Для авторизации на текущем портале в Вашем профиле ЕСИА должно быть заполнено поле "Электронная почта"

Инергə
Төбәк интерактив энциклопедик портал «Башҡортостан»
Башҡортостан Республикаһы Фәндәр академияһы Башҡортостан Республикаһы “Башҡорт энциклопедияһы” дәүләт автономиялы фән учреждениеһы

Список материалов

Наименование статьи
Содержание статьи
Автор
Рубрикатор
Шәхестәр
Энциклопедии
Яңынан эҙләргә

ҒАБДРАФИҠОВ Фәнил Зәкәриә улы

ҒАБДРАФИҠОВ Фәнил Зәкәриә улы (19.11.1958, БАССР‑ҙың Баҡалы р‑ны Иҫке Балыҡлы а.), инженер-механик. Техник ф. д‑ры (2005). БР‑ҙың атҡ. а.х. хеҙм‑ре (2008). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1983) шунда уҡ эшләй: 1993—94 йй. теоретик һәм техник механика каф. мөдире, 1996 й. алып “Миловка” уҡытыу‑тәж. хужалығының...

ҒАБДРАХМАНОВ Абрар Хаҡ улы

ҒАБДРАХМАНОВ Абрар Хаҡ улы (1.1.1935, БАССР‑ҙың Учалы р‑ны Наурыҙ а. — 15.10.2013, Өфө), ком‑ позитор. БР‑ҙың халыҡ артисы (1995), БАССР‑ҙың атҡ. сәнғәт эшмәкәре (1985). Композиторҙар союзы ағзаһы (1981). Өфө сәнғәт уч‑щеһын (1965; Р.В.Сәлмәнов класы), ӨДСИ‑не (1973; З.Ғ.Исмәғилев класы) тамамлаған....

ҒАБДРАХМАНОВ Нурфаяз Хәбибрахман улы

ҒАБДРАХМАНОВ Нурфаяз Хәбибрахман улы (5.8.1948, БАССР‑ҙың Туймазы р‑ны Мулла-Ҡамыш а.), инженер-нефтсе. Техник ф. д‑ры (2005). РФ Яғыулыҡ һәм энергетика министрлығының атҡ. хеҙм‑ре (1994), БР‑ҙың атҡ. нефтсеһе (1998). ӨНИ‑не тамамлаған (1978). 1971 й. “Октябрьскнефть” НГДУ‑һында эшләй. 1972—79 йй. һәм...

ҒАБДРАХМАНОВ Рәйес Бикмөхәмәт улы

ҒАБДРАХМАНОВ Рәйес Бикмөхәмәт улы (3.10.1918, Өфө губ. Бәләбәй өйәҙе Күсәрбай а., хәҙ. БР‑ҙың Благовар р‑ны Иҫке Күсәрбай а. — 7.3.1988, Өфө), яҙыусы. Яҙыусылар союзы ағзаһы (1956). 1939 й. алып “Ленинсы”, “Коммуна” (ҡара: “Кызыл таң”), “Сталин юлы” (ҡара: “Благоварские вести”) гәз. әҙәби хеҙм‑ре. Бөйөк...

ҒАБДРАХМАНОВА Әниә Фәүзи ҡыҙы

ҒАБДРАХМАНОВА Әниә Фәүзи ҡыҙы (12.6.1961, БАССР‑ҙың Яңауыл р‑ны Йөгәмеш а.), офтальмолог. Мед. ф. д‑ры (2005). РФ‑тың һаулыҡ һаҡлау отличнигы (2001). БДМИ‑ны тамамлағандан һуң (1984) 10‑сы дауаханала, 1987 й. алып йылғасыларҙың линиялы дауаханаһының 1‑се поликлиникаһында (икеһе лә — Өфө) эшләй. 1993 й....

ҒАБДУЛЛИН Вил Ҡәүи улы

ҒАБДУЛЛИН Вил Ҡәүи улы (24.5.1961, Өфө ҡ.), спортсы. Кикбоксинг буйынса Рәсәйҙең халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (2003). БР‑ҙың күренекле спортсыһы (1996). ӨНИ‑не (1989), РФ Президенты эргәһендәге Рәсәй халыҡ хужалығы һәм дәүләт хеҙмәте академияһын (Мәскәү ҡ., 2012) тамамлаған. Донъя (41 тапҡыр, 2007—19),...

