Список материалов
ДАУЫТОВ Салауат Булат улы
ДАУЫТОВ Салауат Булат улы (1.5.1956, БАССР-ҙың Бүздәк р-ны Ҡаҙаҡлар‑Ҡобау а.), хирург. Мед. ф. д‑ры (2000), проф. (2001). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1979) 1984 й. тиклем Учалы үҙәк район дауаханаһында, Өфө һәм Бәләбәй ҡҡ. дауалау-иҫкәртеү учреждениеларында эшләй. 1996 й. алып БДМУ‑ла уҡыта, бер үк ваҡытта...
ДАУЫТОВА Земфира Әхиәр ҡыҙы
ДАУЫТОВА Земфира Әхиәр ҡыҙы (11.11.1955, Октябрьский ҡ.), офтальмолог. Мед. ф. д‑ры (2000). БР‑ҙың атҡ. табибы (2004), РФ‑тың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1999). БДМИ‑ны тамамлаған (1979). 1980 й. алып Өфө күҙ ауырыуҙары ҒТИ‑нда эшләй: 1993 й. башлап өлкән ғилми хеҙм‑р, 2001 й. — дир. урынбаҫары, 2002 й. —...
ДӘҮЛӘТОВ Әхмәт Сәғәҙәтгәрәй улы
ДӘҮЛӘТОВ Әхмәт Сәғәҙәтгәрәй улы [10.8.1898, Өфө губ. ш. уҡ исемле өйәҙе Яңауыл а. (БР‑ҙың Шишмә р‑ны) — 8.8.1974, Өфө], хирург. Мед. ф. д‑ры (1965), проф. (1965). БАССР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1967), РСФСР‑ҙың (1958) һәм БАССР‑ҙың (1943) атҡ. табибы. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Томск ун‑тын тамамлағандан...
ДӘҮЛӘТШИН Рәшит Әхмәт улы
ДӘҮЛӘТШИН Рәшит Әхмәт улы (10.11.1943, БАССР‑ҙың Баймаҡ р‑ны Ҡолсора а.), ревматолог. Мед. ф. д‑ры (1986), проф. (1987). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1993), РФ‑тың атҡ. табибы (2003). БДМИ‑ны тамамлаған (1967), 1971 й. алып шунда уҡ эшләй: 1982 й. башлап өлкән ғилми хеҙм‑р, 1984 й. — 5‑се эске ағзалар...
ДЕОНТОЛОГИЯ
ДЕОНТОЛОГИЯ (гр. deon, эйәлек килештә deontos – тейешле һәм ...логия), медицинала: мед. хеҙм‑рҙәре тәртибенең юридик, проф., этик нормалары һәм ҡағиҙәләре т‑дағы ғилем. Мед. проф. этикаһының ҡушма өлөшө булып тора. Табип серен һаҡлауҙы, ауырыуҙың ғүмере һәм һаулығы өсөн мед. хеҙм‑рҙәренең яуаплылығын...
ДЕРМАТИТТАР
ДЕРМАТИТТАР (гр. derma — тире), механик, физик, химик һәм биол. сығышлы ҡуҙғытҡыстар тәьҫире арҡаһында тире шешеү ауырыуҙары. Ябай (ҡуҙғытҡыс агенттарҙың билдәле бер көсө һәм оҙайлы тәьҫирен- дә һәр кешелә барлыҡҡа килә) һәм аллергик (ҡуҙғытҡыстарға һиҙеүсәнлеге юғары булған кешеләрҙә); тәьҫир иткән...
ДЕРМАТОВЕНЕРОЛОГИЯ
ДЕРМАТОВЕНЕРОЛОГИЯ (дермато..., лат. Venus — һөйөү алиһәһе һәм ...логия), медицинаның тире ауырыуҙарын һәм башлыса енси юл м‑н йоға торған инфекцияларҙы өйрәнгән бүлеге. Республикала Д. б‑са фәнни тикшеренеүҙәр 1930 й. Башҡ‑н тире‑венерология ҒТИ‑нда (ҡара: Тире‑венерология диспансеры), 1936 й. БДМИ‑ның...
ДЕРМАТОГЛИФИКА
ДЕРМАТОГЛИФИКА (дермато... һәм гр. glypho — һырлайым, гравёрлайым), ус һәм табандың тире рельефын өйрәнеү; антропология ысулдарының береһе. Дерматоглифик тикшеренеүҙәр папилляр һыҙыҡтар һәм биҙәктәрҙең билдәле бер үҙенсәлектәренә нигеҙләнә: йәшкә ҡарап һәм тирә‑яҡ мөхит тәьҫиренән үҙгәрмәй, индивидуаль...
ДИАГНОСТИКА
ДИАГНОСТИКА, (гр. diagnostikos — асыҡлауға һәләтле), медицинала: 1) ауырыуҙы асыҡлау өсөн ауырыған кешене тикшереү процесы. 2) Диагноз ҡуйыу һәм тейешле дауа тәғәйенләү маҡсатында ауырыуҙы асыҡлау принциптарын һәм ысулдарын өйрәнгән мед. фәне бүлеге. Табип-диагностика техникаһы, семиология, диагноз...
ДИЕТОТЕРАПИЯ
ДИЕТОТЕРАПИЯ (гр. diaita — йәшәү рәүеше, туҡланыу режимы һәм ...терапия), билдәле бер диета ҡулланып дауаланыу ысулы. Д. дауаланыуҙың төп йәки ярҙамсы ысулы булырға мөмкин. Д. дауалау тәьҫире төп һәм ауырыу м‑н бер үк ваҡытта булған ауырыуҙарҙы, хеҙмәт шарттарын, климатты, йәште һ.б. иҫәпкә алып индивидуаль...
