулла. 1737 й. ғин. Ҡоҙаш­ Рах­манғоловҡа властарға тоғролоҡ антын бирә. 1737 й. яҙында Урта йөҙ ҡаҙаҡтары м‑н баш күтәреүселәргә ҡораллы ярҙам...

ЮЛДАШ, А ҡ ҡ у ж а, Учалы р‑нындағы ауыл

ЮЛДАШ, А ҡ ҡ у ж а, Учалы р‑нындағы ауыл, Ҡунаҡбай а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 16 км һәм Учалы т. юл ст. Көнб. табан 21 км алыҫлыҡта Урал й. буйында, Илта­бан­ һыу һаҡлағысы эргәһендә урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 1245 кеше; 1920 — 1545; 1939 — 1074; 1959 — 805; 1989 — 636; 2002 — 670; 2010 —...

ЮЛДАШ, Ә л м ә ш, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл

ЮЛДАШ, Ә л м ә ш, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл, Иҫке Аҡбүләк а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 22 км һәм Щучье Озеро т. юл ст. (Пермь крайы) К. табан 71 км алыҫлыҡта Байҡы й. (Өфө й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 172 кеше; 1920 — 232; 1939 — 233; 1959 — 186; 1989 — 130; 2002 — 111; 2010...

ЮЛДАШ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл

ЮЛДАШ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл, Гусев а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 13 км һәм Магнитогорск т. юл ст. (Силәбе өлк.) К.‑Көнб. табан 55 км алыҫлыҡта урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 237 кеше; 1920 — 283; 1939 — 248; 1959 — 228; 1989 — 287; 2002 — 272; 2010 — 340 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Башланғыс...

ЮЛДАШ, Б ө р й ә н, Фёдоровка р‑нындағы ауыл

ЮЛДАШ, Б ө р й ә н, Фёдоровка р‑нындағы ауыл, Михайловка а/с ҡарай. Район үҙәгенән К. 50 км һәм Мәләүез т. юл ст. К.‑Көнб. табан 80 км алыҫлыҡта Тилегәҙе й. (Һаҡмар й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 580 кеше; 1920 — 553; 1939 — 310; 1959 — 343; 1989 — 321; 2002 — 382; 2010 — 391 кеше. Башҡорттар...

ЮЛДАШ, И с а ҡ, Балаҡатай р‑нындағы ауыл

ЮЛДАШ, И с а ҡ, Балаҡатай р‑нындағы ауыл, Урғалы а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнс. 27 км һәм Урғалы т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 33 км алыҫлыҡта Оло Ыйыҡ й. (Әй й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1920 й. — 312 кеше; 1939 — 282; 1959 — 294; 1989 — 182; 2002 — 145; 2010 — 102 кеше. Башҡорттар йәшәй...

ЮЛДАШБАЕВ Азамат Рәмил улы

ЮЛДАШБАЕВ Азамат Рәмил улы (10.10.1964, БАССР‑ҙың Ейәнсура р‑ны Саҙалы а.), журналист, шағир. БР‑ҙың мәғариф отличнигы (1996). Яҙыусылар­союзы (2004), Журналистар союзы­(2005) ағзаһы. Стәрлетамаҡ пед. ин‑тын тамамлағандан һуң (1989) Ейәнсура р‑нында эшләй: мәктәптәрҙә уҡытыусы (1991 й. тиклем Һаҡмар...

ЮЛДАШБАЕВ Әмир Мырҙағәли улы

ЮЛДАШБАЕВ Әмир Мырҙағәли улы (25.12.1940, БАССР‑ҙың Хәйбулла р‑ны Аҡъяр а. — 27.4.2017, Өфө), философ. Филос. ф. канд. (1972). БР‑ҙың атҡ. халыҡ мәғарифы хеҙм‑ре (2000). МДУ‑ны тамамлағандан һуң (1967) 1968 й. тиклем ӨАИ‑ла, 1971 й. алып БДПИ‑ла уҡыта (1987—92 йй. филос. каф. мөдире). 1994 й. башлап...