Список материалов
ДЬЯЧКОВ Александр Васильевич
ДЬЯЧКОВ Александр Васильевич [25.10.1921, Өфө губернаһы шул уҡ исемле өйәҙе Николаевка а. (БР‑ҙың Благовещен районы) — 6.9.1961, шунда уҡ], Дан орденының тулы кавалеры. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1941 й. алып фронтта. Уҡсы булып хеҙмәт итә, 1943 й. башлап Воронеж, Ялан, 2‑се һәм 1‑се Украина фронттарында...
ДЮПИНА Любовь Ивановна
ДЮПИНА Любовь Ивановна (28.5.1955, Чкалов өлк. Урыҫ Ҡондоҙо а.), спортсы. Саңғы ярышы (1978) һәм биатлон (1983) б-са СССР-ҙың спорт мастеры. БР-ҙың күренекле спортсыһы (1993). Гастелло Н.Ф. исемендәге спорт клубы (тренерҙары Ф.М.Әбдрәхимов, П.К.Ямалиев), ДОСААФ-тың Башҡ‑н өлкә ком-ты (Өфө; тренеры М.З.Мөҙәрисов)...
ДЮРОК
ДЮРОК, ит йүнәлешле сусҡа тоҡомо. 19 б. АҠШ‑та урындағы ҡыҙыл Төҫтәге ике сусҡа тоҡомон ҡушыу юлы м‑н сығарыла. Рәсәйгә — 1975 й., Башҡортостанға 1986 й. нәҫелдең ит биреүсәнлеген арттырыу маҡсатында эре аҡ тоҡомло инә сусҡаларҙы ҡасырыу өсөн индерелә. Хайуандарҙың тән төҙөлөш¿ ныšлы, оҙонса кәүҙәле,...
ДЯТЛОВ Игнатий Семёнович
ДЯТЛОВ Игнатий Семёнович [12.1.1925, БАССР‑ҙың Мәсәғүт кантоны Иҫке Балаҡатай а. (БР‑ҙың Балаҡатай р‑ны) — 31.7.1999, Өфө, Өфө р‑ны Йоматау а. ерләнгән), Советтар Союзы Геройы (1945). Капитан. Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. Гурьев хәрби пехота уч‑щеһын (1944), Ҡазан ун‑тын тамамлаған (1973). 1943—46 йй....
ҘУР ҠАРАБАШ САРЛАҠ
ҘУР ҠАРАБАШ САРЛАҠ (Larus ichthyaetus), сарлаҡтар ғаиләһенә ҡараған ҡош. Бөтә Ер шарында таралған. Күсмә ҡош. Кәүҙә оҙонлоғо 57—60 см, ауырлығы 2 кг тиклем, ҡанатының ҡоласы 170 см тиклем. Башы бәрхәт-ҡара төҫтә, күҙе тирәләй ҙур булмаған аҡ таптары бар, күҙ ҡабағының ситтәре сағыу ҡыҙыл. Суҡышы һары,...
ЕВГРАФ
ЕВГРАФ Уфимский [донъяуи исеме Еварестов Евграф Васильевич; 1858, Һамар губ. Боғорослан өйәҙе Кирсаново а. (Ырымбур өлк. Пономарёвка р‑ны) — 1919 й. дек., Өфө], дин һәм йәмәғәт эшмәкәре; священномученик. Дворян (1914 й. алып). Дини тәғлимәт канд. (1885). Священник дәрәжәһен ҡабул итә (1887). Ҡазан дини...
ЕВЛАДОВ Венедикт Викторович
ЕВЛАДОВ Венедикт Викторович (8.3.1861 — ?), Ырымбур губернаһынан 4‑се Дәүләт думаһы (1912 — 17) депутаты. Гимназия тамамлаған. Священник, сиркәү башлығы. Думала прогрессистар фракцияһы ағзаһы. Артабанғы яҙмышы билдәһеҙ.
Д.А.Сафонов
Тәрж. Д.К.Үзбәков...
ЕВЛАМПИЕВ Алексей Константинович
ЕВЛАМПИЕВ Алексей Константинович [1875, Өфө губ. Минзәлә өйәҙе Поручик а. (ТР‑ҙың Зәй р‑ны) — 1.4.1934, Мәскәү өлк.], рев‑ция хәрәкәте эшмәкәре. 1917 й. алып РСДРП(б) ағзаһы. 1904—05 йй. рус-япон, Беренсе донъя һәм Граждандар һуғыштарында ҡатнашыусы. Ҡазан а.х. уч‑щеһын тамамлаған (1890). 1900—04 йй....
ЕВЛАМПИЕВА Вера Фёдоровна
ЕВЛАМПИЕВА Вера Фёдоровна (17.4.1880, Өфө губ. Минзәлә өйәҙе Зәй ҡсб, хәҙ. ТР‑ҙың Зәй ҡ., – 7.6.1970, Өфө), педагог. РСФСР мәктәбенең атҡ. уҡытыусыһы (1944). Епархия ҡыҙ балалар училищеһын тамамлағандан һуң (1896) Успение сиркәү-мәхәллә уч‑щеһында, 1907—12 йй. шәхси ирҙәр гимназияһында, 1907—14 йй....
ЕВПРАКСИЯ
ЕВПРАКСИЯ (донъяуи исеме Блохина Евдокия; 1818, Өфө — 1.5.1894, шунда уҡ), дин әһеле, игуменья (1860). Монахлыҡ ҡабул иткән (1859). 1845 й. алып Благовещение ҡатын-ҡыҙҙар монастырында (1858 й. башлап настоятельница). Е. етәкс. монастырь ҙур хужалыҡ комплексы булып китә: монастырь ерҙәренең майҙаны арта...
