Список материалов
ЯКОВЛЕВА Людмила Викторовна
ЯКОВЛЕВА Людмила Викторовна (6.7.1958, Арзамас ҡ.), педиатр, балалар кардиологы. Мед. ф. д‑ры (2000), проф. (2002). РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2014). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1981) 1985 й. тиклем Респ. балалар клиник дауаханаһында эшләй. 1991 й. алып БДМУ‑ла (2010 й. башлап дипломдан...
ЯКОВЛЕВА Марина Петровна
ЯКОВЛЕВА Марина Петровна (26.7. 1965, Өфө), химик. Химия ф. д‑ры (2010). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1988) Органик химия ин‑тында эшләй (1999 й. алып өлкән ғилми хеҙм‑р). Фәнни тикшеренеүҙәре монотерпен лактондар, аҙ молекулалы биокөйләгестәр химияһына арналған. Я. тарафынан нефтехимия (тетрагидропиран,...
ЯКОВЛЕВКА АРХЕОЛОГИК КОМПЛЕКСЫ
ЯКОВЛЕВКА АРХЕОЛОГИК КОМПЛЕКСЫ, Сармат мәҙәниәте археологик ҡомартҡылар төркөмө. Б.э.т. 5—1 бб. ҡарай. Хәйбулла р‑ны Яковлевка а. төньяҡ‑көнбайышҡа табан 0,6—2,8 км алыҫлыҡта урынлашҡан. 1945 й. Б.А.Коишевский тасуирлаған, 1989 й. Ю.А.Морозов, 1994—95 йй. В.К.Фёдоров һәм В.Н. Васильев (7 ҡурған), 2009...
ЯКОВЛЕВКА, Хәйбулла р‑нындағы ауыл
ЯКОВЛЕВКА, Хәйбулла р‑нындағы ауыл, Татырүҙәк а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 27 км һәм Һары т. юл ст. (Ырымбур өлк.) Т. табан 85 км алыҫлыҡта Янғыс й. (Таналыҡ й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 82 кеше; 1920 — 168; 1959 — 265; 1989 — 291; 2002 — 337; 2010 — 301 кеше. Башҡорттар, урыҫтар...
ЯКТАШ, судан үләне сорты
ЯКТАШ, судан үләне сорты. 1994 й. Ф.Х.Лоҡманова, Р.Ә.Биктимеров, Н.М.Кәбирова, Р.М.Шәрипова, Ә.Х. Шакирйәнов (БНИИЗиС) тарафынан тиҙ өлгөрә торған продуктив шәкәр соргоһының Кинельское 3 һәм судан үләненең Чишминская ранняя сорттарын яңынан ирекле һеркәләндереү ысулы м‑н сығарыла. Һабағы төҙ, нәҙек,...
ЯКУБСОН Арон Карлович
ЯКУБСОН Арон Карлович (1896, Смоленск ҡ. — 1976, Новосибирск ҡ.), дерматовенеролог. Мед. ф. д‑ры (1939), проф. (1939). Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. Мәскәү ун‑тын тамамлағандан һуң (1919) РККА‑ла хәрби табип булып хеҙмәт итә, 1923 й. башлап Смоленск мед. ин‑тының тире һәм венерик ауырыуҙар клиникаһында...
ЯКУНИН Кузьма Петрович
ЯКУНИН Кузьма Петрович (яҡынса 1732 — 1808), Әүжән‑Петровск заводтарында эшләгән заводҡа беркетелгән крәҫтиәндәрҙән Уложенный комиссия депутаты. Ҡазан губернаһының Иҫке Мәзин а. дәүләт крәҫтиәндәренән. Комиссияға завод эштәре күләмен кәметеү, эш хаҡын арттырыу, завод хакимиәтенең власты...
ЯКУТОВ И.С. ИСЕМЕНДӘГЕ ПАРК
ЯКУТОВ И.С. ИСЕМЕНДӘГЕ ПАРК, ЯСЙ. Өфөлә урынлашҡан (Ленин урамы, 65/3). Майҙаны — 12 га. 1903 й. Өфө полицмейстеры Г.Г. Бухартовский инициативаһы б‑са халыҡ айыҡлығы паркы урынында халыҡҡа күңел асыр өсөн сквер булараҡ ойошторола, 1918 й. И.С.Якутов исеме бирелә, 1936 й. алып Балалар мәҙәниәт һәм ял...
ЯКУТОВ Иван Степанович
ЯКУТОВ Иван Степанович [20.6. 1868, Өфө губ. Бөрө өйәҙе Королёв а. (БР‑ҙың Асҡын р‑ны) — 7.11.1907, Өфө], революция хәрәкәтеэшмәкәре. Өфө ҡала мәхәллә уч‑щеһын тамамлаған (1881). 1898 й. алып Өфөлә социал‑демократик төркөм ағзаһы. Өфө т. юл оҫтаханаларында (ҡара: Өфө тепловоздар ремонтлау заводы)...
ЯҠТЫКҮЛ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл
ЯҠТЫКҮЛ, Әбйәлил р‑нындағы ауыл, Ташбулат а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнс. 33 км һәм Ташбулат т. юл ст. К.‑Көнб. табан 16 км алыҫлыҡта Яҡтыкүл күле буйында урынлашҡан. Халҡы: 1959 й. — 425 кеше; 1989 — 477; 2002 — 439; 2010 — 418 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002). Халҡы “Яҡтыкүл” шифаханаһында эшләй....
