Список материалов

ПАНЧЕНКО Владислав Яковлевич (15.9.1947, Барановичи ҡ.), физик. РФА акад. (2008), БР ФА‑ның почётлы акад. (2016), физика‑матем. ф. д‑ры (1990), проф. (1994). РФ‑тың атҡ. фән эшмәкәре (1997). МДУ‑ны тамамлаған (1971). 1985 й. алып РФА‑ның Лазер һәм мәғлүмәт технологиялары проблемалары ин‑тында (1992 й....

ПАРАБОЛИК ТИГЕҘЛӘМӘЛӘР, айырым сығарылмалы һәм коэф. матрицаһы ыңғай билдәләнгән дифференциаль тигеҙләмәләр класы. Йылы үткәреүсәнлек, диффузия, шыйыҡлыҡты һәм газды фильтрлау һ.б. стационар булмаған процестарҙы һүрәтләй. Башҡортостанда 20 б. 80‑се йй. алып П.т. теорияһының ҡайһы бер аспекттары б‑са...

ПАРАМЕТРҘАРҘЫ БАҺАЛАУ, билдәһеҙ параметрҙы үлсәү хаталарының ихтимал бүленеше т‑дағы фараздар моделен файҙаланып, һайланманың ҡиммәттәре б‑са яҡынса билдәләү. П.б. маҡсаты — осраҡлы яңылышыуҙарға дусар булған бер иш күҙәтеүҙәрҙең һөҙөмтәләре б‑са физик, техник, иҡт. һ.б. параметрҙарҙы билдәләү. П.б....

ПАРФЁНОВ Евгений Владимирович (19.7.1975, Өфө), инженер‑электроник. БР ФА проф. (2016), техник ф. д‑ры (2012). ӨДАТУ‑ны тамамлаған (1997), 2000 й. алып шунда уҡ эшләй: 2002— 09 йй. халыҡ‑ара бәйләнештәр бүлеге нач. урынбаҫары, 2011 й. башлап Күмертау авиация производство пр‑тиеһы, 2014 й. — Шеффилд...

ПЕЙДЖИНГ ЭЛЕМТӘҺЕ, текст йәки цифрлы мәғлүмәт пейджерға (мәғлүмәтте ҡабул итер өсөн тәғәйенләнгән ҡоролма) тапшырыла торған һәм тиҙ урынлаштырмалы бер яҡлы радиоэлемтә төрө. Тауыш (абонентҡа саҡырыу хәбәре дерелдәү, тауыш йәки яҡтыртыу ярҙамында ебәрелә), цифрлы (цифрлы хәбәр дисплейға сығарып күрһәтелә,...

ПИЛОТҺЫҘ ОСОУСЫ АППАРАТ, осоу аппараты м‑н идара итеү маҡсатҡа ярашһыҙ йәки пилот өсөн хәүефле, ә пилотһыҙ аппарат техник характеристикалары б‑са өҫтөнөрәк булған шарттарҙа эксплуатацияланыу өсөн тәғәйенләнгән автоматик рәүештә идара ителгән аппарат. Бер тапҡыр (сәп‑самолёт, ҡанатлы хәрби ракета) һәм...

ПИРОМЕТАЛЛУРГИЯ (гр. pýr — ут һәм металлургия), юғары т‑раларҙа металдар (иретмәләр) алыу һәм уларҙы таҙартыу процестары йыйылмаһы. П. — металлургияның төп һәм иң боронғо өлкәһе. П. эсендә үртәү (состав үҙгәрә, өлөшсәләрҙең үлсәме ҙурая), иретеү (эшкәртеп алына торған металл — металл фазаһына, ҡушылмалар...

ПЛАСТИК ДЕФОРМАЦИЯ, ҡаты есемдең формаһы йәки уның үлсәмдәренең тыштан тәьҫир иткән көс туҡтағандан һуң юғалмаған үҙгәреүе. Иреү т‑раһына ҡарата һалҡын хәл‑ дәге (t≤0,4tиреү, кристаллик төҙөлөштөң дефекттары тупланыу һәм һығылмалылыҡтың кәмеүе иҫәбенә деформация ныҡлығының артыуына килтерә) һәм ҡыҙҙырмалы...

ПЛАСТИКТАРҘЫ АРМАТУРАЛАУСЫ МАТЕРИАЛДАР, арматураланған пластиктарҙағы төп йөкләмәне тотоп торған һәм уларҙың ныҡлығын, ҡатылығын билдәләгән тултырғыс. П.а.м. өҙлөкһөҙ еп, бау, таҫма, плёнка, сым, селтәр һәм төрлөсә үрелгән туҡымалар рәүешендә файҙаланыла. П.а.м. сифатында юғары ныҡлыҡтағы органик булмаған...

ПРОГРАММАЛАУ, 1) махсус (ғилми, инженерлыҡ һ.б.) мәсьәләләрҙе хәл итеү операциялары тәртибен һүрәтләү процесы; 2) ғәмәли математиканың программаларҙы төҙөү, уларҙы тикшереү һәм яҡшыртыу алымдарын өйрәнгән өлкәһе; теоретик, системалы, ғәмәли П. һ.б. бүленә. Компьютер П. (мәғлүмәтте автоматик рәүештә...

ПРОГРАММАЛАУ ТЕЛЕ, эшләү эҙмә‑эҙлелеген билдәләгән алгоритмды компьютерға тапшырыу өсөн тәғәйенләнгән формаль тамғалар системаһы; алгоритмды программаға әйләндерә торған яһалма тел; программалау сараһы. П.т. юғары (ниндәйҙер бер телдән, ғәҙәттә, инглиз теленән, алынған һүҙҙәр төркөмө) һәм түбән (машинаға...

ПРОГРАММАЛАУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ, программа м‑н тәьмин итеү системаһын булдырыу процестары йыйылмаһы, ш. уҡ был процестарҙы тасуирлау; программалауҙың технологик процестарын өйрәнгән фән. Ысулдарына, сараларына һәм процедураларына ҡарап программа м‑н тәьмин итеүҙең шарлауыҡ (бер тапҡыр үтеү, мәҫ., каскад...