ҒАЗНАНОВ Миңлейәр Бәхти улы

ҒАЗНАНОВ Миңлейәр Бәхти улы [25.12.1926, БАССР‑ҙың Бәләбәй кантоны Кәркәлетамаҡ а. (хәҙ. БР‑ҙың Миәкә р‑ны Кесе Кәркәле а.) — 25.11. 1999, Өфө], совет партия‑дәүләт эшмәкәре. ӨНИ‑не тамамлағандан һуң (1954) “Ишимбайнефть” нефть промыслаһы идаралығында эшләй. 1958 й. алып БАССР‑ҙың коммуналь хужа‑ лыҡ...

ҒАИЛӘ

ҒАИЛӘ, өйләнешеү, туғанлыҡ, уллыҡҡа алыу йәки балаларҙы тәрбиәгә алыуҙың башҡа формалары арҡаһында барлыҡҡа килгән шәхси, мөлкәт һәм мөлкәтһеҙ хоҡуҡ һәм бурыстар м‑н бәйләнгән кешеләр. Ғ. ағзалары араһындағы мөнәсәбәттәр ғаилә хоҡуғы м‑н көйләнә. Ғ. — социаль сәйәсәттең төп объекттарының береһе. Ғ....

ҒАИЛӘ ХОҠУҒЫ

ҒАИЛӘ ХОҠУҒЫ, ғаилә ағзала‑ рын хоҡуҡи яҡлауҙы тәьмин итеү, уның хеҙмәткә яраҡһыҙ ағзаларының һәм бәлиғ булмаған балаларҙың мәнфәғәттәрен һаҡлау маҡсатында ғаилә мөнәсәбәттәрен көйләгән хоҡуҡ тармағы. Ғ.х. нормалары никахҡа инеү, уны өҙөү һәм ҡанунһыҙ тип таныу шарттарын һәм тәртибен; ир м‑н ҡатын,...

ҒАИЛӘ-КӨНКҮРЕШ ЙОЛА ПОЭЗИЯҺЫ

ҒАИЛӘ‑КӨНКҮРЕШ ЙОЛА ПОЭЗИЯҺЫ, башҡ. фольклоры әҫәрҙәре, ғаилә‑көнкүреш йолаларының вербаль‑шиғри өлөшө. Ғ.‑к.й.п. нигеҙендә һүҙҙең арбау көсөнә ышаныу ята (ҡара: Магия). Жанрҙары: арбауҙар, йырҙар, теләктәр, нәсихәттәр, мөнәжәттәр һәм башҡалар. Ғ.‑к.й.п. әҫәрҙәре кеше ғүмеренең һәр этабына, уның хужалыҡ‑көнкүреш...

ҒАИЛӘ‑НИКАХ МӨНӘСӘБӘТТӘРЕ

ҒАИЛӘ‑НИКАХ МӨНӘСӘБӘТТӘРЕ, никахтың һәм ғаиләнең йәшәп килгән формаларын сағылдырыусы ғөрөф‑ғәҙәттәр һәм йолалар комплексы. Башҡорттарҙа төп урынды тотҡан ярым күсмә малсылыҡ хужалыҡ‑мәҙәни тибы өҫтөнлөк итеү шарттарында формалаша, хужалыҡтың традицион формаларына (ҡара: Игенселек, Малсылыҡ), соц. һәм...

ҒАЙСИН Әхтәр Мәғәз улы

ҒАЙСИН Әхтәр Мәғәз улы (5.3.1954, БАССР‑ҙың Әбйәлил р‑ны Буранғол а.), математик. Физика‑матем. ф. д‑ры (1996), проф. (1997). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2012). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1978) 1980 й. тиклем СССР ФА БФ‑тың Физика һәм матем. бүлегендә эшләй. 1983 й. алып БДУ‑ла эшләй, 1994 й. алып Математика...

ҒАЙСИН Бәхти (Бәхтиғәни) Миңлейәр улы

ҒАЙСИН Бәхти (Бәхтиғәни) Миңлейәр улы (24.1.1930, БАССР‑ҙың Стәрлетамаҡ кантоны 1‑се Яңы Атйетәр а., хәҙ. БР‑ҙың Ауырғазы р‑ны Кешәнне а., — 5.10.1991, Өфө), аккордеонсы. РСФСР‑ҙың атҡ. (1986), БАССР‑ҙың халыҡ (1962) артисы. Башҡ. муз. уч‑щеһын тамамлағандан һуң (1953; И.П.Фоменков класы) БАДТ, 1961—90...