ДИЗЕНТЕРИЯ
ДИЗЕНТЕРИЯ (гр. dys... — ҡыйынлыҡ, боҙолоу һәм еnteron — эсәк), кешенең һәм хайуандарҙың киҫкен инфекцион ауырыуы. Д. тыуҙырыусы — Shigella заты бактериялары; кеше һәм хайуандар өсөн патоген, оҙаҡ ваҡыт тышҡы мөхиттә йәшәүгә һәләтле 4 төрө (S. boydii, S. disenteriaе, S. flexneri, S. sonnei) билдәле....
ДИСПАНСЕРҘАР
ДИСПАНСЕРҘАР (гр. dispenso — бүләм), ауырыуҙарҙың билдәле бер контингентына ҡарата динамик күҙәтеүҙе һәм саралар комплексын тормошҡа ашырған махсус дауалау-иҫкәртеү учреждениелары. Хеҙмәтләндереү йүнәлеше б‑са — тире‑венерология, наркология, онкология, туберкулёзға ҡаршы, психоневрология, табип-физкультура...
ДИСПАНСЕРЛАШТЫРЫУ
ДИСПАНСЕРЛАШТЫРЫУ, ауырыуҙар үҫешен иҫкәртеүгә һәм ғүмер оҙонлоғон арттырыуға йүнәлтелгән халыҡ һаулығы торошон динамик күҙәтеү ысулы. Д. балалар, үҫмерҙәр, йөклө ҡатындар, айырым производстволарҙа махсус хеҙмәт шарттарында эшләгәндәр, хроник ауырыуҙарға дусар булғандар, инвалидтар һ.б. йәлеп ителә....
ДИФТЕРИЯ
ДИФТЕРИЯ (гр. diphtherion — яры, тиресә), кешенең киҫкен инфекцион ауырыуы. Д. тыуҙырыусы — Corynebacterium diphtheriae бактериялары; ҡояш яҡтыһы, юғары т‑ра, дезинфекция саралары һ.б. тәьҫирендә үлә. Ауыҙ ҡыуышлығы, танау, тамаҡ, тышҡы енес ағзалары, тире, ҡатнаш һ.б. Д. була. Һауа аша йоға. Дифтерия...
ДМИТРИЕВ Дмитрий Михайлович
ДМИТРИЕВ Дмитрий Михайлович (4.8.1961, Өфө), хирург. Мед. ф. д‑ры (2003). БР‑ҙың атҡ. табибы (2001). БДМИ‑ны (1984), Башҡ‑н дәүләт хеҙмәте һәм идара итеү акад. (1999) тамамлаған. 1985 й. алып — Өфөнөң 2‑се поликлиникаһында, 1987—2006 йй. (өҙөклөк м‑н) 18‑се дауаханаһында (1999 й. башлап баш табип) эшләй....
ДОБРОХОТОВА Александра Ивановна
ДОБРОХОТОВА Александра Ивановна (1884, Кострома губ. Кинешма ҡ. — 13.2.1958, Мәскәү), педиатр, инфекционист. СССР Мед. ФА-ның мөхбир ағзаһы (1952). Мед. ф. д-ры, профессор. СССР-ҙың атҡ. фән эшмәкәре (1948), һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1941). Фәнни тикшеренеүҙәре балаларҙа инфекцион ауырыуҙарҙы (дизентерия,...
ДОРСАЛГИЯ
ДОРСАЛГИЯ (лат. dorsum — арҡа һәм гр. algos – ауыртыу), терәк-хәрәкәт аппаратының (умыртҡа араһы быуындары, дүңгәләктәре, мускулдар, бәйләүестәр, һеңерҙәр, фасциялар) дистрофик һәм функциональ үҙгәрештәре сәбәпсе булған ауырыу. Киҫкен һәм хроник формала үтә. Төп симптомдары: арҡа ауыртыу (хәрәкәт иткәндә...
ДРУЖИНИНА Наталья Анатольевна
ДРУЖИНИНА Наталья Анатольевна (10.8.1951, Өфө), педиатр. Мед. ф. д‑ры (2005), проф. (2006). БР‑ҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1999). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1974) Ҡариҙел үҙәк район дауаханаһында эшләй. 1983 й. алып БДМУ‑ла, 1999 й. — БДМУ‑ның дипломдан һуң белем биреү ин‑тында уҡыта. Фәнни эшмәкәрлеге...
ЕГОРОВ Валерий Борисович
ЕГОРОВ Валерий Борисович (25.10.1959, Өфө), инфекционист. Мед. ф. д‑ры (2000). БДМИ‑ны тамамлаған (1983). 1984—86 йй. Өфөнөң 4-се инфекцион дауаханаһында эшләй. 1989 й. алып БДМУ‑ла (2000 й. башлап балалар инфекцион ауырыуҙары каф. мөдире). Фәнни тикшеренеүҙәре балаларҙың вируслы гепатит һәм киҫкен...
ЕМЕЛЬЯНОВ Николай Фёдорович
ЕМЕЛЬЯНОВ Николай Фёдорович (13.7.1892, Вятка губ. Шулка а. — ?), гигиенист. Мед. ф. д‑ры (1938), проф. (1934). СССРҙың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (1946). Граждандар һуғышында ҡатнашыусы. Император Томск ун‑тын тамамлағандан һуң (1920) шунда уҡ эшләй, 1932 й. алып Киров санитария-бактериология ин‑тында...