ЯҠТЫКҮЛ, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл
ЯҠТЫКҮЛ, Ҡырмыҫҡалы р‑нындағы ауыл, Подлуб а/с ҡарай. Район үҙәгенән К.‑Көнб. 20 км һәм Шишмә т. юл ст. К.‑Көнс. табан 30 км алыҫлыҡта Өйәҙән й. (Өршәк й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1939 й. — 230 кеше; 1959 — 201; 1989 — 131; 2002 — 100; 2010 — 89 кеше. Татарҙар йәшәй (2002). Ауылға 20 б....
ЯҠТЫКҮЛ, Мауыҙҙы, Урал й. басс. күл
ЯҠТЫКҮЛ, Мауыҙҙы, Урал й. басс. күл, Башҡортостанда иң тәрән күл, тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965). Әбйәлил р‑ны Асҡар а. төньяҡ‑көнсығышҡа табан 28 км алыҫлыҡта Башҡортостандың Урал аръяғының урта өлөшөндәге Ҡотоҡай (664 м), Ҡараңғылыҡ (620 м) түбәләре һәм Яманҡая һыртының армыттары араһында урынлашҡан....
ЯҠУП ибн НОҒМАН
ЯҠУП ибн НОҒМАН әл ‑Болғари, тарихсы, ҡазый. Имам әл‑Харамайн әл‑Джувайниҙың уҡыусыһы. Биографияһы т‑да документаль мәғлүмәттәр юҡ, Р.Ф.Фәхретдиновтың мәғлүмәттәре б‑са, 1165 й. вафат була. “Ислам энциклопедияһы”нда (“Энциклопедия Ислама”; Истанбул, 1942) Я.и.Н. билдәле башҡорт ғалимдарының береһе...
ЯҠУП ТЕЛӘҮЕМБӘТОВ
ЯҠУП ТЕЛӘҮЕМБӘТОВ, Крәҫтиәндәр һуғышында(1773—75) ҡатнашыусы, Е.И.Пугачёв полковнигы. Себерд аруғаһының Мырҙалар улусы Ахун а. (БР‑ҙың Салауат р‑ны) башҡорто. 1773 й. дек. аҙ. башҡорт командаһы башында Салауат Юлаев отрядына ҡушыла, 1774 й. ғин.—нояб. Пермь провинцияһы һәм Өфө провинцияһының...
ЯҠУП ТОҘЛО ҺЫУ СЫҒАНАҒЫ
ЯҠУП ТОҘЛО ҺЫУ СЫҒАНАҒЫ, Яҡут тоҙло һыу сығанағы, тәбиғәт ҡомартҡыһы (1965). Көйөргәҙе р‑ны Яҡут а. төньяҡҡа табан 2,5 км алыҫлыҡта Ҡаҙлайыр й. (Һаҡмар й. басс.) һул ярында урынлашҡан. Күл (диам. 20 м, тәрәнлеге 1 м) барлыҡҡа килтереүсе бер нисә сығышы (90 м һуҙымында) булған минераль һыусығанағы....
ЯҠУП, Бүздәк р‑нындағы ауыл
ЯҠУП, Бүздәк р‑нындағы ауыл, Килем а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Бүздәк т. юл ст. Т. табан 30 км алыҫлыҡта Иҙәш й. (Сәрмәсән й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 451 кеше; 1920 — 556; 1939 — 605; 1959 — 495; 1989 — 392; 2002 — 354; 2010 — 312 кеше. Башҡорттар, татарҙар йәшәй (2002). Фельдшер‑акушерлыҡ...
ЯҠУП, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл
ЯҠУП, Көйөргәҙе р‑нындағы ауыл, Яҡшембәт а/с ҡарай. Район үҙәгенән һәм Ермолаевка т. юл ст. К.‑Көнб. табан 22 км алыҫлыҡта Шайтан й. (Оло Юшатыр й. басс.) тамағында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 674 кеше; 1920 — 569; 1939 — 537; 1959 — 317; 1989 — 400; 2002 — 386; 2010 — 322 кеше. Башҡорттар йәшәй (2002)....
ЯҠУП, Кушнаренко р‑нындағы ауыл
ЯҠУП, Кушнаренко р‑нындағы ауыл, Матвеев а/с ҡарай. Район үҙәгенән Көнб. 13 км һәм Өфө т. юл ст. Т.‑Көнб. табан 71 км алыҫлыҡта Алдауыш й. (Ағиҙел й. басс.) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 402 кеше; 1920 — 245; 1939 — 276; 1959 — 277; 1989 — 164; 2002 — 151; 2010 — 130 кеше. Татарҙар, башҡорттар...
ЯҠУП, У р т а у ы л, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл
ЯҠУП, У р т а у ы л, Ҡариҙел р‑нындағы ауыл, Иҫке Аҡбүләк а/с ҡарай. Район үҙәгенән Т.‑Көнб. 21 км һәм Щучье Озеро т. юл ст. (Пермь крайы) К. табан 79 км алыҫлыҡта Байҡы й. (Өфө й. ҡушылдығы) буйында урынлашҡан. Халҡы: 1906 й. — 579 кеше; 1920 — 650; 1939 — 470; 1959 — 398; 1989 — 299; 2002 — 273; 2010...
ЯҠУПОВ Вил Сәйҙел улы
ЯҠУПОВ Вил Сәйҙел улы (24.9.1927, Өфө — 26.3.2011, Яҡутск), геофизик. Геол.‑минералогия ф. д‑ры (1968), проф. (1977). РФ‑тың атҡ. фән эшмәкәре (1992). ЛДУ‑ны тамамлаған (1951). 1952 й. алып СССР Металлургия сәнәғәте министрлығындағы Дальстройҙың Үрге Индигир район геол.‑разведка идаралығында геофизика...