ҒАЙСИН Рәфҡәт Сәхи улы

ҒАЙСИН Рәфҡәт Сәхи улы (21.7.1948, Ҡырғыҙ ССР‑ы Ничко‑Сайск а.), иҡтисадсы. Иҡт. ф. д‑ры (1998), проф. (2000). БР‑ҙың атҡ. фән эшмәкәре (2000), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2008). БАХИ‑ны тамамлағандан һуң (1972) шунда уҡ эшләй: 1991—96 йй. һәм 1998 й. алып иҡт. теорияһы каф. мөдире,...

ҒАЙСИН Ришат Зөфәр улы

ҒАЙСИН Ришат Зөфәр улы (23.8. 1958, Күмертау ҡ.), спортсы. Ауыр атлетика б‑са СССР‑ҙың халыҡ‑ара класлы спорт мастеры (1982). ӨАИ‑ны тамамлаған (1985). “Зенит” ДСО‑һы тәрбиәләнеүсеһе (Күмертау; тренеры М.Н.Маркин). 1977—84 йй. Юғары спорт оҫталығы мәктәбе өсөн сығыш яһай (тренеры В.Н.Самородов). Икебәйгелә...

ҒАЙСИН Усман Барый улы

ҒАЙСИН Усман Барый улы (12.1.1954, Төрөкмән ССР‑ы Байробан а.), тарихсы. Тарих ф. д-ры (2000), проф. (2005). БДУ‑ны тамамлағандан һуң (1985) 1997 й. тиклем һәм 2000 й. алып ӨДНТУ уҡытыусыһы, 2002 й. — ӨДАТУ‑ның тарих һәм культурология каф. мөдире. Фәнни тикшеренеүҙәре совет дәүләтенең йәштәр сәйәсәтенә,...

ҒАЙСИН Фәрит Әхмәт улы

ҒАЙСИН Фәрит Әхмәт улы [12.1.1942, БАССР‑ҙың Йомағужа р‑ны Аптраҡ а. (БР-ҙың Мәләүез р-ны) – 22.5.2002, Өфө], социолог. Социол. ф. д‑ры (1996), проф. (2001). Стәрлетамаҡ пед. ин‑тын (1964), КПСС ҮК эргәһендәге Ижтимағи фәндәр акад. (Мәскәү, 1979) тамамлаған. 1965 й. алып Салауат пед. уч‑щеһы уҡытыусыһы....

ҒАЙСИН Хәсән Нәзир улы

ҒАЙСИН Хәсән Нәзир улы [8.5.1908, Ырымбур губ. шул уҡ исемле өйәҙе Ҡарай а. (БР‑ҙың Көйөргәҙе р‑ны) — 12.8.1991, шунда уҡ], Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1931—41 йй. Көйөргәҙе р‑нының В.М.Молотов ис. к‑зында эшләй. 1942 й. июненән Калинин, 1‑се Балтик буйы һәм 3‑сө Белоруссия...

ҒАЙСИН Шакир Әхмәтдин улы

ҒАЙСИН Хәсән Нәзир улы [8.5.1908, Ырымбур губ. шул уҡ исемле өйәҙе Ҡарай а. (БР‑ҙың Көйөргәҙе р‑ны) — 12.8.1991, шунда уҡ], Советтар Союзы Геройы (1945). Б.В. һуғышында ҡатнашыусы. 1931—41 йй. Көйөргәҙе р‑нының В.М.Молотов ис. к‑зында эшләй. 1942 й. июненән Калинин, 1‑се Балтик буйы һәм 3‑сө Белоруссия...

ҒАЙСИНА Гүзәл Иншар ҡыҙы

ҒАЙСИНА Гүзәл Иншар ҡыҙы (18.4.1955, Өфө), педагог. Пед. ф. д‑ры (2002), проф. (2002). БР‑ҙың мәғариф отличнигы (2007), РФ‑тың почётлы юғары проф. белем биреү хеҙм‑ре (2008). БДПИ‑ны тамамлағандан һуң (1977) шунда уҡ эшләй (2002 й. алып соц. педагогика каф. мөдире). Фәнни тикшеренеүҙәре соц. педагогика,...