ЕВРИПИД
ЕВРИПИД (б.э.т. яҡынса 480 й., Афина – б.э.т. 406 й., Македония), боронғо грек драматургы. 90-ға яҡын трагедия (17‑һе һаҡланған) һәм “Киклоп” сатирик драмаһы авторы. Рационалист һәм скептик булараҡ, Е. мифол., этик һәм традицион нормаларҙы шик аҫтына ҡуя. Әҫәрҙәрендә геройҙарҙың эске донъяһын һүрәтләүгә...
ЕВРОПА БӘРҘЕҺЕ
ЕВРОПА БӘРҘЕҺЕ (Thymallus thymallus), һөмбаш һымаҡтар отрядының бәрҙеләр ғаиләһенә ҡараған балыҡ. Европала, ш. уҡ Уралдың көнсығыш битләүе йылғаларында таралған. Кәүҙә оҙонлоғо 50 см тиклем, ауырлығы 0,5—1 кг. Кәүҙәһе шыма, ныҡ. Тәңкәһе ҡаты, ваҡ, тығыҙ ултыра. Арҡаһы зәңгәрһыу йәки йәшкелт күк, ян-яғы...
ЕВСТИГНЕЕВ Александр Семёнович
ЕВСТИГНЕЕВ Александр Семёнович (1894, Өфө губернаһы Стәрлетамаҡ өйәҙе Пёстровка а., хәҙер БР‑ҙың Стәрлетамаҡ районы Оло Аксаков а. — 20.1.1945, Свошовице ҡ., Польша), Советтар Союзы Геройы (1945). Беренсе донъя, Граждандар һәм Б.В. һуғыштарында ҡатнашыусы. 1914 й. алып рус армияһында, 1918—20 йй. һәм...
ЕВТУШЕНКО Евгений Викторович
ЕВТУШЕНКО Евгений Викторович (29.7.1962, Ырымбур өлк. Вязовое а.), иҡтисадсы. Иҡт. ф. д-ры (2006). ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1984) Өфө синтетик спирт з‑дында, 1985 й. алып “Башнефтехимзаводы” берекмәһендә, 1986—88 йй. ӨНИ-лә эшләй. 1992 й. башлап Өфө нефть эшкәртеү з-дының баш бухгалтеры, 1995 й. —...
ЕВЧЕНКО Василий Акимович
ЕВЧЕНКО Василий Акимович (7.11.1927, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны Воздвиженка а. — 1.10.2008, Мәләүез ҡ.), механизатор. 1949 й. алып Мәләүез р‑нының “Мәләүез” с‑зында механизатор, 1966—87 йй. һыйыр малын үҫтереү б‑са оператор. Е. эшләгән звено юғары етештереү күрһәткестәренә өлгәшкән: 1981 й. ҡарата...
ЕГӘҘЕ ЗАВОДЫ
ЕГӘҘЕ ЗАВОДЫ, 1888 й. Верхнеурал өйәҙе Ҡатай улусы башҡорттарынан ҡуртымға алынған ерҙәрҙә Егәҙе й. (Ағиҙел й. басс.) буйында сауҙагәрҙәр Н.С.Кальсин һәм Н.Д.Шамов тарафынан суйын иретеү заводы булараҡ нигеҙ һалына. Хужалары: Кальсин һәм Шамов, 1909 й. (башҡа мәғлүмәттәр б‑са, 1908 й.) алып М.В.Асеев;...
ЕГӘҘЕ-КОМАРОВ СВИТАҺЫ
ЕГӘҘЕ-КОМАРОВ СВИТАҺЫ, урта рифейҙың урындағы стратиграфик бүлексәһе. О.П.Горяинова һәм Э.А.Фалькова тарафынан айырып күрһәтелә (1935). Ултырмаларҙың тасуирламаһын О.П.Горяинова һәм Э.А.Фалькова (1935, 1937, 1940), А.В.Клочихин (1972, 1985), Б.М.Келлер һәм В.И.Козлов (1983), Н.Н.Ларионов (1985) бирә....
ЕГӘҘЕ, Белорет р‑нындағы ауыл
ЕГӘҘЕ, Белорет р‑нындағы ауыл, Егәҙе а/с үҙәге. Район үҙәгенән К.Көнб. 100 км һәм Олойылға т. юл ст. К.‑Көнб. табан 50 км алыҫлыҡта Егәҙе й. буйында урынлашҡан. Халҡы: 1900 й. — 1246 кеше; 1920 — 1300; 1939 — 1967; 1959 — 1432; 1989 — 1061; 2002 — 937; 2010 — 638 кеше. Башҡорттар, урыҫтар йәшәй (2002)....
ЕГӘЛГӘ, һырт
ЕГӘЛГӘ, Зәңгәргә, Башҡортостан (Көньяҡ) Уралындағы һырт. Кесе Ҡатау й. (Йүрүҙән й. басс.) тамағынан Йүрүҙән й. һул яры, БР-ҙың Белорет р‑ны һәм Силәбе өлк. буйлап субмеридиональ йүнәлештә һуҙылған. Оҙонлоғо 43 км (БР‑ҙа — 12 км), киңлеге 8 км, абс. бейеклеге 1427 км (Оло Шелом тауы). БР терр‑яһында...
ЕГӘН, йылға
ЕГӘН, Егәнйылға, йылға, Ағиҙел й. уң ҡушылдығы. Ишембай р‑ны Ҡолғона а. көньяҡ-көнбайышҡа табан 6 км алыҫлыҡта Алатау һыртының көнбайыш битләүендә башлана. Ишембай һәм Ғафури р‑ндары терр‑яһы буйлап көньяҡ-көнсығыштан төньяҡ-көнбайышҡа табан аға һәм Ағиҙел й. (тамағынан 693 км алыҫлыҡта) ҡоя. Оҙонлоғо...
